Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000895
">
<
pb
pagenum
="
378
"
xlink:href
="
016/01/027.jpg
"/>
fit penetrabilis: Magnitudine, ſeu propria,
<
lb
/>
ſeu diuturnitate temporis: hoc enim nemini
<
lb
/>
obſcurum eſſe poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.000896
">Denique reſpirationis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg84
"/>
<
lb
/>
impedimento: non ignorant hoc nautæ, qui
<
lb
/>
exiguo foculo ollam ſuperponentes ollę, om
<
lb
/>
nes feruere cogunt, vnde paupertati con
<
lb
/>
ſultum. </
s
>
<
s
id
="
s.000897
">Sed oportet
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vt dixi ) ne proprio
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg85
"/>
<
lb
/>
fumo extinguatur igniculus, paululum illum
<
lb
/>
reſpirare. </
s
>
<
s
id
="
s.000898
">Ob id qui impenſæ conſulunt, fur
<
lb
/>
nos exiguos ollæ in modum ex ære confi
<
lb
/>
ciunt, clatratos in imo ſtrictè ex ferro, vt
<
lb
/>
cinis excidere poſſit. </
s
>
<
s
id
="
s.000899
">Vltimus modus eſt,
<
lb
/>
cum cogitur ignis, atque ob id calx aqua ac
<
lb
/>
cenditur: nam calor in fornace acquiſitus
<
lb
/>
ac latitans, cùm (vt dixi) ex genere ignis ſit,
<
lb
/>
exiguæ aquæ frigore intus concluditur,
<
lb
/>
tum motu, tum coitione ipſa in ignem
<
lb
/>
euadit.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg86
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000900
">
<
margin.target
id
="
marg82
"/>
Ignis igne
<
lb
/>
calidior eſt.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000901
">
<
margin.target
id
="
marg83
"/>
Ignis ſex
<
lb
/>
modis vali
<
lb
/>
dior euadit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000902
">
<
margin.target
id
="
marg84
"/>
Modus co
<
lb
/>
quendi cum
<
lb
/>
modico igne.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000903
">
<
margin.target
id
="
marg85
"/>
Cur calx
<
lb
/>
aqua accen
<
lb
/>
datur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000904
">
<
margin.target
id
="
marg86
"/>
Calx quæ
<
lb
/>
optima.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000905
">Optima igitur calx eſt, quæ ſuperfuſa
<
lb
/>
aqua maximos edit ſtrepitus, & ignem
<
lb
/>
concipit, ligna accendens proxima. </
s
>
<
s
id
="
s.000906
">Eſt hęc
<
lb
/>
plerunque coloris cinerei: nam in candida
<
lb
/>
iam ignis exhalauit, quia aër ingreſſus eſt:
<
lb
/>
candor enim fit ingrediente neceſſariò aë
<
lb
/>
re. </
s
>
<
s
id
="
s.000907
">Talis autem ex ſolidioribus lapidibus fit:
<
lb
/>
nam lapides, vt ſolidiores extiterint, maio
<
lb
/>
rem & diuturniorem calorem retinent. </
s
>
<
s
id
="
s.000908
">Quo
<
lb
/>
modo verò calor in his quæ ardent relin
<
lb
/>
quatur, & motu ac coitione ignis accen
<
lb
/>
datur, inferius oſtendemus. </
s
>
<
s
id
="
s.000909
">Verùm motus
<
lb
/>
non ſolùm penetrare magis cogit, ſed & ca
<
arrow.to.target
n
="
marg87
"/>
<
lb
/>
lorem ipſum accendit, atque ( vt dixi ignem
<
lb
/>
igne calidiorem reddit. </
s
>
<
s
id
="
s.000910
">Nihil mirum igitur
<
lb
/>
eſt fulmini tantam ineſſe vim, ac ignem
<
lb
/>
illum, quaſi ab aliorum ignium natura alie
<
lb
/>
num miracula quædam efficere. </
s
>
<
s
id
="
s.000911
">Namque ob
<
lb
/>
motum celerem non ſolùm magis penetrat,
<
lb
/>
ſed ignis ille multò calidior reliquo omni
<
lb
/>
igne exiſtit. </
s
>
<
s
id
="
s.000912
">Itaque omnia animalia præter
<
lb
/>
hominem ſolo contactu occidit, hominem
<
lb
/>
verò vix vnquam euadere licet. </
s
>
<
s
id
="
s.000913
">Euaſit tamen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg88
"/>
<
lb
/>
Ioannes Maria Cardanus, & ſuperuixit raro
<
lb
/>
miraculo. </
s
>
<
s
id
="
s.000914
">Quis verò eſt alius ignis, qui ſolo
<
lb
/>
contactu occidat ( hoc igitur ei
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
proprium
<
lb
/>
eſt, quòd calidiſſimus ſit calidiſſimorum, at
<
lb
/>
que ( vt ita dicere liceat
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
ignis ignium.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000915
">Quamobrem & multum refert, an procul, &
<
lb
/>
& ex alto veniat, aut prope. </
s
>
<
s
id
="
s.000916
">Itaque illæſa
<
lb
/>
quandoque crumena pecunias colliquat: ne
<
lb
/>
que eſt enim hoc aut fabuloſum, aut mirum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000917
">Namque quod lædit, aut mole, aut mora
<
lb
/>
corrumpit: hic cùm tenuiſſimus ſit, crume
<
lb
/>
nam non diſcerpit: cùm verò velociſſimè
<
lb
/>
moueatur, non hæret, atque ob id crumenæ
<
lb
/>
innoxium. </
s
>
<
s
id
="
s.000918
">Tranſire autem nec hærere ob
<
lb
/>
ſubtilitatem in crumenam docet aër, qui &
<
lb
/>
ipſe vacua diducta crumena ingreditur, at
<
lb
/>
que illam implet: quod fieri non poſſet, ni
<
lb
/>
per abditos meatus ingrederetur, quando
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg89
"/>
<
lb
/>
quidem ipſius os diligenter obſtructum ſit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000919
">Ergo ignis ſcintilla, fulminiſque pars aëre
<
lb
/>
ipſo longè tenuior, poſtquàm ingreſſa fue
<
lb
/>
rit, metallo infigitur, ac præſtantiſſima illa
<
lb
/>
vi, tum impetu, ipſum repentè liquat. </
s
>
<
s
id
="
s.000920
">Hanc
<
lb
/>
tam excellentem caloris ac ſiccitatis ïmmo
<
lb
/>
dicæ vim, velut raram, & ob raritatem oc
<
lb
/>
cultam, quidam turpiter proprietatem ap
<
lb
/>
pellarunt, cùm conſtet immodicum eſſe ca
<
lb
/>
lorem, ac ( vt dixi ) ignis ignium. </
s
>
<
s
id
="
s.000921
">Mirum
<
lb
/>
autem minimè eſſe debet, ignem hunc, aut
<
lb
/>
alium quempiam, lapides accendere poſſe.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000922
">Nam ferrum haud candens, tamen accen
<
lb
/>
dit lignum & ardere facit, & lignum ſul
<
lb
/>
phur, quamvis lignum non ardeat & ſul
<
lb
/>
phur vitæ aquam vocatam: quod enim ſo
<
lb
/>
lidius eſt, quod potentia tenuius eſt euincit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000923
">In ſolidiſſima igitur materia ignis feruen
<
lb
/>
tior lapides accendere poterit. </
s
>
<
s
id
="
s.000924
">Latet autem
<
lb
/>
hoc, quod magno vſui eſſe poteſt ad vr
<
lb
/>
bium expugnationem. </
s
>
<
s
id
="
s.000925
">Oportet autem cùm
<
lb
/>
magno motu hoc ignium genus neceſſariò
<
lb
/>
coniunctum eſſe, & ( vt dixi) in ſolidiſſima
<
lb
/>
materia. </
s
>
<
s
id
="
s.000926
">Sed cur fulmen columnas non fe
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg90
"/>
<
lb
/>
rit, non carinas? </
s
>
<
s
id
="
s.000927
">Rarò quidem hæc ferit, non
<
lb
/>
tamen nunquam: nam Florentiæ in æde
<
lb
/>
maxima, ſeu potius in ædis ambitu, vidi
<
lb
/>
mus columnam fulgure percuſſam ac viola
<
lb
/>
tam: non tamen ferit frequunter, nec adeò
<
lb
/>
diſiicit, quòd ob rotunditatem ictus labatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000928
">Carinas non ferit eadem ratione, niſi rarò:
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg91
"/>
<
lb
/>
nam vltra quinque cubitos ſub terra deſcen
<
lb
/>
dere negatur. </
s
>
<
s
id
="
s.000929
">Humilis autem eſt carina na
<
lb
/>
uis, ac celſa maius, quam frequenter tangit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000930
">Ergo certum eſt contra fulgura auxilium,
<
lb
/>
profundis ſpecubus ſe abdere: tutiùs enim
<
lb
/>
hoc quàm vel lauro coronari, aut vituli ma
<
lb
/>
rini pelle tegi, aut æquilæ, aut hyacinthum
<
lb
/>
lapidem geſtare: nam negant hæc fulmine
<
lb
/>
tangi. </
s
>
<
s
id
="
s.000931
">Quidam ficum pro lauro ſcripſerunt:
<
lb
/>
laurum cohibere comitiales & dæmonas, id
<
lb
/>
eſt, perſuaſionem illam meticuloſam. </
s
>
<
s
id
="
s.000932
">At de
<
lb
/>
hyacintho inferius diſputabimus: nam non
<
lb
/>
leues ſunt autores, qui hoc affirmant. </
s
>
<
s
id
="
s.000933
">Fulmi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg92
"/>
<
lb
/>
nis admiranda vis olim fuit, ſed deſiit eſſe,
<
lb
/>
bellicorum tormentorum nunc effectibus &
<
lb
/>
copia: parum enim abeſſe videntur à fulmi
<
lb
/>
nis violentia. </
s
>
<
s
id
="
s.000934
">Illud vnde veniat, & quam
<
lb
/>
procul, neſcimus, neque quantum ſecum
<
lb
/>
ponderis ferat. </
s
>
<
s
id
="
s.000935
">Sunt etiam qui affirment
<
lb
/>
ſolum ignem eſſe cum impetu, lapidem nul
<
lb
/>
lum. </
s
>
<
s
id
="
s.000936
">Hoc ſolùm certò ſcimus, turres inte
<
lb
/>
gras quandoque vno ictu diſiici. </
s
>
<
s
id
="
s.000937
">Cardani è
<
lb
/>
turre vnica, quæ ſola ſupereſt, ſed antiqua
<
lb
/>
tamen, laterum pluſquàm 12000. vno ictu
<
lb
/>
excuſſit, ac diſiecit. </
s
>
<
s
id
="
s.000938
">At machinæ hæ 60.
<
lb
/>
pleræque pondo ferri per 5000. paſſuum
<
lb
/>
( mirabile certè dictu, ni dicto experientia
<
lb
/>
fidem faceret ) ferunt: eædem muros qua
<
lb
/>
tiunt, excutiuntque turritas vrbes, nec vlla
<
lb
/>
vis tanto malo reſiſtere poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.000939
">Leuiſſima
<
lb
/>
ære ex Cyprio factitio tubæ in modum ca
<
lb
/>
nalis efficitur. </
s
>
<
s
id
="
s.000940
">Neque arctiores, aut latiores
<
lb
/>
in imo eſſe decet, quippe latiores à pila non
<
lb
/>
exactè cluduntur, & ideò minus habent im
<
lb
/>
petus. </
s
>
<
s
id
="
s.000941
">Quòd ſi cludantur, periculum fracturæ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg93
"/>
<
lb
/>
ſubeunt, ob pulueris multitudinem: Arctio
<
lb
/>
res autem ni longiores efficiantur, quantum
<
lb
/>
oportet pulueris minimè ſuſcipiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.000942
">Si lon
<
lb
/>
giores in imo fiant, breuiores euadunt ſupe
<
lb
/>
riùs, ob idque multum virium. </
s
>
<
s
id
="
s.000943
">Quòd ſi non
<
lb
/>
quantum oportet pila deſcendat ferrea, reli
<
lb
/>
cto vacuo debiliorem ictum reddunt, & ma
<
lb
/>
chinam agitant, ac etiam quandoque fran
<
lb
/>
gunt. </
s
>
<
s
id
="
s.000944
">Et tamen artifices, magno Principum
<
lb
/>
malo, ne apertiſſima ratio vilior videatur,
<
lb
/>
menſuras quaſdam fingunt arctiores, alij
<
lb
/>
in imo, alij latiores facientes perperam,
<
lb
/>
cùm vna ſit ratio, vt vndique æquales
<
lb
/>
ſint, optima & ſecuriſſima. </
s
>
<
s
id
="
s.000945
">Machinæ ad
<
lb
/>
ſphærulam ponderis ratio centupla, vt </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>