Casati, Paolo, De igne dissertationes physicae, 1686
page |< < (260) of 672 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div22" type="section" level="1" n="19">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7917" xml:space="preserve">
              <pb o="260" file="0272" n="272" rhead="Diſſertatio Nona."/>
            truſus videtur ab externoaëre, vt vocant compreſſo; </s>
            <s xml:id="echoid-s7918" xml:space="preserve">nam ſic
              <lb/>
            expreſſo æthere comprimeretur magis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7919" xml:space="preserve">illum iterum momen-
              <lb/>
            to reſorberet, cum in aperto Recipiente aër deſineret eſſe rarus:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s7920" xml:space="preserve">Sin autem, vt Ariſtoteli tribuitur, tredecies milleſima pars aë-
              <lb/>
            ris, quæ priùs tam exiguo ſpatio continebatur, eadem adæqua-
              <lb/>
            tè repleat totum Recipiens, hoc illud eſt, quod omnem captum ſu-
              <lb/>
            perare dicitur; </s>
            <s xml:id="echoid-s7921" xml:space="preserve">perinde quippe eſt, ac ſi dixeris pollicem, nulla facta
              <lb/>
            adiectione, euadere in cubitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s7922" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7923" xml:space="preserve">Grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7924" xml:space="preserve">Equidem ab inanitatibus admittendis abhorreo: </s>
            <s xml:id="echoid-s7925" xml:space="preserve">ſicut
              <lb/>
            enim tredecim millibus cyathorum vini ſi quis cyathum vnum
              <lb/>
            aquæ admiſcuerit, non ſatis aptè aquâ plenum vas diceret, ſed
              <lb/>
            vino; </s>
            <s xml:id="echoid-s7926" xml:space="preserve">ita quoque ſi in Recipiente omne ſpatium fuerit inane,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s7927" xml:space="preserve">vnica tantùm pars tredecies milleſima relicta fuerit, abſolu-
              <lb/>
            tè vacuum pronunciandum eſſet (omitto hìc Logicum axioma,
              <lb/>
            *Negatio eſt malignantis naturæ*, nam exhauſtum & </s>
            <s xml:id="echoid-s7928" xml:space="preserve">exinanitum
              <lb/>
            dicimus cyathum, in quo vna aut altera vini guttula relicta eſt)
              <lb/>
            certè non plenum aëre, cùm inanitates tanto exceſſu ſuperent par-
              <lb/>
            ticulam illam. </s>
            <s xml:id="echoid-s7929" xml:space="preserve">Neque mihi facilè perſuadeo vim elaſticam aë-
              <lb/>
            ris, quæ vtique eſt naturalis virtus ſe explicandi, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7930" xml:space="preserve">dilatan-
              <lb/>
            di, eam eſſe, vt exigat in tota aëriâ regione, ſi exularent
              <lb/>
            vapores, tredecies millies plas eſſe Vacui quàm Aëris, atque
              <lb/>
            huiuſmodi eſſe aërem, qui ſupra Atmoſphæram ſimplex & </s>
            <s xml:id="echoid-s7931" xml:space="preserve">ra-
              <lb/>
            rus, neque compreſſus, reperitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s7932" xml:space="preserve">Admitterem potiùs vitrum
              <lb/>
            ſubtiliſſimo ætheri peruium, illumque eâdem vi, qua aër di-
              <lb/>
            ſtrahitur, intus attrahi, vt interijciatur ſeiunctis particulis, at-
              <lb/>
            que iterum exprimi ab aëre ſe contrahente, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7933" xml:space="preserve">ad naturales di-
              <lb/>
            menſiones recipiente. </s>
            <s xml:id="echoid-s7934" xml:space="preserve">Quamquam pro eâ animi propenſione,
              <lb/>
            qua in Ariſtotelicos feror, non adeò abſurdè eos loqui arbi-
              <lb/>
            tror, qui materiam eandem, ſi diuerſimodè afficiatur, modò
              <lb/>
            maiori, modò minori ſpatio coæquari poſſe exiſtimant. </s>
            <s xml:id="echoid-s7935" xml:space="preserve">Nemini
              <lb/>
            certè abſonum videtur corpus aliquod veloci motu percurrere cen-
              <lb/>
            tum palmos, quo tempore non niſi decem ſpatij palmos lento mo-
              <lb/>
            tu percurrebat: </s>
            <s xml:id="echoid-s7936" xml:space="preserve">quia nimirum huic ſpatio aut illi ſucceſſiuè coa-
              <lb/>
            ptarinon ex ſolâ corporis ſubſtantiâ pendet, ſed prout hac aut il-
              <lb/>
            lâ velocitate mouetur: </s>
            <s xml:id="echoid-s7937" xml:space="preserve">neque enim idem eſt, corpus exiſtere,
              <lb/>
            atque ipſum moueri hoc aut illo impetu, ſiuè extrinſecùs im-
              <lb/>
            preſſo, ſiue promanante à naturali facultate. </s>
            <s xml:id="echoid-s7938" xml:space="preserve">Cum itaque cor-
              <lb/>
            pus non ſit ita certo ſpatio aſfixum, vt nullatenus alibi </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>