Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[271.] 19. Sirecta linea ab uno uiſu ſit perpendicularis ſpeculo ſphæ-rico conuexo: unum ipſi{us} punctum, in quo uiſ{us} ſuperficiem ſe-cat, ab uno ſpeculi puncto, in quod cadit, ad eundem uiſum refle-ctetur. 10 p 6.
[272.] 20. Sipars lineæ reflexionis, intra peripheriam circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficie-rum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) continuatæ, æquetur ſemidiametro eiuſdem peri-pheriæ: imago intra ſpeculum uidebitur. 24 p 6.
[273.] 21. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ad ſpeculi centrum ductam, & lineam reflexionis, æquantem partem ſuam intra peripheriam, eiuſdem ſemidiametro: imago intra ſpeculum ui-debitur. 25 p 6.
[274.] 22. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ſpeculum tangentem, reflexionis puncto proxi-mam, & lineam reflexionis æquãtem partem ſuam intra peripheriam eiuſdem ſemidiametro: imago aliàs intra ſpeculum: aliàs in ſuperficie: aliàs extra uidebitur. 26 p 6. Item 27. 7 p 6.
[275.] 23. Si linea reflexionis ſecans diametrum ſpeculi ſphærici conuexi: æquet ſegmentum ſuum inter ſpeculi ſuperficiem & dictam diametrum, ſegmento eiuſdem diametri contermino centro ſpeculi: erit hoc ſegmentum imaginum expers. 28 p 6.
[276.] 24. Si in diametro ſpeculi ſphærici conuexi extra uiſ{us} centrum ducta, in́ apparentem ſuperficiem continuata, imaginum meta notetur: Imagines dictæ diametri uidebuntur inter metam & ſpeculi ſuperficiem. 29 p 6.
[277.] 25. Si linea reflexionis ſecans ſpeculum ſphæricum conuexum, æquet ſegmentum intra ipſi-{us} ſuperficiem, eiuſdem ſemidiametro: & ſemidiameter per terminum lineæ reflexionis con-currat cum rect a à uiſu ſpeculum tangente: Imagines concurrentis ſemidiametri, inter concur ſum & ſpeculι ſuperficiem uidebuntur. 30 p 6.
[278.] 26. Si linea reflexionis æquans ſua parte inſcripta ſemidiametrum circuli (qui est communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria non appa rente: perpẽdicularis incidẽtiæ, ſecãs peripheriã inter lineã reflexionis, & rectã à uiſu ſpeculũ tangentẽ: habebit quaſdam imagines intra, quaſdam extra ſpeculũ: unam in ſuperficie. 31 p 6.
[279.] 27. Si linea reflexionis, æquans ſua parte in ſcripta ſemidiametrum circuli (qui eſt commu-nis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria nõ ap-parente: perpendicularis incidentiæ ſecans peripheriam inter terminos lineæ reflexionis & quadr antis peripheriæ, à puncto tact{us}, rectæ à uiſu ſpeculum tangentis, inchoati, habebit i-magines extra ſpeculum. 32 p 6.
[280.] 28. Perpendicularis incidentiæ ſecans occult ãperipheriam cir culι (quieſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter terminos rectæ per centra uiſ{us} ac ſpeculi ductæ, & quadrantis peripheriæ, à puncto tact{us} rectæ à uiſu ſpe-culum tangentis, inchoati: imaginem nullam habet. 33 p 6.
[281.] 29. Ab uno ſpeculi ſphærici conuexi puncto, unum uiſibilis punctum adunũ uiſum reflecti-tur. Ita uni{us} punctiuna uidetur imago. 16 p 6.
[282.] 30. Siduo perpendicularis incidentiæ pun- cta, à ſpeculo ſphærico conuexo ad unum uiſum reflectantur: loc{us} tum imaginis tum reflexio- nis, puncti centro ſpeculi propinquioris erit re- motior: imaginis ab eodem centro: reflexionis à uiſu. 17 p 6.
[283.] 31. Viſa & uiſibilia à centro ſpeculi ſphærici conuexi æquabiliter diſtantib{us}: punctum refle-xionis inuenire. 20 p 6.
[284.] 32. À puncto dimidiatæ peripheriæ medio, ducere lineam re-ctam, ut ſegmentum ei{us} conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 128 p 1.
[285.] 33. À puncto dimidiatæ peripheriæ non medio, ducere lineam rectam: ut ſegmentum ei{us} conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 130 p 1.
[286.] 34. À puncto peripheriæ circuli extra datam diametrum dato, ducere lineam rectam, it æ ſectam data diametro, ut ſegmentum inter diametrum & punctum peripheriæ dato puncto op poſitum, æquetur datæ rectæ, minori circuli diametro. 133 p 1.
[287.] 35. À puncto dato in altero laterum trianguli rectanguli angulum rectum continẽtium, ducere per lat{us} angulo recto oppoſitum, rectam, cui{us} ſegmentum conterminum reliquo late-ri infinito, habeat ad ſegmentum lateris angulo recto oppoſiti, conterminum primo lateri, ratio nem in duab{us} rectis datam. 134 p 1.
[288.] 36. Duob{us} punctis extra circuli peripheriam, uel uno extra, reliquo intra datis: inuenire in peripheria punctum, in quo recta linea ipſam tangẽs, bif ariam ſecet angulum comprehenſum
[289.] 37. À dato extra circulum puncto, ducere ad datam diametrũ, lineã rectã: cui{us} pars inter peripheriam & datam diametrum æquetur parti diametri centro circuli conterminæ. 136 p 1.
[290.] 38. À puncto dato in altero laterũ trianguli rectanguli, angulũ rectũ continentiũ, ducere ad lat{us} angulo recto oppoſitũ, rectã cõcurrẽtẽ cũ reliquo latere infinito: ita, ut tota ad ſegmẽtũ lateris angulo recto oppoſiti, cõterminũ primo lateri, habeat rationẽ in duab. rectis datã. 137 p 1.
[291.] 39. Viſu & uiſibili à centro ſpeculi ſphærici conuexi inæquabiliter diſtantib{us}, punctum re-flexionis inuenire. 22 p 6.
[292.] 40. Si radi{us} à uiſibili ſpeculo ſphærico cõuexo obliquè incidens, cum ſemidiametro eiuſdem an-gulũ nõ maiorẽ recto coprehendat: non reflectetur ad uiſum ab illo incidẽtiæ puncto. 21. 22 p 6.
[293.] 41. Viſibile à duob. ſpeculi ſphærici cõuexi pũctis ad utrũ uisũ reflexũ, unã habet imaginẽ. 34 p 6.
[294.] 42. In ſpeculo ſphærico conuexo puncta imaginis, punctis uiſibilis ſitu & ordine, in utro uiſu reſpondent. 35 p 6.
[295.] 43. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ reſlexiõis & ſpeculi cylindracei cõuexi fuerit latus cylindri, uel circul{us}: loca, tum reflexionum tum imaginum eodem modo ſehabebunt, ut in ſpeculis pla-no & ſphærico conuexo. 42. 43 p 7.
[296.] 44. Siperpendicularis incidentiæ ſecetur à lineis: reflexionis, intra ellipſin (quæ est communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi) & tangente in reflexionis pun-cto: erit ut tota perpendicularis adinferum ſegmentum, ſic ſuperum adintermedium. Et infe-rum mai{us} erit ſegmento lineæ reflexionis. 47.48 p 7.
[297.] 45. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi cylindracei cõuexi fuerit ellipſis: imago uiſibilis obliquè reflexi, aliâs in ſuքficie ſpeculi: aliâs intra: aliâs extra ſpeculũ uidebitur. 49 p 7.
[298.] 46. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexiõis & ſpeculi cylindracei conuexi, fuerit lat{us} cylindri, uel circul{us} baſib. parallel9: ab uno pũcto unũ uiſibilis pũctũ ad unũ uisũ reflectetur. 26. 27 p 7.
[299.] 47. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi fuerit elli-pſis: ab uno puncto unum uiſibilis punctum ad unum uiſum reflectetur. 28 p 7.
[300.] 48. Si communis ſectio ſuperſicierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi fuerit elli-pſis: uiſu & uiſibili datis, punctum reflexionis inucnire. 29 p 7.
< >
page |< < (266) of 778 > >|
272266ALHAZEN
QVOMODO VISVS COMPREHENDAT VISIBILIA SE-
cundum refractionem. Cap. VI.
34. Si uiſ{us} & uiſibile in diuerſis medijs ſua loca inter ſe permutent: nomina linearum
in cidentiæ & refractionis mutantur. 9 p 10.
IN præcedentibus iam declarauimus, quòd, cum forma refringitur ab aliquo corpore diapha-
no, ad aliud corpus diuerſæ diaphanitatis:
extenditur per lineam rectam, donec perueniat ad
ſuperficiem corporis diaphani, in quo eſt:
deinde refringitur in illo alio corpore diaphano per
lineam aliam rectam, quæ continet cum prima linea angulum.
Et cum forma extenditur per hanc
aliam lineam, ſuper quam refringitur forma in ſecundo corpore, alia quæcunque forma ſit in ſe-
cundo corpore uſque ad punctum ſectionis, inter duas lineas rectas, refringetur per primam li-
neam rectam.
Et eſt manifeſtum per experientiam, quòd ſi aliquis inſpexerit aliquod corpus dia-
phanum, quod differt in ſua diaphanitate à diaphanitate aeris:
comprehendet omnia, quæ ſunt ul
trà de illis, quæ opponuntur uiſui.
Et ſi cooperuerit alterum uiſum, & aſpexerit reliquo: compre-
hendet etiam, quæcunque ſunt ultrà, ſiue illud corpus ſit aer, ſiue aqua, ſiue uitrum.
Et ſimiliter ſi
homo poſuerit uiſum in aliquo corpore groſsiore aere, ut uitro aut cryſtallo:
uidebit omnia, quæ
ſunt ultrà de illis, quæ ſunt in aere.
Et ſi aſpiciẽs mouerit uiſum ſuum dextrorſum aut ſiniſtrorſum,
& in omnem partem, & non remouerit ipſum multum à ſuo primo loco:
tunc comprehẽdet etiam
omnia, quæ prius comprehẽdebat, ſiue motus uiſus fuerit in aere, ſiue in uitro.
Sed iam declaraui-
mus experientia & demonſtratione, quòd uiſus nihil comprehẽdit de illis, quæ ſunt ultra corpora
diaphana, quæ differunt in diaphanitate ab aere, niſi ſecundum refractionem, præterquam unum
punctum, quod eſt in perpendiculari exeunte à centro uiſus ſuper ſuperficiem corporis diaphani.

Ergo omne punctum comprehenſum à uiſu ultra corpus diaphanum, præter illud punctum præ-
dictum, comprehenditur ex forma, quæ extenditur ex illo puncto ad ſuperficiem corporis diapha-
ni, ultra quod eſt, & refringitur à ſuperficie illius corporis ad uiſum.
Et cum unus uiſus compre-
hendat omnia, quæ ſunt ultra corpus diaphanum:
forma omnis puncti exiſtentis ultra corpus il-
lud diaphanum, extenditur per lineam rectam ad ſuperficiem illius corporis diaphani, & refringi-
tur ad illum uiſum unum, præterquam illud punctum prædictum.
Et cum formę omnium puncto-
rum, quæ ſunt in omnibus uiſibilibus exiſtentibus ultra corpus diaphanum, refringantur in eo-
dem tempore ad centrum uiſus unius:
forma puncti, quod exiſtit apud centrum uiſus illius, cum
fuerit in aliquo uiſibili, refringetur ad omnia puncta, quæ ſunt in omnibus uiſibilibus exiſtentibus
ultra corpus diaphanum, oppoſitum uiſui in eodem tempore & eodem modo.
Et ſimiliter eſt
de omni puncto propinquo puncto, quod eſt apud centrum uiſus.
Nam ſi uiſus motus fuerit ad
omnem partem, & non fuerit remotus à ſuo ſitu:
comprehendet uiſibilia. Ergo forma cuiusli-
bet puncti cuiuslibet uiſi, cum fuerit ultra aliquod corpus diaphanum, extendetur ad ſuperficiem
corporis diaphani, ultra quod eſt, & refringetur ad uniuerſum eius, quod opponitur ei ex corpo-
re aeris.
Et non eſt aliquod tempus magis appropriatum huic, quàm aliud: ſed hoc eſt proprium
naturæ lucis & coloris, quæſunt in uiſibilibus:
ſcilicet, ut ſemper extendãtur à quolibet puncto cu
iuslibet corporis lucidi, per lineam rectam, quæ extenditur ab illo puncto, & refringantur in omni
corpore diaphano diuerſo, præterquam punctum, quod eſt in perpendiculari.
Et omnis forma
cuiuslibet puncti uiſibilis exiſtentis in aliquo corpore diuerſo ab aere:
extendetur in illo corpore,
in quo exiſtit, & refringetur in uniuerſo corpore aeris ſibi oppoſito, & illa forma exit ad quodlibet
punctum aeris.
Quapropter forma totius rei uiſæ coniungitur apud quodlibet punctum aeris: &
forma totius cuiuslibet uiſi exiſtentis in aliquo corpore diuerſo ab aere, exiſtit apud unumquod-
que punctum aeris oppoſiti illi rei uiſæ:
& forma illa extenditur à quolibet puncto rei uiſæ in cor-
pore, in quo eſt, & refringitur apud ſuperficiem illius corporis, & peruenit ad illud punctum ae-
ris.
Et ideo ſi uiſus aſpexerit aliquod corpus diaphanum diuerſum ab aere, ultra quod fuerit ali-
qua res uiſibilis:
uiſus comprehendit illam rem. Nam forma illius exiſtit apud punctum, apud
quod exiſtit centrum uiſus.
Propter hoc, quòd & ſi uiſus comprehenderit aliquam rem uiſibilem
ultra aliquod corpus diaphanum diuerſum ab aere:
deinde motus fuerit à loco ſuo dextrorſum,
aut ſiniſtrorſum:
dum in ſuo motu fuerit oppoſitus corpori diaphano, & rei uiſæ, quæ eſt ultrà:
ſemper comprehendet illam rẽ.
Vnde etiam plures aſpicientes comprehendũt unam rem in cœlo,
& in aqua, & in uno & eodem tempore.
Et hoc etiam eſt in eodem corpore diaphano: ſcilicet,
quòd forma uiſi congregatur apud quodlibet punctum corporis, in quo eſt:
nam forma puncti cu-
iuslibet eius extenditur per lineam rectam:
& inter quodlibet punctum corporis, in quo eſt ui-
ſus, & quo dlibet punctum rei uiſæ, eſt linea recta.
Forma ergo cuiuslibet puncti rei uiſæ extendi-
tur ad quodlibet punctum corporis diaphani, in quo eſt res uiſa:
& forma cuiuslibet rei lucidæ
congregatur apud quodlibet punctum cuiuslibet corporis, in quo exiſtit, & congregatur apud
quodlibet punctum corporis cuiuslibet diaphani diuerſi à corpore, in quo exiſtit, quando inter
rem uiſam, & illud corpus diaphanum diuerſum non interfuerit aliquod impedimentum.
Et for-
ma rei uiſæ, quæ eſt apud quodlibet punctum corporis diaphani, in quo extenditur, extenditur ad
illud punctum rectè:
& forma illius apud quodlibet punctum corporis diaphani diuerſi, extendi-
tur ad illud punctum refractè:
quia inter quodlibet punctum aeris & quamlibet rem uiſibilem exi-

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index