Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
241
241 (189)
242
242 (190)
243
243 (191)
244
244 (192)
245
245 (193)
246
246 (194)
247
247 (195)
248
248 (196)
249
249 (197)
250
250 (198)
< >
page |< < (221) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="221" file="0273" n="273" rhead="PARS TERTIA."/>
            pediunt progreſſum. </s>
            <s xml:space="preserve">Eæ vires ſi circumquaque eſſent ſemper
              <lb/>
            æquales; </s>
            <s xml:space="preserve">nullum impedimentum haberet motus, qui vi inertiæ
              <lb/>
            deberet eſſe rectilineus. </s>
            <s xml:space="preserve">Quare ſola differentia virium agen-
              <lb/>
            tium in punctum mobile obſtare poteſt. </s>
            <s xml:space="preserve">At ſi nulla occur-
              <lb/>
            rat infinita vis arcus aſymptotici cujuſpiam poſt primum; </s>
            <s xml:space="preserve">vi-
              <lb/>
            res omnes finitæ ſunt, adeoque & </s>
            <s xml:space="preserve">differentia virium ſecun-
              <lb/>
            dum diverſas directiones agentium finita eſt ſemper. </s>
            <s xml:space="preserve">Igitur
              <lb/>
            utcunque ea ſit magna, ipſam finita quædam velocitas elidere
              <lb/>
            poteſt, quin permittat ullam retardationem, accelerationem,
              <lb/>
            deviationem, quæ ad datam quampiam utcunque parvam ma-
              <lb/>
            gnitudinem aſſurgat: </s>
            <s xml:space="preserve">nam vires indigent tempore ad produ-
              <lb/>
            cendam novam velocitatem, quæ ſemper proportionalis eſt
              <lb/>
            tempori, & </s>
            <s xml:space="preserve">vi. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc ſi ſatis magna velocitas haberetur;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">quævis ſubſtantia trans aliam quanvis libere permearet ſine ullo
              <lb/>
            ſenſibili obſtaculo, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſine ulla ſenſibili mutatione diſpoſitionis
              <lb/>
            propriorum punctorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſine ulla jactura nexus mutui inter
              <lb/>
            ipſa puncta, & </s>
            <s xml:space="preserve">cohæſionis, quod ibidem illuſtravi exemplo
              <lb/>
            ferrei globuli inter magnetes diſperſos cum ſatis magna velo-
              <lb/>
            citate libere permeantis, ubi etiam illud vidimus, in hoc caſu
              <lb/>
            virium ubique finitarum impenetrabilitatis ideam, quam habe-
              <lb/>
            mus, nos debere ſoli mediocritati noſtrarum velocitatum, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            virium, quarum ope non poſſumus imprimere ſatis magnam
              <lb/>
            velocitatem, & </s>
            <s xml:space="preserve">libere trans murorum ſepta, & </s>
            <s xml:space="preserve">trans occluſas
              <lb/>
            portas pervadere.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">477. </s>
            <s xml:space="preserve">Id quidem ita ſe habet, ſi nullæ præter primam
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0273-01" xlink:href="note-0273-01a" xml:space="preserve">Si per aſym-
                <lb/>
              ptoticos arcus
                <lb/>
              particulæ eſſent
                <lb/>
              prorſus imper-
                <lb/>
              meabiles, tum
                <lb/>
              recurrendum ad
                <lb/>
              molem immi-
                <lb/>
              nutam quan-
                <lb/>
              tum oportet.</note>
            aſymptoti habeantur, quæ vires abſolute inſinitas inducant:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">nam ſi per ejuſmodi aſymptoticos arcus particulæ fiant & </s>
            <s xml:space="preserve">in-
              <lb/>
            diſſolubiles, & </s>
            <s xml:space="preserve">prorſus impenetrabiles juxta num. </s>
            <s xml:space="preserve">362; </s>
            <s xml:space="preserve">tum
              <lb/>
            vero nulla utcunque magna velocitate poſſet una particula al-
              <lb/>
            teram transvolare, & </s>
            <s xml:space="preserve">res eodem recideret, quo in communi
              <lb/>
            ſententia de continua extenſione materiæ. </s>
            <s xml:space="preserve">Tum nimirum opor-
              <lb/>
              <gap/>
            eret lucis particulas minuere, non quidem in inſinitum (quod
              <lb/>
            ego abſolute impoſſibile arbitror, quemadmodum & </s>
            <s xml:space="preserve">quantitates,
              <lb/>
            quæ revera infinite parvæ ſint in ſe ipſis tales, ac indepen-
              <lb/>
            denter ab omni noſtro cogitandi modo determinatæ: </s>
            <s xml:space="preserve">nec vero
              <lb/>
            earum uſquam habetur neceſſitas in Natura) ſed ita, ut ad-
              <lb/>
            huc incurſus unius particulæ in aliam pro quovis finito tem-
              <lb/>
            pore ſit, quantum libuerit, improbabilis, quod per finitas uti-
              <lb/>
            que magnitudines præſtari poteſt. </s>
            <s xml:space="preserve">Si enim concipiatur planum
              <lb/>
            per lucis particulam quancunque ductum, & </s>
            <s xml:space="preserve">cum ea progre-
              <lb/>
            diens; </s>
            <s xml:space="preserve">eorum planorum numerus dato quovis finito tempore
              <lb/>
            utcunque longo erit utique ſinitus; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi particulæ inter ſe diſtent
              <lb/>
            quovis utcunque exiguo intervallo, quarum idcirco finito quo-
              <lb/>
            vis tempore non niſi finitum numerum emittet maſſa utcun-
              <lb/>
            que lucida. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro quodvis ex ejuſmodi planis ad medias, qua
              <lb/>
            latiſſimæ ſunt, alias particulas luminis inter ſe diſtantes finito
              <lb/>
            numero vicium appellet utique intra finitum quodvis tempus,
              <lb/>
            cum id per intervalla finita tantummodo debeat </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>