Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
261 209
262 210
263 211
264 212
265 213
266 214
267 215
268 216
269 217
270 218
271 219
272 220
273 221
274 222
275 223
276 224
277 225
278 226
279 227
280 228
281 229
282 230
283 231
284 232
285 233
286 234
287 235
288 236
289 237
290 238
< >
page |< < (221) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="221" file="0273" n="273" rhead="PARS TERTIA."/>
            pediunt progreſſum. </s>
            <s xml:space="preserve">Eæ vires ſi circumquaque eſſent ſemper
              <lb/>
            æquales; </s>
            <s xml:space="preserve">nullum impedimentum haberet motus, qui vi inertiæ
              <lb/>
            deberet eſſe rectilineus. </s>
            <s xml:space="preserve">Quare ſola differentia virium agen-
              <lb/>
            tium in punctum mobile obſtare poteſt. </s>
            <s xml:space="preserve">At ſi nulla occur-
              <lb/>
            rat infinita vis arcus aſymptotici cujuſpiam poſt primum; </s>
            <s xml:space="preserve">vi-
              <lb/>
            res omnes finitæ ſunt, adeoque & </s>
            <s xml:space="preserve">differentia virium ſecun-
              <lb/>
            dum diverſas directiones agentium finita eſt ſemper. </s>
            <s xml:space="preserve">Igitur
              <lb/>
            utcunque ea ſit magna, ipſam finita quædam velocitas elidere
              <lb/>
            poteſt, quin permittat ullam retardationem, accelerationem,
              <lb/>
            deviationem, quæ ad datam quampiam utcunque parvam ma-
              <lb/>
            gnitudinem aſſurgat: </s>
            <s xml:space="preserve">nam vires indigent tempore ad produ-
              <lb/>
            cendam novam velocitatem, quæ ſemper proportionalis eſt
              <lb/>
            tempori, & </s>
            <s xml:space="preserve">vi. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc ſi ſatis magna velocitas haberetur;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">quævis ſubſtantia trans aliam quanvis libere permearet ſine ullo
              <lb/>
            ſenſibili obſtaculo, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſine ulla ſenſibili mutatione diſpoſitionis
              <lb/>
            propriorum punctorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſine ulla jactura nexus mutui inter
              <lb/>
            ipſa puncta, & </s>
            <s xml:space="preserve">cohæſionis, quod ibidem illuſtravi exemplo
              <lb/>
            ferrei globuli inter magnetes diſperſos cum ſatis magna velo-
              <lb/>
            citate libere permeantis, ubi etiam illud vidimus, in hoc caſu
              <lb/>
            virium ubique finitarum impenetrabilitatis ideam, quam habe-
              <lb/>
            mus, nos debere ſoli mediocritati noſtrarum velocitatum, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            virium, quarum ope non poſſumus imprimere ſatis magnam
              <lb/>
            velocitatem, & </s>
            <s xml:space="preserve">libere trans murorum ſepta, & </s>
            <s xml:space="preserve">trans occluſas
              <lb/>
            portas pervadere.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">477. </s>
            <s xml:space="preserve">Id quidem ita ſe habet, ſi nullæ præter primam
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0273-01" xlink:href="note-0273-01a" xml:space="preserve">Si per aſym-
                <lb/>
              ptoticos arcus
                <lb/>
              particulæ eſſent
                <lb/>
              prorſus imper-
                <lb/>
              meabiles, tum
                <lb/>
              recurrendum ad
                <lb/>
              molem immi-
                <lb/>
              nutam quan-
                <lb/>
              tum oportet.</note>
            aſymptoti habeantur, quæ vires abſolute inſinitas inducant:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">nam ſi per ejuſmodi aſymptoticos arcus particulæ fiant & </s>
            <s xml:space="preserve">in-
              <lb/>
            diſſolubiles, & </s>
            <s xml:space="preserve">prorſus impenetrabiles juxta num. </s>
            <s xml:space="preserve">362; </s>
            <s xml:space="preserve">tum
              <lb/>
            vero nulla utcunque magna velocitate poſſet una particula al-
              <lb/>
            teram transvolare, & </s>
            <s xml:space="preserve">res eodem recideret, quo in communi
              <lb/>
            ſententia de continua extenſione materiæ. </s>
            <s xml:space="preserve">Tum nimirum opor-
              <lb/>
              <gap/>
            eret lucis particulas minuere, non quidem in inſinitum (quod
              <lb/>
            ego abſolute impoſſibile arbitror, quemadmodum & </s>
            <s xml:space="preserve">quantitates,
              <lb/>
            quæ revera infinite parvæ ſint in ſe ipſis tales, ac indepen-
              <lb/>
            denter ab omni noſtro cogitandi modo determinatæ: </s>
            <s xml:space="preserve">nec vero
              <lb/>
            earum uſquam habetur neceſſitas in Natura) ſed ita, ut ad-
              <lb/>
            huc incurſus unius particulæ in aliam pro quovis finito tem-
              <lb/>
            pore ſit, quantum libuerit, improbabilis, quod per finitas uti-
              <lb/>
            que magnitudines præſtari poteſt. </s>
            <s xml:space="preserve">Si enim concipiatur planum
              <lb/>
            per lucis particulam quancunque ductum, & </s>
            <s xml:space="preserve">cum ea progre-
              <lb/>
            diens; </s>
            <s xml:space="preserve">eorum planorum numerus dato quovis finito tempore
              <lb/>
            utcunque longo erit utique ſinitus; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi particulæ inter ſe diſtent
              <lb/>
            quovis utcunque exiguo intervallo, quarum idcirco finito quo-
              <lb/>
            vis tempore non niſi finitum numerum emittet maſſa utcun-
              <lb/>
            que lucida. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro quodvis ex ejuſmodi planis ad medias, qua
              <lb/>
            latiſſimæ ſunt, alias particulas luminis inter ſe diſtantes finito
              <lb/>
            numero vicium appellet utique intra finitum quodvis tempus,
              <lb/>
            cum id per intervalla finita tantummodo debeat </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>