1dictum eſt autem de his aliàs.
Verum &
aquæ quædam, vt boraginis, quæ per deſtil
lationem habentur.
aquæ quædam, vt boraginis, quæ per deſtil
lationem habentur.
Sed in omnibus, præter rem ipſam ars
deſideratur: velut in maculis tollendis, ab
luere oportet, inde exprimere non leuiter, ac
rurſus madefacere, exprimeréque, id quater
aut quinquies cùm effeceris, emaculatam
oleo, pinguedineve confeſtim veſtem con
ſpicies. Caue tamen, ne felis vrina color pe
rierit, macula enim videbitur, quæ non eſt:
ergo tunc inſtaurandus colos, non detergen
da macula: Cocco purpureus, rubens braſi
lio, cœruleus Indico, & glaſto, ſed addito vio
lento, ſine quo locus eſt viridi, velut ferrugi
neum ſchuodenum lignum cum braſilio ef
ficit, croceum indico, & glaſto, nigrum verò
atramento. Pingues verò maculas valdè, fe
runt cinere oſſium caſtratorum tenuiſſimo
aboleri, cùm ſemper maculam inſperſus per
horas 24. inter tabulas ac linea comprimi
tur. Verùm dices, cur non in candido aut
croceo, quæ in omnibus aliis coloribus va
lent, maculas detergere etiam poſſunt? an
quia quæ detergunt, cùm valida ſint, macu
lam aliam efficiunt in albo? at in croceo pro
prium colorem tollunt: ſunt tamen quæ in
omnibus eluere maculas valeant. Sed modus
& res lino, lanæ, ſericóque diuerſa.
deſideratur: velut in maculis tollendis, ab
luere oportet, inde exprimere non leuiter, ac
rurſus madefacere, exprimeréque, id quater
aut quinquies cùm effeceris, emaculatam
oleo, pinguedineve confeſtim veſtem con
ſpicies. Caue tamen, ne felis vrina color pe
rierit, macula enim videbitur, quæ non eſt:
ergo tunc inſtaurandus colos, non detergen
da macula: Cocco purpureus, rubens braſi
lio, cœruleus Indico, & glaſto, ſed addito vio
lento, ſine quo locus eſt viridi, velut ferrugi
neum ſchuodenum lignum cum braſilio ef
ficit, croceum indico, & glaſto, nigrum verò
atramento. Pingues verò maculas valdè, fe
runt cinere oſſium caſtratorum tenuiſſimo
aboleri, cùm ſemper maculam inſperſus per
horas 24. inter tabulas ac linea comprimi
tur. Verùm dices, cur non in candido aut
croceo, quæ in omnibus aliis coloribus va
lent, maculas detergere etiam poſſunt? an
quia quæ detergunt, cùm valida ſint, macu
lam aliam efficiunt in albo? at in croceo pro
prium colorem tollunt: ſunt tamen quæ in
omnibus eluere maculas valeant. Sed modus
& res lino, lanæ, ſericóque diuerſa.
Quædam ſunt tamen, quæ non ad vnum
artis genus reducuntur, etſi ſubtilitate con
ſtent mira: velut ſi librum in ordinem breui
redigere tentares, librum alium conficies è
charta duriore ac tenui malleo durata. Inde
duplici filo nec fragili, aut quadruplici à ver
tice ad imum ducto, connexóque hinc inde,
duo capies exemplaria penitùs ſimilia, iuxta
typi vnius formam, diuidéſque ſententias,
vnius quidem à fronte, alterius à tergo ac
quas, quibus voles, ſubiicies inter fila, char
támque, totiéſque mutabis ac tranſpones,
adiicies, demes, donec ordo non ſolum ſen
tentiarum, ſed & verborum vndequaque
conueniat. Tunc glutine aliquo ſublata li
bellorum fruſtra chartis annectes puris. Ita
tridui labore totum librum melius in ordi
nem ac facilius rediges, quàm ſi toto anno
tranſcribendo laboraſſes. Nam ſæpè prior
commutatio meliore oblata diſplicebit. In
hac tranſmutandi locus ſemper relinquitur.
Multa ſunt in hoc genere ſingularis cuiuſ
dam ſubtilitatis, & egregiæ vtilitatis, ſed
ſufficiat tria adieciſſe exempla: nam his
quatuor ducibus ſatisfacere etiam in aliis
quiſque ſibi poterit. Primùm igitur eſt, cùm
farraginem quandam in ordinem aliquem
conſtitutum, vel etiam alterius libri, certa ra
tione redigere volueris. Præpones ordine
numerorum ab vnitate numeros vnicuique:
diuides & totam farraginem in decem par
tes, aut nouem, vndecimve, & totam ad ca
pita illa rediges. Primo præpone 1, ſecun
do 1. tertio 2. atque ita deinceps, vt præter
quam primæ vnitati, cæteris punctis adii
ciatur. Quæ igitur ſub prima vnitate conti
nentur, iterum in ordinem rediges: ſi quidem
pauca fuerint, ab vno ad decem: ſi valdè
plura, ab vno ad mille, ſi mediocria, ab vno
ad centum. Sic quæ ſubiiciuntur 1. ſi pauca,
à decem ad viginti: ſi plurima, à mille ad
duo millia: ſi mediocria, à centum ad ducen
ta. Eodem ordine procedes poſt 2. in his, quæ
illi notæ ſubiiciuntur, donec in exquiſitum
ordinem cuncta redegeris. Poſtmodum præ
pones ordine numerorum alios numeros cor
reſpondentes, maiores maioribus, minores
minoribus, ita tamen, vt qui ſunt in primo,
& vltimo ordine ſint æquales, non tamen
ſibi inuicem reſpondentes. Dele omnes me
dios numeros, relinquuntur igitur tibi duo
ordines, primus atque vltimus, quos cauſa
breuitatis exempli placuit
ad decem ſolùm extendi.
Primus igitur ordinem ſi
nificat, quo farrago ſcri
pta eſt, vltimus, quo ſcribi
deberet. Vt igitur vnum
ad alterum traducas, ſcri
bes ſerie numerorum to
tidem in alia tabula, vt
fiat primus ordo tabulæ
ſecundæ: quare igitur in
primo ordine primæ ta
bulæ vnumquenque nu
merum, cui reſpondeat ex
vltimo primæ tabulæ, &
illum, cui correſpondet,
quære in tabula ſecunda
in primo ordine (hoc enim
facillimum eſt, cùm ſerie
naturali ibi numeri diſpo
nantur) eóque inuento in
illius directo numerum
primi ordinis primæ tabu
læ colloca.
artis genus reducuntur, etſi ſubtilitate con
ſtent mira: velut ſi librum in ordinem breui
redigere tentares, librum alium conficies è
charta duriore ac tenui malleo durata. Inde
duplici filo nec fragili, aut quadruplici à ver
tice ad imum ducto, connexóque hinc inde,
duo capies exemplaria penitùs ſimilia, iuxta
typi vnius formam, diuidéſque ſententias,
vnius quidem à fronte, alterius à tergo ac
quas, quibus voles, ſubiicies inter fila, char
támque, totiéſque mutabis ac tranſpones,
adiicies, demes, donec ordo non ſolum ſen
tentiarum, ſed & verborum vndequaque
conueniat. Tunc glutine aliquo ſublata li
bellorum fruſtra chartis annectes puris. Ita
tridui labore totum librum melius in ordi
nem ac facilius rediges, quàm ſi toto anno
tranſcribendo laboraſſes. Nam ſæpè prior
commutatio meliore oblata diſplicebit. In
hac tranſmutandi locus ſemper relinquitur.
Multa ſunt in hoc genere ſingularis cuiuſ
dam ſubtilitatis, & egregiæ vtilitatis, ſed
ſufficiat tria adieciſſe exempla: nam his
quatuor ducibus ſatisfacere etiam in aliis
quiſque ſibi poterit. Primùm igitur eſt, cùm
farraginem quandam in ordinem aliquem
conſtitutum, vel etiam alterius libri, certa ra
tione redigere volueris. Præpones ordine
numerorum ab vnitate numeros vnicuique:
diuides & totam farraginem in decem par
tes, aut nouem, vndecimve, & totam ad ca
pita illa rediges. Primo præpone 1, ſecun
do 1. tertio 2. atque ita deinceps, vt præter
quam primæ vnitati, cæteris punctis adii
ciatur. Quæ igitur ſub prima vnitate conti
nentur, iterum in ordinem rediges: ſi quidem
pauca fuerint, ab vno ad decem: ſi valdè
plura, ab vno ad mille, ſi mediocria, ab vno
ad centum. Sic quæ ſubiiciuntur 1. ſi pauca,
à decem ad viginti: ſi plurima, à mille ad
duo millia: ſi mediocria, à centum ad ducen
ta. Eodem ordine procedes poſt 2. in his, quæ
illi notæ ſubiiciuntur, donec in exquiſitum
ordinem cuncta redegeris. Poſtmodum præ
pones ordine numerorum alios numeros cor
reſpondentes, maiores maioribus, minores
minoribus, ita tamen, vt qui ſunt in primo,
& vltimo ordine ſint æquales, non tamen
ſibi inuicem reſpondentes. Dele omnes me
dios numeros, relinquuntur igitur tibi duo
ordines, primus atque vltimus, quos cauſa
breuitatis exempli placuit
ad decem ſolùm extendi.
Primus igitur ordinem ſi
nificat, quo farrago ſcri
pta eſt, vltimus, quo ſcribi
deberet. Vt igitur vnum
ad alterum traducas, ſcri
bes ſerie numerorum to
tidem in alia tabula, vt
fiat primus ordo tabulæ
ſecundæ: quare igitur in
primo ordine primæ ta
bulæ vnumquenque nu
merum, cui reſpondeat ex
vltimo primæ tabulæ, &
illum, cui correſpondet,
quære in tabula ſecunda
in primo ordine (hoc enim
facillimum eſt, cùm ſerie
naturali ibi numeri diſpo
nantur) eóque inuento in
illius directo numerum
primi ordinis primæ tabu
læ colloca.
130[Figure 130]
Vlt. Primus
131[Figure 131]
Pri. Secundus.
Atque ita bre
uiſſimo temporis ſpatio
rem perages, quoniam tres
numeros, quos quæris, abſque labore inue
nies: illos quidem primæ tabulæ primi or
dinis: quia ſemper procedis deſcendendo: il
los vltimi ordinis, quia è regione ſunt inuen
torum: illos primi ordinis ſecundæ tabulæ,
quia ſunt ſecundùm naturalem numerorum
ſeriem diſpoſiti. Vt in exemplo: primò in
uenio in primo ordine primæ tabulæ 1. è re
gione inuenio 7. quæro 7. in primo ordine
ſecundæ tabulæ, è cuius regione ſcribo 1. In
de inuenio 2. in primo ordine primæ tabulæ,
in cuius directo inuenio 3. quæro 3. in primo
ordine ſecundæ tabulæ, in cuius directo ſcri
bo 2. inuentum in primo ordine primæ ta
bulæ. Sic igitur abſoluta tabula ſecunda: pri
mus ordo indicat, quod primo tractandum:
ſecundus vbi è ferragine ſumendum ſit, quod
ſub eo argumento tractare volumus. Tunc
autem numeri omnes ordinis vltimi primæ
tabulæ ſunt obliterandi.
uiſſimo temporis ſpatio
rem perages, quoniam tres
numeros, quos quæris, abſque labore inue
nies: illos quidem primæ tabulæ primi or
dinis: quia ſemper procedis deſcendendo: il
los vltimi ordinis, quia è regione ſunt inuen
torum: illos primi ordinis ſecundæ tabulæ,
quia ſunt ſecundùm naturalem numerorum
ſeriem diſpoſiti. Vt in exemplo: primò in
uenio in primo ordine primæ tabulæ 1. è re
gione inuenio 7. quæro 7. in primo ordine
ſecundæ tabulæ, è cuius regione ſcribo 1. In
de inuenio 2. in primo ordine primæ tabulæ,
in cuius directo inuenio 3. quæro 3. in primo
ordine ſecundæ tabulæ, in cuius directo ſcri
bo 2. inuentum in primo ordine primæ ta
bulæ. Sic igitur abſoluta tabula ſecunda: pri
mus ordo indicat, quod primo tractandum:
ſecundus vbi è ferragine ſumendum ſit, quod
ſub eo argumento tractare volumus. Tunc
autem numeri omnes ordinis vltimi primæ
tabulæ ſunt obliterandi.
Secundum in his ſubtilitatis exemplum
eſt, cùm addere quicquam volueris libro
iam conſcripto, illud commodè efficies, ſi
ſingula, quæ addere velis, numerorum ſerua
ta ſerie notaueris, eundémque numerum in
loco libri, ad quem transferri debent, ſcripſe
ris. At ſi abſoluta hac additione, alta ſuccur
rant, quæ prætermittere nolis, nec tamen
tranſcribere: alium libellum compones
præpoſitis numeris ordine naturali ſingulis
additionibus: ſed ſi prima additione mille
non exceſſerit, ſecundæ additionis nume
ri à mille inchoabunt, & vltra per ordinem
eſt, cùm addere quicquam volueris libro
iam conſcripto, illud commodè efficies, ſi
ſingula, quæ addere velis, numerorum ſerua
ta ſerie notaueris, eundémque numerum in
loco libri, ad quem transferri debent, ſcripſe
ris. At ſi abſoluta hac additione, alta ſuccur
rant, quæ prætermittere nolis, nec tamen
tranſcribere: alium libellum compones
præpoſitis numeris ordine naturali ſingulis
additionibus: ſed ſi prima additione mille
non exceſſerit, ſecundæ additionis nume
ri à mille inchoabunt, & vltra per ordinem