Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="254"/>
              proptereaquòd hæc ſecum afferunt
                <expan abbr="maximã">maximam</expan>
              repugnantiam, extra cęlum nihil eſſe, & ipſum om­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1717"/>
                <lb/>
              nia
                <expan abbr="cõplecti">complecti</expan>
              , & manum vltra ipſum protendi: quandò iam extra eſſet aliquid, eodem
                <expan abbr="">que</expan>
              . </s>
              <s>tempore
                <lb/>
              non eſſet. </s>
              <s>Sic etiam ſecum hæc pugnant: quia ſequeretur, moueri
                <expan abbr="totũ">totum</expan>
              , & non moueri ſimul.
                <lb/>
              </s>
              <s>Adiiciebat
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              Simplicius petitionem principij
                <expan abbr="cõmitti">committi</expan>
              ; cùm in eo quod per ſe primò mouetur,
                <lb/>
              partem manere ſumatur. </s>
              <s>Ad illa reſpondere conabatur Auerroës, & ad primùm dicebat argu­
                <lb/>
              mentum Galeni in ambigui fallacia peccare: cùm
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              duplex ſit id quod eſt per ſe, vel quod op­
                <lb/>
              ponitur ei quod eſt per accidens, vel id quod eſt primò, ac quatenus ipſum: opponitur autem ei
                <lb/>
              quod eſt per aliud, vt puta, per partem, aut
                <expan abbr="ſpeciẽ">ſpeciem</expan>
              , aut genus, atque omnino per
                <expan abbr="partẽ">partem</expan>
              , ſeu quanti,
                <lb/>
              ſiue eſſentiæ, ſiue
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              , vt aiunt, ſubiectiuam. </s>
              <s>Ariſtoteles accipit illud per ſe quod opponitur ei
                <lb/>
              quod eſt per aliud. </s>
              <s>& hoc modo concludit non poſſe quippiam à ſe moueri per ſe: quoniam ad
                <lb/>
              quietem partis ipſum quoque manere poteſt. </s>
              <s>Galenus alterum ſignificatum accipiens eius quod
                <lb/>
              eſt per ſe, non reputat abſurdum
                <expan abbr="quippiã">quippiam</expan>
              moueri per ſe cuius aliqua pars quieſcat. </s>
              <s>In eo quidem
                <lb/>
              quod non mouetur per accidens,
                <expan abbr="abſurdũ">abſurdum</expan>
              non eſt; in eo verò quod non mouetur per aliud, pla­
                <lb/>
              nè fieri nequit. </s>
              <s>Inquit ſecundò, in omni re naturali primùm eſſe, quod factum eſt, quod dicitur
                <lb/>
                <expan abbr="minimũ">minimum</expan>
              : verbigratia, minimum ignis, vel aquæ in quo minore non conſeruatur ignis aut aquæ
                <lb/>
              natura, in illo
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              primò permanet. </s>
              <s>Hoc minimum, quia per ſe conſiſtit, ab aliis partibus ſeparari
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1718"/>
                <lb/>
              poteſt,
                <expan abbr="idẽ">idem</expan>
              quoque ſolet eſſe cauſſa motus in reliquis partibus. </s>
              <s>Ergo etiam hoc quieſcente, totum
                <lb/>
              quieſcat neceſſe eſt. </s>
              <s>Quamobrem demonſtratio philoſophi non ad omne partium genus
                <expan abbr="cõmu-niter">commu­
                  <lb/>
                niter</expan>
              pertinebit, ſed ad eam ſolùm quæ primi illius minimi rationem habet. </s>
              <s>Idcirco ſic exiſtima­
                <lb/>
              uit ipſe Ariſtotelicam
                <expan abbr="rationẽ">rationem</expan>
              eſſe conficiendam. </s>
              <s>Omne quod ex alterius quiete manet, ab alte­
                <lb/>
              ro mouetur. </s>
              <s>Sed
                <expan abbr="oẽ">omnem</expan>
              quòd mouetur, ex alterius quiete manet. </s>
              <s>Ergo omne quod mouetur, ab alte­
                <lb/>
              ro mouetur. </s>
              <s>quarum ſanè
                <expan abbr="propoſitionũ">propoſitionum</expan>
              altera eſt neceſſaria, refertur verò aſſumptio in eorum
                <lb/>
                <expan abbr="numerũ">numerum</expan>
              , non quæ fieri poſſunt: ſic
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              contingens concluſio naſceretur,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              ſed accipitur vt inſit, ex
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1719"/>
                <lb/>
              quo efficitur concluſio de eo, quòd inſit. </s>
              <s>liber
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              mihi ſemper doctorum
                <expan abbr="hominũ">hominum</expan>
              verba in melio­
                <lb/>
              rem partem accipere. </s>
              <s>Nos, vt magis Ariſtoteli conſuleremus, Negantem demonſtrationem con­
                <lb/>
              ſtruximus. </s>
              <s>
                <expan abbr="">Nam</expan>
              ſic fit vt inferatur concluſio neceſſarię. </s>
              <s>Quòd ſi cęlum obiecerit; quod, cùm ſit di­
                <lb/>
              uiduum,
                <expan abbr="nullã">nullam</expan>
              tamen habet partem quæ quieſcat, ipſe reſpondet, in cęlo duas eſſe rationeis, alte­
                <lb/>
              ram
                <expan abbr="cõmunem">communem</expan>
              qua corpus eſt, atque alteram quà eſt tale corpus. </s>
              <s>quà igitur eſt cęlum, ei reipſa
                <lb/>
              diuiſio repugnat, atque item quòd eius aliqua pars quieſcat, ſed qua corpus eſt, nihil hæc illi ad­
                <lb/>
              uerſantur. </s>
              <s>Itaque ratio cùm conſtituta ſit de corpore ſimpliciter, non de tali corpore, nihil incul­
                <lb/>
              cat eorum quæ fieri nequeunt. </s>
              <s>Veruntamen hæc dicta nullo modo implent
                <expan abbr="animũ">animum</expan>
              meum; vt po­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1720"/>
                <lb/>
              tius illis primis ego
                <expan abbr="concedã">concedam</expan>
              libentius, quàm hiſce poſtremis. </s>
              <s>Primùm quidem quia ſequetur his
                <lb/>
              ſtantibus idem; ſi ſumpſerimus
                <expan abbr="minimũ">minimum</expan>
              quod primò cietur, atque aliam quamlibet
                <expan abbr="partẽ">partem</expan>
              : qua­
                <lb/>
              cunque
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              ceſſante tollitur motus totius per ſe primò: præſertim, ſi totum ſumatur, vt quantum;
                <lb/>
              quandò id æquè manet in omnibus ſuis partibus. </s>
              <s>Tùm deinde quòd non de huiſmodi parte;
                <lb/>
              ſed de parte ſimpliciter in Ariſtotelica demonſtratione mentio facta eſt. </s>
              <s>Prætereà quòd de quo­
                <lb/>
              libet toto, & vniuersè demonſtratio conſtructa eſt: at ex Auerrois
                <expan abbr="ſentẽtia">ſententia</expan>
              ſolùm eſſet de iis quæ
                <lb/>
              minimum habent quod ſit principium motus; hæc autem non niſi animalia ſunt, ſiue id ſit cere­
                <lb/>
              brum,
                <expan abbr="quemadmodũ">quemadmodum</expan>
              voluit Plato; ſiue cor, aut quod illi proportione reſpondet, quod Peripateti­
                <lb/>
              ci defendunt: quò etiam redditur falſius id quod Auerroës ipſe adiecit: quippe
                <expan abbr="demonſtrationẽ">demonſtrationem</expan>
                <lb/>
              hanc omnia tam animata, quam inanima
                <expan abbr="cõplecti">complecti</expan>
              : quandoquidem aut non
                <expan abbr="oĩa">omnia</expan>
              comprehendit,
                <lb/>
              aut ſi
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              per vniuerſa pertinet,
                <expan abbr="">non</expan>
              ſpectabit certè ad illud
                <expan abbr="minimũ">minimum</expan>
              , quod primò per ſe mouetur,
                <lb/>
              & eſt cauſſa motus in cęteris partibus. </s>
              <s>Quinimo de omni minimo per ſe poterit excitari quæ­
                <lb/>
              ſtio: moueatur'ne per ſe primò. </s>
              <s>neque ex vi demonſtrationis huiuſce cognoſcetur, moueat'ne ſe
                <lb/>
              per ſe primò, nec'ne. </s>
              <s>Neque n. </s>
              <s>diuidi poteſt in eas parteis quarum vna ſit per ſe conſiſtens, & ini­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1721"/>
                <lb/>
              tium motus: aut
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              illud minimum non eſſet, aut minus minimo daretur. </s>
              <s>Sic nihil prohibebit,
                <lb/>
              quominus ex ſeipſo primò moueatur, aut prorſus immobile manebit, quia non habens partem
                <lb/>
              quæ ſit principium motus, non quieſcet ex quiete partis. </s>
              <s>Itaque aut ſemper, aut nunquam omni­
                <lb/>
              no mouebitur. </s>
              <s>ac ſi pendet ex illo motus totius,
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              idem iudicium de totius motu
                <expan abbr="faciendũ">faciendum</expan>
              erit.
                <lb/>
              </s>
              <s>Neque verò minimum quod eſt principium motus, hic
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              intelligi puto, quia ſit indiuidua:
                <lb/>
              ſiquidem de tali principio motus non prius agi putem quam 8. Phyſ. vbi quæritur, in animáne
                <lb/>
                <expan abbr="moueãtur">moueantur</expan>
              à ſeipſis. </s>
              <s>Quæ cùm ſint, patet
                <expan abbr="aſſumptionẽ">aſſumptionem</expan>
              illius
                <expan abbr="argumẽti">argumenti</expan>
              ab Auerroë
                <expan abbr="poſitã">poſitam</expan>
              eſſe
                <expan abbr="falsã">falsam</expan>
              .</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1716"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1717"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1718"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1719"/>
              a 1. Pr. </s>
              <s>c.
                <lb/>
              21.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1720"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1721"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Expenduntur reliqua dicta Auerrois, & id pręcipuè quod attinet ad diuiſionem
                <lb/>
              corporis cęleſtis. </s>
              <s>Caput XIII
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>ADVERSVS autem illud quod dictum eſt ad obiectionem à corpore cęleſti deſumptam,
                <lb/>
              & vniuersè & ſigillatim à philoſophis eſt diſputatum. </s>
              <s>Primum quidem illud quod totius
                <lb/>
              Auerrois ſententię baſis eſt, ac fundamentum. </s>
              <s>quòd .ſ. </s>
              <s>quicquam ſpeciei repugnet, quod à genera </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>