Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.012239">
                <pb pagenum="628" xlink:href="016/01/275.jpg"/>
              ita vt FD, circumagi poſſit verſus E, quan­
                <lb/>
              docunque FD, non prematur ab ED: nam
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.275.1.jpg" xlink:href="016/01/275/1.jpg" number="140"/>
                <lb/>
              FD, orbiculo infigitur: tracta igitur CD, re­
                <lb/>
              labitur FD, verſus E, ſed tamen à latere
                <lb/>
              propter pondus, G, igitur ED, ferrum,
                <lb/>
              quod ab FD, retinebatur, relabetur ad la­
                <lb/>
              queare HE, trahens ſurſum DC. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012240">
                <margin.target id="marg1674"/>
              Inſtrumen­
                <lb/>
              tum quo tra­
                <lb/>
              hens trahi­
                <lb/>
              tur.</s>
            </p>
            <figure id="id.016.01.275.2.jpg" xlink:href="016/01/275/2.jpg" number="141"/>
            <p type="main">
              <s id="s.012241">Inſtrumentum facilè hominem ſurſum
                <lb/>
              trahens: troclea cum vnco ferro, in ea orbi­
                <lb/>
              culus de more, circa quem funis, in fune
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1675"/>
                <lb/>
              pondus A paulò minùs pondere corporis tui
                <lb/>
              ex altera parte baculus tranſuerſus B. </s>
              <s id="s.012242">Ergo
                <lb/>
              appenſo vnco trahes B, infra vt A, pondus
                <lb/>
              ſurſum aſcendat, & B, infrà perueniat. </s>
              <s id="s.012243">Inſi­
                <lb/>
              dens igitur B, & èx altera parte apprehenſa
                <lb/>
              AC manibus, quia A pondus paulò minùs
                <lb/>
              eſt pondere tui corporis, A deſcendet rurſus
                <lb/>
              te aſcendente facillimè: cùm libuerit deſ­
                <lb/>
              cendere, id ſpontè facies, cùm corpus tuum
                <lb/>
              grauius ſit, quàm A, igitur dimiſſa fune rap­
                <lb/>
              tim deſcendes. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012244">
                <margin.target id="marg1675"/>
              Inſtrumen­
                <lb/>
              tum, quo
                <lb/>
              quiſque ſei­
                <lb/>
              pſum ſurſum
                <lb/>
              trahit.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012245">Aliud Agrippæ. </s>
              <s id="s.012246">Forcipes binos fabrica­
                <lb/>
              bat, ex toto ſibi inuicem ſimiles: vnius ima­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1676"/>
                <lb/>
              ginem in margine deſcriptam vides: KMO,
                <lb/>
              & LMN, chalybis fruſta iunguntur in M,
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.275.3.jpg" xlink:href="016/01/275/3.jpg" number="142"/>
                <lb/>
              volubili circa clauum motu, perficiuntque
                <lb/>
              forcipem integrum vnum, ſupremæ partes
                <lb/>
              KM, & LM, ſic coëunt, vt dum conſtringun­
                <lb/>
              tur, altera alteram ſubingrediatur, formam
                <lb/>
              cochleæ referentes. </s>
              <s id="s.012247">Inter has funis iacet,
                <lb/>
              cùm vſus eſt. </s>
              <s id="s.012248">Cæterùm rectæ NM, & OM,
                <lb/>
              in imo
                <expan abbr="annulũ">annulum</expan>
              habent, cui funiculus validus
                <lb/>
              MO, intruditur. </s>
              <s id="s.012249">Vſus hic eſt: apprehenditur
                <lb/>
              (vt dixi) funis
                <expan abbr="">cum</expan>
              KM, & LM,
                <expan abbr="cõſtringendo">conſtringendo</expan>
                <lb/>
              NO, conſtringitur
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              impoſito pede ſuper
                <lb/>
              NO:
                <expan abbr="">nam</expan>
              quantò grauius fuerit corpus, eò ma­
                <lb/>
              gis NO, ſinuabitur,
                <expan abbr="arctiuſq;">arctiuſque</expan>
              conſtringetur
                <lb/>
              funis à forcipe. </s>
              <s id="s.012250">Eò igitur tutior aſcenſus, quò
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.275.4.jpg" xlink:href="016/01/275/4.jpg" number="143"/>
                <lb/>
              qui aſcendit, grauior eſt. </s>
              <s id="s.012251">Inde igitur forci­
                <lb/>
              pem alium cubito altius priore funi iunges,
                <lb/>
              impoſitoque pede dum reliquum tollis,
                <expan abbr="pedẽ">pedem</expan>
                <lb/>
              & forcipem ipſum inferiorem auferes, ſu­
                <lb/>
              praque ſecundum tantundem collocabis, at­
                <lb/>
              que ita tutus velut per ſcalam vſque ad ſum­
                <lb/>
              mum vnico fune cùm vncino, & duobus
                <lb/>
              forcipibus aſcendens: cochleæ enim forma
                <lb/>
              impedit, ne forceps imprudenter labatur per
                <lb/>
              funem. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012252">
                <margin.target id="marg1676"/>
              Inſtrumen­
                <lb/>
              tum aliud
                <lb/>
              Agrippæ ad
                <lb/>
              idem.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012253">Hæc aſcendendi ratio, ſed ad aſcenden­
                <lb/>
              dum ſatis inepta, ſi ad alia inſtrumenta com­
                <lb/>
              paretur. </s>
              <s id="s.012254">Igitur ad deſcenſum, facillimum ex­
                <lb/>
              cogitauit modum. </s>
              <s id="s.012255">Cochleæ è chalybe, palmi
                <lb/>
              longitudine intùs inanis, ita vt funem HG,
                <lb/>
              poſſit excipere, vocetur AB, circa eam leuis
                <lb/>
              ex aurichalco capſula ſuprà, & infrà perfo­
                <lb/>
              rata: in imò eius appendices duo, in quibus
                <lb/>
              funiculi C, & D, ferreum ſuſtinentes
                <expan abbr="baculũ">baculum</expan>
                <lb/>
              EF, cui cum deſcenſurus inſederit, celerrimè
                <lb/>
              deſcendet, & abſque vllo incommodo. </s>
              <s id="s.012256">Quòd
                <lb/>
              ſi vel funem G, trahat inferiùs, vel ad ſe
                <lb/>
              ABC, cochlea non deſcendet, quia per ex­
                <lb/>
              tenſionem facta recta GH, non permittit
                <lb/>
              cochleam labi. </s>
              <s id="s.012257">Similiter cùm ad ſe trahit G,
                <lb/>
              ſuperiuſque, vertitur, nullo modo deſcendet,
                <lb/>
              ſed quieſcet. </s>
              <s id="s.012258">Ergo & celerrimè deſcendet, &
                <lb/>
              facillimè quieſcet, nulloque labore. </s>
              <s id="s.012259">Sed
                <lb/>
              hoc & nautæ ſciunt, qui ſimplici bacillo in­
                <lb/>
              ſidentes ter aut quater illi circumacta fune
                <lb/>
              deſcendunt tenentes funem G, quam ſi ſen­
                <lb/>
              ſim demittant, deſcendunt, ſin trahant vehe­
                <lb/>
              mentiùs, quieſcunt ſedentes. </s>
              <s id="s.012260">Verùm hoc in­
                <lb/>
              tereſt, quòd qui baculo inſident, facilè
                <expan abbr="cadũt">cadunt</expan>
              ,
                <lb/>
              quia inclinentur ob funis obliquitatem, niſi
                <lb/>
              experti, & audaces fuerint. </s>
              <s id="s.012261">At inſtrumentum
                <lb/>
              hoc, quod vidi, tractauique ſæpiùs, quòd
                <expan abbr="sẽ-">sem­
                  <arrow.to.target n="marg1677"/>
                  <lb/>
                per</expan>
              habeat in æquilibrio EF, abſque timore
                <lb/>
              eſt, tutoque licet ei quemlibet quantumvis
                <lb/>
              inexpertum inſidere. </s>
              <s id="s.012262">Verùm poſtquam iam
                <lb/>
              machinarum, & ponderum ratio à me ſuffi­
                <lb/>
              cienter, explicata eſt, vt iam nil aliud adden­
                <lb/>
              dum videatur, vnius vulgaris
                <expan abbr="inſtrumẽti">inſtrumenti</expan>
              , ſed
                <lb/>
              mirabilis roboris ratio quærenda eſt? </s>
              <s id="s.012263">Hoc
                <lb/>
              vtuntur, qui ligna
                <expan abbr="ſecãt">ſecant</expan>
              , ſuſtinet­
                <lb/>
              que trabem, & in trabis cacumi­
                <lb/>
              ne hominem, tum etiam
                <expan abbr="impetũ">impetum</expan>
                <lb/>
              ſerræ deſcendentis. </s>
              <s id="s.012264">Inſtrumen­
                <lb/>
              tum ABC, conſutis tignis ac
                <lb/>
              clauis ligneis firmatis. </s>
              <s id="s.012265">Sub B, &
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.275.5.jpg" xlink:href="016/01/275/5.jpg" number="144"/>
                <lb/>
              & C pediculi palmo minores, quibus à terra
                <lb/>
              eleuatur A in terra poſito: DE, fibula ſu pe­
                <lb/>
              requitans trabem: quæritur, cur cum F,
                <lb/>
              grauior ſit longè, non eleuet A, & cadat?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012266">Cauſa eſt, quia ſi parùm erigitur, pars quæ </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>