Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 131]
[Figure 132]
[Figure 133]
[Figure 134]
[Figure 135]
[Figure 136]
[Figure 137]
[Figure 138]
[Figure 139]
[Figure 140]
[Figure 141]
[Figure 142]
[Figure 143]
[Figure 144]
[Figure 145]
[Figure 146]
[Figure 147]
[Figure 148]
[Figure 149]
[Figure 150]
[Figure 151]
[Figure 152]
[Figure 153]
[Figure 154]
[Figure 155]
[Figure 156]
[Figure 157]
[Figure 158]
[Figure 159]
[Figure 160]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.012266">
                <pb pagenum="629" xlink:href="016/01/276.jpg"/>
              prominet facta G longiore, paruam habet
                <lb/>
              proportionem ad quieſcentem, ideò eleuare
                <lb/>
              poteſt. </s>
              <s id="s.012267">Si G parua fiat, multò minùs, quia
                <lb/>
              E minùs à perpendiculo diſtat, ideò parùm
                <lb/>
              aggrauat. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012268">
                <margin.target id="marg1677"/>
              Cur trabes
                <lb/>
              inſtrumento
                <lb/>
              triangulo
                <lb/>
              facilè ſuſti­
                <lb/>
              neantur.</s>
            </p>
            <figure id="id.016.01.276.1.jpg" xlink:href="016/01/276/1.jpg" number="145"/>
            <p type="main">
              <s id="s.012269">Quædam etiam ſpontè videntur ſuſtine­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1678"/>
                <lb/>
              ri, ac etiam alia ſuſtinent nullo vinculo: vt,
                <lb/>
              capio A B, trahem, cui ſuperpono CD,
                <lb/>
              Ipſi CD, ſuperpono EF, ita vt EF, cadat
                <lb/>
              ſub AB, tunc dico, quòd niſi ſoluantur, ca­
                <lb/>
              dere non poſſunt: nam AB, ſuſtinetur ab
                <lb/>
              FE, & EF, à CD, & CD, ſuſtinetur ab
                <lb/>
              AB, igitur nulla earum cadet. </s>
              <s id="s.012270">Locus autem
                <lb/>
              BDF, ſuſtinetur, & ſuſtinet, experimento
                <lb/>
              enim id patet, igitur ab aliquo ſuſtinetur,
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.276.2.jpg" xlink:href="016/01/276/2.jpg" number="146"/>
                <lb/>
              igitur ab omnibus, quum par ſit omnium
                <lb/>
              ratio, igitur firmiſſimus? </s>
              <s id="s.012271">Qui quantò ma­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1679"/>
                <lb/>
              gis premitur, eò eſt firmior: nec faciſcit,
                <lb/>
              niſi aliqua illarum frangatur. </s>
              <s id="s.012272">Diximus de
                <lb/>
              his, quæ plus ſuſtinent, quàm ratio videa­
                <lb/>
              tur oſtendere, & de his, quæ mutuò ſe ſu­
                <lb/>
              ſtinent: nunc demonſtrandum, quomodo
                <lb/>
              aliquid ſeipſum ſuſtinere videtur. </s>
              <s id="s.012273">Sit aba­
                <lb/>
              cus planus AB, & baculus CE, cuius exterior
                <lb/>
              pars ſit ſub anſa D ſitulæ plena aqua GFH,
                <lb/>
              & inter baculum CE, & F, ſitulę imum col­
                <lb/>
              locetur EF, lignum rectum arctè, vt dilabi
                <lb/>
              non queat, dico ſitulam pendere nec cadere.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012274">Conſtat enim, quòd cùm F, ſit imum ſitu­
                <lb/>
              læ, quòd baculus EF, & F, grauitatis cen­
                <lb/>
              trum, & centrum terræ quod ſit K, & cen­
                <lb/>
              trum ſitulæ, quòd ſit L, ſunt in vna recta
                <lb/>
              linea, quæ ſit KFLE. </s>
              <s id="s.012275">Si igitur ſitula cadet,
                <lb/>
              vel per rectam FK, vel priùs inclinabitur
                <lb/>
              latus aliquod, vt G, vel H. </s>
              <s id="s.012276">Si igitur incli­
                <lb/>
              netur verſus H, in M, duco KM: quia igitur
                <lb/>
              duæ linæ veniunt ex K, KE, & KM, ad cir­
                <lb/>
              culum, & KE, tranſit per centrum circuli,
                <lb/>
              id eſt, ſitulæ, erit ex demonſtratis ab Eucli­
                <lb/>
              de in tertio elementorum KF, minor KM:
                <lb/>
              igitur centrum grauitatis F, elongatum eſt
                <lb/>
              à centro terræ K, ſpontè igitur motu natu­
                <lb/>
              rali graue aſcendit, quod eſſe non poteſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012277">Non igitur ſitula deſcendit inclinando ſe
                <lb/>
              ad aliquam partem. </s>
              <s id="s.012278">Sed neque per rectam
                <lb/>
              KF, quia angulus FEC, rectus eſt, & con­
                <lb/>
              ſtans, deſcendentes D, in L, ducatur LB: igi­
                <lb/>
              tur æqualis eſt EB: igitur cùm LB, oppona­
                <lb/>
              tur recto, vel per quintam primi triangu­
                <lb/>
              lus, LEB, duos rectos habebit, vel maiori
                <lb/>
              angulo maius latus non opponitur, quorum
                <lb/>
              utrumque aduerſatur his, quæ ab Euclide in
                <lb/>
              primo elementorum ſunt demonſtrata. </s>
              <s id="s.012279">Ex
                <lb/>
              quo ſequitur maius quoddam miraculum, &
                <lb/>
              eſt, quòd aliquid ſpontè caſurum, addito
                <expan abbr="põ-dere">pon­
                  <lb/>
                dere</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
              cadet. </s>
              <s id="s.012280">Nam poſita parte baculi BD,
                <lb/>
              maiore, DC, baculus cadet, quia extremum
                <lb/>
              eius cadendo appropinquatur centro terræ
                <lb/>
              K, & ita C, poterit eleuari, & ſic cadet: &
                <lb/>
              tamen addito ſitulæ pondere
                <expan abbr="">non</expan>
              cadet. </s>
              <s id="s.012281">Opor­
                <lb/>
              tet autem ( ne te cum riſu aſtantium fallat
                <lb/>
              experimentum: nam rudes vbi res non ſuc­
                <lb/>
              cedit, non hominem, ſed
                <expan abbr="demõſtrationes">demonſtrationes</expan>
              cul­
                <lb/>
              pant) vt diligentiſſimus ſis: primùm vt aba­
                <lb/>
              ci ſuperficies ſuperior ſit ad libellam poſi­
                <lb/>
              ta, & lignum rectum ad vnguem, nec flexi­
                <lb/>
              le: & ſimiliter lignum EF, rectum, & arctè
                <lb/>
              iunctum inter ſitulæ imum, & CE, ita quod
                <lb/>
              faciat hærere firmiter lignum CE, manubrio
                <lb/>
              D. </s>
              <s id="s.012282">Et quod F, punctus ſit centrum grauita­
                <lb/>
              tis, & ſitula rotunda. </s>
              <s id="s.012283">Ob id multi legent hęc,
                <lb/>
              ſed pauci intelligent. </s>
              <s id="s.012284">Plura enim intelligere
                <lb/>
              oportet, quàm quæ ſcripta ſint, cùm tamen
                <lb/>
              ad perfectionem nihil deſit. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012285">
                <margin.target id="marg1678"/>
              Trabes mu­
                <lb/>
              tuò ſe ſuſti­
                <lb/>
              nentes.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012286">
                <margin.target id="marg1679"/>
              Situla aqua
                <lb/>
              plena quomo­
                <lb/>
              do ſuſtinea­
                <lb/>
              tur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012287">Sunt & medicæ artis vſus à ſubtilitate
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1680"/>
                <lb/>
              ſumpti non leues. </s>
              <s id="s.012288">Primus ex medicamento­
                <lb/>
              rum miſtione, qua noxiæ vires deliteſcant,
                <lb/>
              reliquæ in proprias corporis partes diſtri­
                <lb/>
              buuntur. </s>
              <s id="s.012289">Medicis enim perſuaſum eſt, cali­
                <lb/>
              da medicamenta à frigidis membris, & fri­
                <lb/>
              gida à calidis trahi. </s>
              <s id="s.012290">Sic ab humidis ſicca, &
                <lb/>
              à ſiccis humida, parique ratione qualitati­
                <lb/>
              bus ſecundis ac tertiis, præter has primas,
                <lb/>
              corpus noſtrum vti. </s>
              <s id="s.012291">Quomodo autem in di­
                <lb/>
              uerſis id agant membris, vel etiam abſque il­
                <lb/>
              la mirabili attractione, ſapientiaque, docere
                <lb/>
              ad hunc librum pertinet. </s>
              <s id="s.012292">Sit igitur piper
                <lb/>
              commiſtum lactucæ: homo autem qui hæc
                <lb/>
              ſumit, frigidum habeat ventriculum, cali­
                <lb/>
              dum verò iecur, liquet primùm cur hic ci­
                <lb/>
              bus ſeu medicamentum refrigerabit, lactuca
                <lb/>
              iecur non autem pipere excalefaciet. </s>
              <s id="s.012293">Nam
                <lb/>
              piper in ventriculo iam refrigeratum eſt,
                <lb/>
              lactuca verò etiam facta frigidior, & in pro­
                <lb/>
              pria frigiditate confirmata. </s>
              <s id="s.012294">Piper igitur ni­
                <lb/>
              hil mirum eſt, cur non excalefaciat, lactuca
                <lb/>
              autem refrigeret iecur. </s>
              <s id="s.012295">Solum dubium eſt,
                <lb/>
              cur lactuca ventriculum non refrigeret, cùm
                <lb/>
              ipſa nihil tale paſſa ſit ab alio, quale piper à
                <lb/>
              ventriculo. </s>
              <s id="s.012296">Primùm igitur quantum refrige­
                <lb/>
              ratur à lactuca, tantùm aut magis à pipere
                <lb/>
              incaleſcit. </s>
              <s id="s.012297">Deinde, ſi frigidior ſit ventricu­
                <lb/>
              lus, quàm lactuca, ab vtroque verſus tempe­
                <lb/>
              ramentum reducetur. </s>
              <s id="s.012298">Demùm, cùm plus
                <expan abbr="vẽ-triculi">ven­
                  <lb/>
                triculi</expan>
              temperies à piperis natura, quàm à
                <lb/>
              lactuca diſtet, maius eſt, quod piper, quam
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1681"/>
                <lb/>
              quod lactuca à ventriculo patitur. </s>
              <s id="s.012299">Atque ea­
                <lb/>
              dem videtur ratio cæterarum qualitatum vt
                <lb/>
              primarum. </s>
              <s id="s.012300">Primas verò qualitates quatuor
                <lb/>
              eſſe conſtat, calidum, frigidum, humidum, ac
                <lb/>
                <expan abbr="ſiccũ">ſiccum</expan>
              : ſic dictæ, vel quòd ab his reliquæ
                <expan abbr="fluãt">fluant</expan>
              ,
                <lb/>
              vel, vt Galeno placet, quòd ſolæ hæ ad inti­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1682"/>
                <lb/>
              ma penetrent, & id quod agunt, ſimile effi­
                <lb/>
              ciunt ſibi: non enim ita molle redditur con­
                <lb/>
              tactu mollis vt calidum calidi contactu. </s>
              <s id="s.012301">Ma­
                <lb/>
              nifeſtior eſt inter primas vis caloris, inde fri­
                <lb/>
              goris. </s>
              <s id="s.012302">In patiendo humidum aptius eſt ſic­
                <lb/>
              co, ob id cuncta viuentia calido, & humi­
                <lb/>
              do conſtant, quòd duplici ratione actio­
                <lb/>
              nes in his validiores ſint, cùm calor fri­
                <lb/>
              gore ad agendum, humidum ſicco ad
                <lb/>
              patiendum aptius ſit. </s>
              <s id="s.012303">Sunt porrò opera
                <lb/>
              caloris, calefacere, attenuare, ſpargere, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>