Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 131]
[Figure 132]
[Figure 133]
[Figure 134]
[Figure 135]
[Figure 136]
[Figure 137]
[Figure 138]
[Figure 139]
[Figure 140]
[Figure 141]
[Figure 142]
[Figure 143]
[Figure 144]
[Figure 145]
[Figure 146]
[Figure 147]
[Figure 148]
[Figure 149]
[Figure 150]
[Figure 151]
[Figure 152]
[Figure 153]
[Figure 154]
[Figure 155]
[Figure 156]
[Figure 157]
[Figure 158]
[Figure 159]
[Figure 160]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.012356">
                <pb pagenum="631" xlink:href="016/01/278.jpg"/>
              morte, vt re omnibus neceſſaria ſollicitus
                <lb/>
              erit,
                <expan abbr="vitæq;">vitæque</expan>
              curam adhibebit diligentiorem.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012357">At de his copiosè in lib de Fato, dictum eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012358">Sed cùm fines, & initia cunctorum lateant
                <lb/>
              nullam veram felicitatem inter mortales,
                <lb/>
              nihilque dignum admiratione in tanta mo­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1690"/>
                <lb/>
              le ſapienti videri debet, ſed omnia quaſi in­
                <lb/>
              ſomnium vnum, aut plura quæ delectant,
                <lb/>
              aut triſtitia breui, ſed tamen inani, nos af­
                <lb/>
              ficiunt. </s>
              <s id="s.012359">Hæc ita ſe habent, vel dicente ora­
                <lb/>
              culo: ſed opinionem ſuam cuique relinqua­
                <lb/>
              mus, permittamuſque vana perſuaſione fe­
                <lb/>
              lices eſſe. </s>
              <s id="s.012360">Verùm illud non negabunt, ſal­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1691"/>
                <lb/>
              tem hæc ſua maxima, has ingentes felici­
                <lb/>
              tates, minimis ex initiis oriri: eaque de
                <lb/>
              cauſa minima etiam quoque, qui in­
                <lb/>
              ter mortales felix videri cupit obſeruare
                <lb/>
              non tam decet, quam neceſſarium eſt. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012361">
                <margin.target id="marg1680"/>
              Medicæ ſub­
                <lb/>
              tilitatis hi­
                <lb/>
              ſtoria.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012362">Miſtionis
                <lb/>
              vtilitas.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012363">
                <margin.target id="marg1681"/>
              Primæ qua­
                <lb/>
              tuor quali­
                <lb/>
              tates.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012364">
                <margin.target id="marg1682"/>
              Cur corpora
                <lb/>
              viuentia ca­
                <lb/>
              lido, & hu­
                <lb/>
              mido
                <expan abbr="conſtẽt">conſtent</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012365">Calor opera.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012366">Frigoris ope­
                <lb/>
              ra.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012367">Sicci & hu­
                <lb/>
              midi opera.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012368">
                <margin.target id="marg1683"/>
              Calor cur
                <lb/>
              opera maio­
                <lb/>
              ra frigore
                <lb/>
              faciat.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012369">
                <margin.target id="marg1684"/>
              Secundæ
                <lb/>
              qualitates.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012370">Tertiæ qua­
                <lb/>
              litates.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012371">
                <margin.target id="marg1685"/>
              Qualitates
                <lb/>
              omnes in
                <lb/>
              quibus diffe­
                <lb/>
              rant, & con
                <lb/>
              ueniant.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012372">
                <margin.target id="marg1686"/>
              Quomodo
                <lb/>
              medicamen­
                <lb/>
              ta optimè
                <lb/>
              miſceantur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012373">
                <margin.target id="marg1687"/>
              Ænigma
                <lb/>
              vtiliſſimum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012374">
                <margin.target id="marg1688"/>
              Oleum ſum­
                <lb/>
              mam, vini
                <lb/>
              medium
                <lb/>
              mellis imum,
                <lb/>
              cur optima.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012375">
                <margin.target id="marg1689"/>
              Omnes mor­
                <lb/>
              tales
                <expan abbr="euẽtus">euentus</expan>
              ,
                <lb/>
              tenuiſſimo ſi­
                <lb/>
              pendent, diſ­
                <lb/>
              crimineque
                <lb/>
                <expan abbr="diſiungũtur">diſiunguntur</expan>
              .</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012376">
                <margin.target id="marg1690"/>
              Maxima
                <lb/>
              quique mi­
                <lb/>
              nimis con­
                <lb/>
              ſtant initiis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012377">
                <margin.target id="marg1691"/>
              Nubium
                <lb/>
              forma qua­
                <lb/>
              lis,</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012378">Ex operibus etiam artis ſubtiliſſima eſt
                <lb/>
              ratio vrendi, inter contemplationes pul­
                <lb/>
              ſuum ſcientia. </s>
              <s id="s.012379">Sed ſunt & alia in aliis, quæ
                <lb/>
              placeant, & digna ſint admiratione: vt in
                <lb/>
              nubium natura: ſituſque. </s>
              <s id="s.012380">Nam nubes om­
                <lb/>
              nes planas eſſe haud dubium eſt: tum quia
                <lb/>
              tales ſunt, videnturque in montibus, tum
                <lb/>
              quia ventis rectà feruntur: quod verò orbi­
                <lb/>
              culatum eſt, ſi rectà feratur, intùs inflecti­
                <lb/>
              tur ac diſrumpitur: tum etiam quia nulla
                <lb/>
              eſt cauſa, quæ hanc rotunditatem efficere
                <lb/>
              poſſit. </s>
              <s id="s.012381">Sit igitur nubes GD, oculus verò H,
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.278.1.jpg" xlink:href="016/01/278/1.jpg" number="147"/>
                <lb/>
              punctus ſupra oculum A, cùm igitur DK
                <lb/>
              fuerit propter diſtantiam HK minima ob
                <lb/>
              angulum DHK, & ob proportionem par­
                <lb/>
              uam, quam obtinet ad HD, & HK, erit AD,
                <lb/>
              vt videatur contingere terram in K: eadem
                <lb/>
              ratione BL & CM videbuntur minores AH,
                <lb/>
              igitur ABCD, & AEFG, videbuntur por­
                <lb/>
              tiones linearum circularium contingentium
                <lb/>
              terram in G & D. </s>
              <s id="s.012382">Nebula verò ipſa in A,
                <lb/>
              ſublimior, quàm in alia parte, ſenſim dehiſ­
                <lb/>
              cens, & quaſi ſphæræ ſeu orbis interna ſu­
                <lb/>
              perficies ac pars, ita quòd A punctus ma­
                <lb/>
              ximè diſtare à terra videbatur. </s>
              <s id="s.012383">Atque ita
                <lb/>
              nubes ſupra caput altior, inde ſenſim
                <lb/>
              vſque ad terram videtur inclinata, quod
                <lb/>
              ſpectantibus ſemper apparet. </s>
              <s id="s.012384">Quinimò cùm
                <lb/>
              hoc vbique contingat eodem tempore, ma­
                <lb/>
              nifeſtum eſt illam non rotundam, ſed pla­
                <lb/>
              nam eſſe. </s>
              <s id="s.012385">Itaque cùm DK non videtur, tunc
                <lb/>
              nubes ea parte terram contingere apparet.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012386">Hoc autem euenit, cùm HD, & HK, ſexa­
                <lb/>
              gies continent DK, at DK cùm ſit æqualis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1692"/>
                <lb/>
              AH, nunquam attingit 2000. paſſuum: igi­
                <lb/>
              tur neque nebula, nec pluuia plus, quàm
                <lb/>
              120000. paſſuum procul videtur, veriùs au­
                <lb/>
              tem ac exquiſitiùs
                <expan abbr="">non</expan>
              magis procul 100000.
                <lb/>
              paſſuum. </s>
              <s id="s.012387">Hac igitur ratione nemo dicet
                <lb/>
              pluiſſe in Gallia, Mediolani ſi ſit. </s>
              <s id="s.012388">Cùm ve­
                <lb/>
              rò plerunque tum maximè dum pluit, ne­
                <lb/>
              bulæ non aſcendant ad quingentos paſſus,
                <lb/>
              rarò pluuiam conſpicere longiùs 30000. paſ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1693"/>
                <lb/>
              ſuum poſſumus. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012389">
                <margin.target id="marg1692"/>
              Nubes, &
                <lb/>
              pluuia non
                <lb/>
              longius
                <lb/>
              100000
                <lb/>
              paſſuum vi­
                <lb/>
              dentur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012390">
                <margin.target id="marg1693"/>
              Ignes cur
                <lb/>
              ſurgere, &
                <lb/>
              occidere in
                <lb/>
              aëre delati
                <lb/>
              videantur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012391">Eadem cauſa ignes, qui per cœlum de­
                <lb/>
              feruntur, cùm nobis ſuperſtant, altiſſimi vi­
                <lb/>
              dentur: cùm verò oriuntur aut occidunt,
                <lb/>
              hærere terræ, non quòd deſcendant, aut aſ­
                <lb/>
              cendant, imò rectà feruntur æquidiſtantes
                <lb/>
              plano terræ ac finitori, ſed ex aſpectus va­
                <lb/>
              rietate id contingit, vt eò humiliores vi­
                <lb/>
              deantur, quò remotiores. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012392">Sunt & ſubtilitatis opera in dictionibus,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1694"/>
                <lb/>
              in accentu, in orationeque. </s>
              <s id="s.012393">In dictionibus
                <lb/>
              Zephyrus tribus modis quid dulce ſonat:
                <lb/>
              primò quòd z habet, ſecundò y, quas Lati­
                <lb/>
              ni non habent. </s>
              <s id="s.012394">Neque aliquid lene Latini
                <lb/>
              adeò, nec Græci aliud habent: tertium eſt ſi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1695"/>
                <lb/>
              gnificatum, quo molliſſimus ventus apud
                <lb/>
              nos Fauonius, idemque ſuauiſſimus intelli­
                <lb/>
              gitur. </s>
              <s id="s.012395">Sunt & accentus ſubtilitatis maximæ
                <lb/>
              argumentum, cùm primò gens à gente, in­
                <lb/>
              de in eadem gente vrbs ab vrbe, & villa à
                <lb/>
              villa, & in eadem vrbe incredibile dictu re­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1696"/>
                <lb/>
              giones ſingulæ eis diſtinguantur. </s>
              <s id="s.012396">Vires vo­
                <lb/>
              cum, vides quantæ ſint: duabus ſyllabis re­
                <lb/>
              gna corruunt, aut ſeruantur, occiduntur in­
                <lb/>
              noxij, euadunt nocentes, omnis humana ca­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1697"/>
                <lb/>
              lamitas ac felicitas conſtat. </s>
              <s id="s.012397">In ſingulari cer­
                <lb/>
              tamine verbulum imprudenter effutitum,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1698"/>
                <lb/>
              optionem, victoriamque inimico largitur,
                <lb/>
              proferenti, necem, & vituperationem. </s>
              <s id="s.012398">In le­
                <lb/>
              gatione inſolentia, temeritas, verbum incon­
                <lb/>
              ſideratè
                <expan abbr="prolatũ">prolatum</expan>
              , tot bella, tot cædes, tumul­
                <lb/>
              tuſque efficit: regna euertit, vaſtaſque efficit
                <lb/>
              regiones. </s>
              <s id="s.012399">Ergo ſubtilitas in omnibus impe­
                <lb/>
              rat, illiuſque vim ſentiunt res, prouinciæ, ci­
                <lb/>
              uitates, villæ, domuſque ſingulæ. </s>
              <s id="s.012400">Itaque ma­
                <lb/>
              ior in legatis, quàm exercituum ducibus pru­
                <lb/>
              dentiæ neceſſitas. </s>
              <s id="s.012401">Hi enim inter mala, quod
                <lb/>
              minùs videtur, plerunque eligere docent, illi
                <lb/>
              verò ne mala eueniant prohibere poſſunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012402">Pernicioſior tamen videtur ducis temeritas,
                <lb/>
              quoniam exitum habet propiorem. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012403">
                <margin.target id="marg1694"/>
              Zephyrus
                <lb/>
              vox dulciſ­
                <lb/>
              ſima.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012404">
                <margin.target id="marg1695"/>
              Accentuum
                <lb/>
              vis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012405">
                <margin.target id="marg1696"/>
              De ſic &
                <lb/>
              non.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012406">
                <margin.target id="marg1697"/>
              De duello.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012407">
                <margin.target id="marg1698"/>
              De legatio­
                <lb/>
              ne.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012408">In oratione autem, affectata moleſta eſt,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1699"/>
                <lb/>
              quæ ſpontè fluit iucundiſſima. </s>
              <s id="s.012409">In his
                <expan abbr="namq;">namque</expan>
                <lb/>
              ars, naturam dum imitatur, ab artis ſuſpicio­
                <lb/>
              ne diſcedit, & liquidior fluit. </s>
              <s id="s.012410">Sed ſunt
                <expan abbr="ſeptẽ">ſeptem</expan>
                <lb/>
              modi ſubtilitatis in oratione, quorum ſingu­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1700"/>
                <lb/>
              li eam reddunt obſcuriorem. </s>
              <s id="s.012411">Primus à diui­
                <lb/>
              ſione Grammaticus, metuo, me tuo, me tu o.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012412">Secundus Sophiſticus, vt, falſum dico. </s>
              <s id="s.012413">Ter­
                <lb/>
              tius Mathematicus, hicque triplex: vel con­
                <lb/>
              iunctus, vt quis in circulo punctus periferiæ
                <lb/>
              proximior: vel ab aſſumptis, velut an aſſump­
                <lb/>
              ta in demonſtratione ab Archimede per eli­
                <lb/>
              cas de recta æquali circuli periferiæ
                <expan abbr="oſtedãt">oſtendant</expan>
              :
                <lb/>
              vel à demonſtratis, vt an regula cubi æqualis
                <lb/>
              rebus, & numero poſſit eſſe vna generalis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012414">Phyſicus quartus eſt, hicque duplex, à re, à
                <lb/>
              cauſa. </s>
              <s id="s.012415">A re, an dentur rerum nouæ ſpecies
                <lb/>
              ſingulis temporibus. </s>
              <s id="s.012416">A cauſa, an cœli motus
                <lb/>
              eccentricis conſtet circulis. </s>
              <s id="s.012417">Quintus, conſiſtit
                <lb/>
              in continuitate orationis, vt in libello de
                <lb/>
              Animi immortalitate, cùm ſenſim hominem
                <lb/>
              è re in rem trahimus. </s>
              <s id="s.012418">Sextus, eſt ex genere in
                <lb/>
              genus traſitus, vt cùm cochlea haurire
                <expan abbr="aquã">aquam</expan>
                <lb/>
              docemus, quia dum circumuoluitur pars ina­
                <lb/>
              nis inferior, redditur plena. </s>
              <s id="s.012419">Septimus eſt ex
                <lb/>
              lege: abſolutus non ſit, qui dimidium non
                <lb/>
              obtinet ſuffragiorum: damnatus non ſit, qui
                <lb/>
              duas partes ex ſuffragiis non obtinuerit. </s>
              <s id="s.012420">Cæ­
                <lb/>
              teri tamen cùm multi iniudicati manerent,
                <lb/>
              lege alia cenſentur abſoluti vel damnati,
                <lb/>
              vt quiſque proximior fuerit numero ſuffra­
                <lb/>
              giorum. </s>
              <s id="s.012421">Duodecim ſunt iudices, quidam
                <lb/>
              damnatur à ſeptem, abſoluitur à quinque. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>