Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012356
">
<
pb
pagenum
="
631
"
xlink:href
="
016/01/278.jpg
"/>
morte, vt re omnibus neceſſaria ſollicitus
<
lb
/>
erit,
<
expan
abbr
="
vitæq;
">vitæque</
expan
>
curam adhibebit diligentiorem.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012357
">At de his copiosè in lib de Fato, dictum eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012358
">Sed cùm fines, & initia cunctorum lateant
<
lb
/>
nullam veram felicitatem inter mortales,
<
lb
/>
nihilque dignum admiratione in tanta mo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1690
"/>
<
lb
/>
le ſapienti videri debet, ſed omnia quaſi in
<
lb
/>
ſomnium vnum, aut plura quæ delectant,
<
lb
/>
aut triſtitia breui, ſed tamen inani, nos af
<
lb
/>
ficiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.012359
">Hæc ita ſe habent, vel dicente ora
<
lb
/>
culo: ſed opinionem ſuam cuique relinqua
<
lb
/>
mus, permittamuſque vana perſuaſione fe
<
lb
/>
lices eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.012360
">Verùm illud non negabunt, ſal
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1691
"/>
<
lb
/>
tem hæc ſua maxima, has ingentes felici
<
lb
/>
tates, minimis ex initiis oriri: eaque de
<
lb
/>
cauſa minima etiam quoque, qui in
<
lb
/>
ter mortales felix videri cupit obſeruare
<
lb
/>
non tam decet, quam neceſſarium eſt. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012361
">
<
margin.target
id
="
marg1680
"/>
Medicæ ſub
<
lb
/>
tilitatis hi
<
lb
/>
ſtoria.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012362
">Miſtionis
<
lb
/>
vtilitas.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012363
">
<
margin.target
id
="
marg1681
"/>
Primæ qua
<
lb
/>
tuor quali
<
lb
/>
tates.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012364
">
<
margin.target
id
="
marg1682
"/>
Cur corpora
<
lb
/>
viuentia ca
<
lb
/>
lido, & hu
<
lb
/>
mido
<
expan
abbr
="
conſtẽt
">conſtent</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012365
">Calor opera.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012366
">Frigoris ope
<
lb
/>
ra.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012367
">Sicci & hu
<
lb
/>
midi opera.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012368
">
<
margin.target
id
="
marg1683
"/>
Calor cur
<
lb
/>
opera maio
<
lb
/>
ra frigore
<
lb
/>
faciat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012369
">
<
margin.target
id
="
marg1684
"/>
Secundæ
<
lb
/>
qualitates.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012370
">Tertiæ qua
<
lb
/>
litates.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012371
">
<
margin.target
id
="
marg1685
"/>
Qualitates
<
lb
/>
omnes in
<
lb
/>
quibus diffe
<
lb
/>
rant, & con
<
lb
/>
ueniant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012372
">
<
margin.target
id
="
marg1686
"/>
Quomodo
<
lb
/>
medicamen
<
lb
/>
ta optimè
<
lb
/>
miſceantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012373
">
<
margin.target
id
="
marg1687
"/>
Ænigma
<
lb
/>
vtiliſſimum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012374
">
<
margin.target
id
="
marg1688
"/>
Oleum ſum
<
lb
/>
mam, vini
<
lb
/>
medium
<
lb
/>
mellis imum,
<
lb
/>
cur optima.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012375
">
<
margin.target
id
="
marg1689
"/>
Omnes mor
<
lb
/>
tales
<
expan
abbr
="
euẽtus
">euentus</
expan
>
,
<
lb
/>
tenuiſſimo ſi
<
lb
/>
pendent, diſ
<
lb
/>
crimineque
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
diſiungũtur
">diſiunguntur</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012376
">
<
margin.target
id
="
marg1690
"/>
Maxima
<
lb
/>
quique mi
<
lb
/>
nimis con
<
lb
/>
ſtant initiis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012377
">
<
margin.target
id
="
marg1691
"/>
Nubium
<
lb
/>
forma qua
<
lb
/>
lis,</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012378
">Ex operibus etiam artis ſubtiliſſima eſt
<
lb
/>
ratio vrendi, inter contemplationes pul
<
lb
/>
ſuum ſcientia. </
s
>
<
s
id
="
s.012379
">Sed ſunt & alia in aliis, quæ
<
lb
/>
placeant, & digna ſint admiratione: vt in
<
lb
/>
nubium natura: ſituſque. </
s
>
<
s
id
="
s.012380
">Nam nubes om
<
lb
/>
nes planas eſſe haud dubium eſt: tum quia
<
lb
/>
tales ſunt, videnturque in montibus, tum
<
lb
/>
quia ventis rectà feruntur: quod verò orbi
<
lb
/>
culatum eſt, ſi rectà feratur, intùs inflecti
<
lb
/>
tur ac diſrumpitur: tum etiam quia nulla
<
lb
/>
eſt cauſa, quæ hanc rotunditatem efficere
<
lb
/>
poſſit. </
s
>
<
s
id
="
s.012381
">Sit igitur nubes GD, oculus verò H,
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.278.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/278/1.jpg
"
number
="
147
"/>
<
lb
/>
punctus ſupra oculum A, cùm igitur DK
<
lb
/>
fuerit propter diſtantiam HK minima ob
<
lb
/>
angulum DHK, & ob proportionem par
<
lb
/>
uam, quam obtinet ad HD, & HK, erit AD,
<
lb
/>
vt videatur contingere terram in K: eadem
<
lb
/>
ratione BL & CM videbuntur minores AH,
<
lb
/>
igitur ABCD, & AEFG, videbuntur por
<
lb
/>
tiones linearum circularium contingentium
<
lb
/>
terram in G & D. </
s
>
<
s
id
="
s.012382
">Nebula verò ipſa in A,
<
lb
/>
ſublimior, quàm in alia parte, ſenſim dehiſ
<
lb
/>
cens, & quaſi ſphæræ ſeu orbis interna ſu
<
lb
/>
perficies ac pars, ita quòd A punctus ma
<
lb
/>
ximè diſtare à terra videbatur. </
s
>
<
s
id
="
s.012383
">Atque ita
<
lb
/>
nubes ſupra caput altior, inde ſenſim
<
lb
/>
vſque ad terram videtur inclinata, quod
<
lb
/>
ſpectantibus ſemper apparet. </
s
>
<
s
id
="
s.012384
">Quinimò cùm
<
lb
/>
hoc vbique contingat eodem tempore, ma
<
lb
/>
nifeſtum eſt illam non rotundam, ſed pla
<
lb
/>
nam eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.012385
">Itaque cùm DK non videtur, tunc
<
lb
/>
nubes ea parte terram contingere apparet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012386
">Hoc autem euenit, cùm HD, & HK, ſexa
<
lb
/>
gies continent DK, at DK cùm ſit æqualis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1692
"/>
<
lb
/>
AH, nunquam attingit 2000. paſſuum: igi
<
lb
/>
tur neque nebula, nec pluuia plus, quàm
<
lb
/>
120000. paſſuum procul videtur, veriùs au
<
lb
/>
tem ac exquiſitiùs
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
magis procul 100000.
<
lb
/>
paſſuum. </
s
>
<
s
id
="
s.012387
">Hac igitur ratione nemo dicet
<
lb
/>
pluiſſe in Gallia, Mediolani ſi ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.012388
">Cùm ve
<
lb
/>
rò plerunque tum maximè dum pluit, ne
<
lb
/>
bulæ non aſcendant ad quingentos paſſus,
<
lb
/>
rarò pluuiam conſpicere longiùs 30000. paſ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1693
"/>
<
lb
/>
ſuum poſſumus. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012389
">
<
margin.target
id
="
marg1692
"/>
Nubes, &
<
lb
/>
pluuia non
<
lb
/>
longius
<
lb
/>
100000
<
lb
/>
paſſuum vi
<
lb
/>
dentur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012390
">
<
margin.target
id
="
marg1693
"/>
Ignes cur
<
lb
/>
ſurgere, &
<
lb
/>
occidere in
<
lb
/>
aëre delati
<
lb
/>
videantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012391
">Eadem cauſa ignes, qui per cœlum de
<
lb
/>
feruntur, cùm nobis ſuperſtant, altiſſimi vi
<
lb
/>
dentur: cùm verò oriuntur aut occidunt,
<
lb
/>
hærere terræ, non quòd deſcendant, aut aſ
<
lb
/>
cendant, imò rectà feruntur æquidiſtantes
<
lb
/>
plano terræ ac finitori, ſed ex aſpectus va
<
lb
/>
rietate id contingit, vt eò humiliores vi
<
lb
/>
deantur, quò remotiores. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012392
">Sunt & ſubtilitatis opera in dictionibus,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1694
"/>
<
lb
/>
in accentu, in orationeque. </
s
>
<
s
id
="
s.012393
">In dictionibus
<
lb
/>
Zephyrus tribus modis quid dulce ſonat:
<
lb
/>
primò quòd z habet, ſecundò y, quas Lati
<
lb
/>
ni non habent. </
s
>
<
s
id
="
s.012394
">Neque aliquid lene Latini
<
lb
/>
adeò, nec Græci aliud habent: tertium eſt ſi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1695
"/>
<
lb
/>
gnificatum, quo molliſſimus ventus apud
<
lb
/>
nos Fauonius, idemque ſuauiſſimus intelli
<
lb
/>
gitur. </
s
>
<
s
id
="
s.012395
">Sunt & accentus ſubtilitatis maximæ
<
lb
/>
argumentum, cùm primò gens à gente, in
<
lb
/>
de in eadem gente vrbs ab vrbe, & villa à
<
lb
/>
villa, & in eadem vrbe incredibile dictu re
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1696
"/>
<
lb
/>
giones ſingulæ eis diſtinguantur. </
s
>
<
s
id
="
s.012396
">Vires vo
<
lb
/>
cum, vides quantæ ſint: duabus ſyllabis re
<
lb
/>
gna corruunt, aut ſeruantur, occiduntur in
<
lb
/>
noxij, euadunt nocentes, omnis humana ca
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1697
"/>
<
lb
/>
lamitas ac felicitas conſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.012397
">In ſingulari cer
<
lb
/>
tamine verbulum imprudenter effutitum,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1698
"/>
<
lb
/>
optionem, victoriamque inimico largitur,
<
lb
/>
proferenti, necem, & vituperationem. </
s
>
<
s
id
="
s.012398
">In le
<
lb
/>
gatione inſolentia, temeritas, verbum incon
<
lb
/>
ſideratè
<
expan
abbr
="
prolatũ
">prolatum</
expan
>
, tot bella, tot cædes, tumul
<
lb
/>
tuſque efficit: regna euertit, vaſtaſque efficit
<
lb
/>
regiones. </
s
>
<
s
id
="
s.012399
">Ergo ſubtilitas in omnibus impe
<
lb
/>
rat, illiuſque vim ſentiunt res, prouinciæ, ci
<
lb
/>
uitates, villæ, domuſque ſingulæ. </
s
>
<
s
id
="
s.012400
">Itaque ma
<
lb
/>
ior in legatis, quàm exercituum ducibus pru
<
lb
/>
dentiæ neceſſitas. </
s
>
<
s
id
="
s.012401
">Hi enim inter mala, quod
<
lb
/>
minùs videtur, plerunque eligere docent, illi
<
lb
/>
verò ne mala eueniant prohibere poſſunt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012402
">Pernicioſior tamen videtur ducis temeritas,
<
lb
/>
quoniam exitum habet propiorem. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012403
">
<
margin.target
id
="
marg1694
"/>
Zephyrus
<
lb
/>
vox dulciſ
<
lb
/>
ſima.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012404
">
<
margin.target
id
="
marg1695
"/>
Accentuum
<
lb
/>
vis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012405
">
<
margin.target
id
="
marg1696
"/>
De ſic &
<
lb
/>
non.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012406
">
<
margin.target
id
="
marg1697
"/>
De duello.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012407
">
<
margin.target
id
="
marg1698
"/>
De legatio
<
lb
/>
ne.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012408
">In oratione autem, affectata moleſta eſt,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1699
"/>
<
lb
/>
quæ ſpontè fluit iucundiſſima. </
s
>
<
s
id
="
s.012409
">In his
<
expan
abbr
="
namq;
">namque</
expan
>
<
lb
/>
ars, naturam dum imitatur, ab artis ſuſpicio
<
lb
/>
ne diſcedit, & liquidior fluit. </
s
>
<
s
id
="
s.012410
">Sed ſunt
<
expan
abbr
="
ſeptẽ
">ſeptem</
expan
>
<
lb
/>
modi ſubtilitatis in oratione, quorum ſingu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1700
"/>
<
lb
/>
li eam reddunt obſcuriorem. </
s
>
<
s
id
="
s.012411
">Primus à diui
<
lb
/>
ſione Grammaticus, metuo, me tuo, me tu o.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012412
">Secundus Sophiſticus, vt, falſum dico. </
s
>
<
s
id
="
s.012413
">Ter
<
lb
/>
tius Mathematicus, hicque triplex: vel con
<
lb
/>
iunctus, vt quis in circulo punctus periferiæ
<
lb
/>
proximior: vel ab aſſumptis, velut an aſſump
<
lb
/>
ta in demonſtratione ab Archimede per eli
<
lb
/>
cas de recta æquali circuli periferiæ
<
expan
abbr
="
oſtedãt
">oſtendant</
expan
>
:
<
lb
/>
vel à demonſtratis, vt an regula cubi æqualis
<
lb
/>
rebus, & numero poſſit eſſe vna generalis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012414
">Phyſicus quartus eſt, hicque duplex, à re, à
<
lb
/>
cauſa. </
s
>
<
s
id
="
s.012415
">A re, an dentur rerum nouæ ſpecies
<
lb
/>
ſingulis temporibus. </
s
>
<
s
id
="
s.012416
">A cauſa, an cœli motus
<
lb
/>
eccentricis conſtet circulis. </
s
>
<
s
id
="
s.012417
">Quintus, conſiſtit
<
lb
/>
in continuitate orationis, vt in libello de
<
lb
/>
Animi immortalitate, cùm ſenſim hominem
<
lb
/>
è re in rem trahimus. </
s
>
<
s
id
="
s.012418
">Sextus, eſt ex genere in
<
lb
/>
genus traſitus, vt cùm cochlea haurire
<
expan
abbr
="
aquã
">aquam</
expan
>
<
lb
/>
docemus, quia dum circumuoluitur pars ina
<
lb
/>
nis inferior, redditur plena. </
s
>
<
s
id
="
s.012419
">Septimus eſt ex
<
lb
/>
lege: abſolutus non ſit, qui dimidium non
<
lb
/>
obtinet ſuffragiorum: damnatus non ſit, qui
<
lb
/>
duas partes ex ſuffragiis non obtinuerit. </
s
>
<
s
id
="
s.012420
">Cæ
<
lb
/>
teri tamen cùm multi iniudicati manerent,
<
lb
/>
lege alia cenſentur abſoluti vel damnati,
<
lb
/>
vt quiſque proximior fuerit numero ſuffra
<
lb
/>
giorum. </
s
>
<
s
id
="
s.012421
">Duodecim ſunt iudices, quidam
<
lb
/>
damnatur à ſeptem, abſoluitur à quinque. </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>