278266Diſſertatio Nona.
meretur;
nimia autem plurimorum corporum violenta compreſſio
fieret, cum tam multa corpora in omnem plagam moueantur: id
quod longè maiorem perturbationem inueheret, & motibus ob-
ſiſteret magis, quàm ſi trahatur, aut diſtrahatur corpus proxi-
mum vſque eò, dum aliud ſuccedere valeat. Quapropter ſi Natura
à corporum penetratione, hoc eſt à Nimis Pleno, abhorret, ideo-
que à corpore corpus impellitur, ſi opus fuerit, quidni & Va-
cuum reſpuat, atque, ſi itidem opus fuerit, corpus à corpore
trahatur? Porrò an ſatis fuerit corporum quaſi in orbem redeun-
tium Circumpulſo ad amoliendum Vacui periculum, atque ad
excludendam omnem tractionis aut diſtractionis neceſſitatem,
modò ne diſputemus; aliò enim auocaremur per multa vagantes.
Quid verò aëri peculiare ſit præter reliqua Elaſmata, quibus fa-
cultas elaſtica tribuens vim ſe reſtituendi in naturalem partium
poſitionem, non ſolùm illa explicat, ſi comprimantur, ſed etiam
contrahit, ſi diſtrahantur, hoc validioribus argumentis proban-
dum potiùs eſſet, quàm ſimpliciter aſſerendum. Niſi fortè pu-
tent aërem nullo raritatis termino naturaliter coërceri, ſed poſſe,
(immò & poſtulare, ſi ſemper aliquam patitur compreſſionem)
ſemper magis & magis rareſcere. At ſicuti cœteris corporibus
certum raritatis, ſeu extenſionis modum Natura conſtituit,
æquum eſt eaſdem leges aërem ſubire; Si igitur præter naturam
diſtractus aër dilataretur, nonne, ceſſante extrinſecâ vi, ſe ad
naturalem ſtatum contraheret? Quapropter, ne ad aliena digre-
diamur, ſtatuamus aërem in Recipiente relictum poſt exhauſtam
illius partem factum præter Naturam rarum conari ſe aliquate-
nus reſtituere diſtrahendo alia corpuſcula, ſi qua proximè adhæ-
reant, quæ attrahi atque diſtrahi patiantur; prout de flammæ
& carbonum igniculis dicebamus.
fieret, cum tam multa corpora in omnem plagam moueantur: id
quod longè maiorem perturbationem inueheret, & motibus ob-
ſiſteret magis, quàm ſi trahatur, aut diſtrahatur corpus proxi-
mum vſque eò, dum aliud ſuccedere valeat. Quapropter ſi Natura
à corporum penetratione, hoc eſt à Nimis Pleno, abhorret, ideo-
que à corpore corpus impellitur, ſi opus fuerit, quidni & Va-
cuum reſpuat, atque, ſi itidem opus fuerit, corpus à corpore
trahatur? Porrò an ſatis fuerit corporum quaſi in orbem redeun-
tium Circumpulſo ad amoliendum Vacui periculum, atque ad
excludendam omnem tractionis aut diſtractionis neceſſitatem,
modò ne diſputemus; aliò enim auocaremur per multa vagantes.
Quid verò aëri peculiare ſit præter reliqua Elaſmata, quibus fa-
cultas elaſtica tribuens vim ſe reſtituendi in naturalem partium
poſitionem, non ſolùm illa explicat, ſi comprimantur, ſed etiam
contrahit, ſi diſtrahantur, hoc validioribus argumentis proban-
dum potiùs eſſet, quàm ſimpliciter aſſerendum. Niſi fortè pu-
tent aërem nullo raritatis termino naturaliter coërceri, ſed poſſe,
(immò & poſtulare, ſi ſemper aliquam patitur compreſſionem)
ſemper magis & magis rareſcere. At ſicuti cœteris corporibus
certum raritatis, ſeu extenſionis modum Natura conſtituit,
æquum eſt eaſdem leges aërem ſubire; Si igitur præter naturam
diſtractus aër dilataretur, nonne, ceſſante extrinſecâ vi, ſe ad
naturalem ſtatum contraheret? Quapropter, ne ad aliena digre-
diamur, ſtatuamus aërem in Recipiente relictum poſt exhauſtam
illius partem factum præter Naturam rarum conari ſe aliquate-
nus reſtituere diſtrahendo alia corpuſcula, ſi qua proximè adhæ-
reant, quæ attrahi atque diſtrahi patiantur; prout de flammæ
& carbonum igniculis dicebamus.
Dand.
Cohęrent hæc cum Experimentis 12 &
13;
cum enim
accenſus funis, quo ignis bombardarum fomiti adhibetur, mini-
mo humano digito craſſitudine æqualis immiſſus fuiſſet in Reci-
piens, vniuerſum vas occupauit fumus, qui agitatione antliæ
paulatim ſimul cum aëre exhauſtus eſt: *Cum primùm exerceri*
*cæ pit antlia, funis perfectè accendi videbatur, ſenſim verò ma-*
*gis magiſque obſcurè ardere cæpit, etiamſi aëre fumoque celeri-*
*ter exbauſtis vas minùs opacum, & comprimenti materiâ magis*
*depletum reddertur: ignis tamen in fune lentè tantùm
accenſus funis, quo ignis bombardarum fomiti adhibetur, mini-
mo humano digito craſſitudine æqualis immiſſus fuiſſet in Reci-
piens, vniuerſum vas occupauit fumus, qui agitatione antliæ
paulatim ſimul cum aëre exhauſtus eſt: *Cum primùm exerceri*
*cæ pit antlia, funis perfectè accendi videbatur, ſenſim verò ma-*
*gis magiſque obſcurè ardere cæpit, etiamſi aëre fumoque celeri-*
*ter exbauſtis vas minùs opacum, & comprimenti materiâ magis*
*depletum reddertur: ignis tamen in fune lentè tantùm