Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012421
">
<
pb
pagenum
="
632
"
xlink:href
="
016/01/279.jpg
"/>
Si octo damnaſſent, plecteretur: ſi ſex
<
lb
/>
abſoluiſſent, liberaretur: quinque abſol
<
lb
/>
uentibus, ſeptem damnantibus. </
s
>
<
s
id
="
s.012422
">Geome
<
lb
/>
trice damnatus, iuxta priuilegium, quod
<
lb
/>
fauet abſoluentibus, liberatus, arithmeticè
<
lb
/>
iniudicatus erit. </
s
>
<
s
id
="
s.012423
">Sunt in hoc genere multi
<
lb
/>
alij modi, quos breuitatis cauſa, cùm ex
<
lb
/>
præcedentibus dignoſcantur, pertranſire
<
lb
/>
conſilium eſt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1701
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012424
">
<
margin.target
id
="
marg1699
"/>
Subtilitas in
<
lb
/>
oratione.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012425
">
<
margin.target
id
="
marg1700
"/>
Septem mo
<
lb
/>
di ſubtilita
<
lb
/>
tis in ora
<
lb
/>
tione.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012426
">
<
margin.target
id
="
marg1701
"/>
Vrina cur
<
lb
/>
procul, quam
<
lb
/>
prope ſola
<
lb
/>
inter omnes
<
lb
/>
liquores ſit
<
lb
/>
ſplendidior.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012427
">Ad naturales quæſtiones reuertamur, quæ
<
lb
/>
ſcitu ſunt iucundiores cur vrina ſola inter
<
lb
/>
omnes liquores procul eſt ſplendidior, quam
<
lb
/>
propè? </
s
>
<
s
id
="
s.012428
">reliqua, contrario modo: ob idque
<
lb
/>
facilè dignoſcitur. </
s
>
<
s
id
="
s.012429
">Vrina continet pingue
<
lb
/>
humidum, quod propè illam adumbra,
<
lb
/>
procul autem illuſtratur, quia igneam ha
<
lb
/>
bet lucem. </
s
>
<
s
id
="
s.012430
">Cæteri liquores vmbram non
<
arrow.to.target
n
="
marg1702
"/>
<
lb
/>
habent, quia puri: vel ſi ſint impuri, quod
<
lb
/>
impurum eſt, totum obumbrat, inde vt re
<
lb
/>
motiores ſunt, velut aliàs dixi, eò obſcurio
<
lb
/>
res. </
s
>
<
s
id
="
s.012431
">Eſt autem vrina tenuis valdè ſubſtan
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1703
"/>
<
lb
/>
tiæ ob calorem, adeò vt quamuis ſalſa ſit,
<
lb
/>
attamen leuior exiſtat, quàm aqua, non
<
lb
/>
tamen omnis. </
s
>
<
s
id
="
s.012432
">Ob id vrina ventris inflationi
<
lb
/>
prodeſt, ac longè magis aqua ſalſa: tenui
<
lb
/>
tate enim penetrat ad intima, ſecumque
<
lb
/>
ſalis vim defert, qua flatus diſcutitur, &
<
lb
/>
viſcera confirmantur. </
s
>
<
s
id
="
s.012433
">Attenuatio à calore
<
lb
/>
fit: ob hoc recens, & calida, & pueri im
<
lb
/>
polluti ( calidiſſimus enim hic eſt ſexu, &
<
lb
/>
ætate ) eligitur. </
s
>
<
s
id
="
s.012434
">Proprium eſt non omni,
<
lb
/>
ſed ſoli penè inter liquores omnes vrinæ,
<
lb
/>
conturbari. </
s
>
<
s
id
="
s.012435
">Sed & vinum conturbatur: ad
<
lb
/>
vinum non redit, calore autem ignis vrina
<
lb
/>
fit clara. </
s
>
<
s
id
="
s.012436
">Nihil tam ſimile, meo iudicio,
<
lb
/>
quàm oleum: dum enim liquidum eſt, eſt
<
lb
/>
& perſpicuum, cùm concreſcit, minimè.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012437
">Pinguedo igitur turbulentiæ cauſa eſt, ob
<
lb
/>
id ſicciſſimæ vrinæ nunquam permutantur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012438
">Cùm verò à caloribus immenſis humores in
<
lb
/>
febribus, & ſanguis, & pinguedo liqueſ
<
lb
/>
cunt, fiunt vrinæ turbulentæ: quæ niſi ſub
<
lb
/>
ſidant, non clareſcunt. </
s
>
<
s
id
="
s.012439
">Si igitur ſubſidant,
<
lb
/>
ſpes eſt quia quod conturbat, eſt terreum:
<
lb
/>
ſi non, non: pinguè eſt enim. </
s
>
<
s
id
="
s.012440
">Multa
<
expan
abbr
="
tamẽ
">tamen</
expan
>
<
lb
/>
tractu temporis à viribus robuſtis etiam vin
<
lb
/>
cuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.012441
">Quæ igitur non conturbatur, expers
<
lb
/>
eſt pinguis ſucci. </
s
>
<
s
id
="
s.012442
">Conturbatio ergo non eſt
<
lb
/>
ſubſtantiæ corruptio, ſed pinguedinis con
<
lb
/>
gelatio. </
s
>
<
s
id
="
s.012443
">Ob id ſi dum conturbantur, mul
<
lb
/>
tùm ſubſideat humoris, humidum id ter
<
lb
/>
reum eſt, ſi non aqueum atque aëreum. </
s
>
<
s
id
="
s.012444
">Ve
<
lb
/>
rùm dicet aliquis: Si quod concreſcit, iam
<
lb
/>
erat in vrina, cur non turbulentam ab initio
<
lb
/>
reddidit? </
s
>
<
s
id
="
s.012445
">nam palàm eſt totam vrinam con
<
lb
/>
turbari. </
s
>
<
s
id
="
s.012446
">Quomodo igitur concreſcere potue
<
lb
/>
runt partes, at non minui? </
s
>
<
s
id
="
s.012447
">quæ enim con
<
lb
/>
creſcunt, contrahuntur: & dum aliis ad
<
lb
/>
iunguntur, prima vt deſerant, neceſſe eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012448
">Videtur autem oleum non minui non ſolùm
<
lb
/>
verùm dum congelatur, etiam augeri. </
s
>
<
s
id
="
s.012449
">Dum
<
lb
/>
igitur pars pinguis in humido aqueo con
<
lb
/>
creſcit, tenuis admodum liquor in aërem
<
lb
/>
vertitur, & creſcit ob id reliquum conden
<
lb
/>
ſatum fit turbulentum. </
s
>
<
s
id
="
s.012450
">Ergo in omni tur
<
lb
/>
bulento oleo, tum vrina, ob frigus, par
<
lb
/>
tes neceſſe eſt plurimas eſſe perſpicuas, &
<
lb
/>
magis quàm antè conturbarentur, ſed
<
lb
/>
frequentibus interpoſitis grumis totum vi
<
lb
/>
deri turbulentum. </
s
>
<
s
id
="
s.012451
">Terreum verò quod
<
lb
/>
in vrinis eſt, tenue eſt caloris non ex
<
lb
/>
pers. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012452
">
<
margin.target
id
="
marg1702
"/>
Vrina aqua
<
lb
/>
leuior.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012453
">
<
margin.target
id
="
marg1703
"/>
Vrina cur, &
<
lb
/>
quomodo
<
lb
/>
præſit
<
expan
abbr
="
vẽtris
">ventris</
expan
>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
inflãmatio-ni
">inflammatio
<
lb
/>
ni</
expan
>
. </
s
>
<
s
id
="
s.012454
">Vrina cur
<
lb
/>
conturbetur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012455
">Similiores vrinæ ſunt aquæ ſpontè cali
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1704
"/>
<
lb
/>
dæ. </
s
>
<
s
id
="
s.012456
">Sunt in his, quæ ſulphur, & alumen
<
lb
/>
continent, aut ſalem, aut aſphaltum, tur
<
lb
/>
bulentiores ſunt, quoniam miſcentur ab
<
lb
/>
externo calore: quæ verò ferrum aut ar
<
lb
/>
gentum, vel æs, claræ: nam à natura
<
lb
/>
miſcente, metallorum excremento tales
<
lb
/>
fiunt: has igitur ars imitari nequit, priores
<
lb
/>
autem poteſt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1705
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012457
">
<
margin.target
id
="
marg1704
"/>
Thermæ an
<
lb
/>
arte poſſint
<
lb
/>
confici.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012458
">
<
margin.target
id
="
marg1705
"/>
Cœleſtium,
<
lb
/>
&
<
expan
abbr
="
terreſtriũ
">terreſtrium</
expan
>
<
lb
/>
in producen
<
lb
/>
do
<
expan
abbr
="
diſcrimẽ
">diſcrimen</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012459
">Eſt enim cœleſtis ille calor, qui verè miſ
<
lb
/>
cet, vt ſæpiùs dictum eſt atque hic tale
<
lb
/>
aliquid efficit, quale ipſum eſt, quod
<
lb
/>
habet potentia. </
s
>
<
s
id
="
s.012460
">Calor enim cœli eſt in
<
lb
/>
eo, quod potentia hominem continet, ſed
<
lb
/>
hominem actu procreat: ſed calor iſte no
<
lb
/>
ſter naturalis potentia tale efficit, quale
<
lb
/>
eſt id, quo continetur, velut homo non
<
lb
/>
hominem generat ſubitò, & abſque me
<
lb
/>
dio, imò ſemen, quod potentia eſt ho
<
lb
/>
mo, cùm ab homine ipſo, tum viuente
<
lb
/>
decidatur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012461
">Sed vt diſcrimen, ita ſimilitudo, in qua
<
arrow.to.target
n
="
marg1706
"/>
<
lb
/>
ſpeculanda non leui conſideratione opus eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012462
">Sydera ibi, hîc gemmæ: intellectus ibi, &
<
lb
/>
mouentes ſubſtantiæ, hîc verò animalia ge
<
lb
/>
nerum diuerſorum: varia ibi corporum ſub
<
lb
/>
ſtantia, atque ſpiſſitudo, hic terræ, & aquæ &
<
lb
/>
aëris varietas maxima: ibi miracula, &
<
lb
/>
monſtra plura, vt acies, enſes, hîc partus
<
lb
/>
bicipites, piloſi, dentatique infantes: ibi
<
lb
/>
ſubſtantiæ quædam corporibus iunctæ, vt
<
lb
/>
hîc plantæ, & metallica: motus ibi peren
<
lb
/>
nes, hîc aquæ circuitus: ibi lux, lumenque,
<
lb
/>
ſed & hîc. </
s
>
<
s
id
="
s.012463
">In vniuerſum, tot tantaque na
<
lb
/>
tura hæc æmula ſuperiorum, quot ibi erant,
<
lb
/>
per genera ac ſpecies, & accidentia finxit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012464
">Propria vis quædam in illis, manifeſtior
<
lb
/>
in mòrtalibus. </
s
>
<
s
id
="
s.012465
">Quædam tamen cùm occulta
<
lb
/>
videantur, ratione procedere manifeſtiſſi
<
lb
/>
mam habent cauſam: vt propter quid eſt,
<
lb
/>
quòd caro vituli cùm humidior ſit, ſucco
<
lb
/>
ſior ac pinguior bouina? </
s
>
<
s
id
="
s.012466
">vt etiam Galenus
<
lb
/>
teſtatur: attamen ius è carne bouis ſuccu
<
lb
/>
lentum eſt ac pingue, è vitulina inane ac
<
lb
/>
inſipidum. </
s
>
<
s
id
="
s.012467
">Cauſa eſt, quoniam in bouina
<
lb
/>
carne pingue illud denſius eſt, quàm in
<
lb
/>
vitulina, ideoque minime exhalat ob
<
expan
abbr
="
ignẽ
">ignem</
expan
>
,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1707
"/>
<
lb
/>
aquamque pinguem reddit. </
s
>
<
s
id
="
s.012468
">Cur butyrum
<
lb
/>
prohibet quandoque ne aqua ebulliat? </
s
>
<
s
id
="
s.012469
">an
<
lb
/>
quia denſum cùm ſit, aëreum ac pingue,
<
lb
/>
trahit ad ſe vapores, qui feruere aquam fa
<
lb
/>
ciant? </
s
>
<
s
id
="
s.012470
">Cur argilla trahit impura? </
s
>
<
s
id
="
s.012471
">quòd
<
lb
/>
tenax ſit, nec calore diſſoluitur, ſed denſa
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.012472
">Itaque cùm feruent, miſcentur, hæ
<
lb
/>
rentque feſtucæ, ſcobs, terra, & quæcun
<
lb
/>
que talia ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.012473
">Nux verò cur celeriùs
<
lb
/>
pullos eoqui facit? </
s
>
<
s
id
="
s.012474
">an quia virtutem ha
<
lb
/>
bet aërem, & calorem penetrare cogit,
<
lb
/>
eo modo, quo ſuperiùs de ſinapi dictum
<
lb
/>
eſt?
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1708
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012475
">
<
margin.target
id
="
marg1706
"/>
Cœleſtium,
<
lb
/>
& morta
<
lb
/>
lium ſimili
<
lb
/>
tudo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012476
">
<
margin.target
id
="
marg1707
"/>
Cur ius ex
<
lb
/>
bouina car
<
lb
/>
ne ſuccoſius,
<
lb
/>
quam ex vi
<
lb
/>
tulina.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012477
">Cur buty
<
lb
/>
rum prohi
<
lb
/>
bet aquam
<
lb
/>
ne ebulliat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012478
">Argilla cur
<
lb
/>
impurum
<
lb
/>
trahat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012479
">Nux cur ad
<
lb
/>
coctionem
<
lb
/>
iuuet.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012480
">
<
margin.target
id
="
marg1708
"/>
Balſamum
<
lb
/>
cur ex vno
<
lb
/>
puteo
<
expan
abbr
="
tãtum
">tantum</
expan
>
<
lb
/>
irrigari poſ
<
lb
/>
ſet.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012481
">Eadem ratione, cur balſamum non niſi
<
lb
/>
è quodam puteo irrigari poterat, qui pro
<
lb
/>
pinquus Nilo erat? </
s
>
<
s
id
="
s.012482
">an quia omne quod nu
<
lb
/>
tritur, tale eſt, quale nutrimentum? </
s
>
<
s
id
="
s.012483
">itaque
<
lb
/>
aqua. </
s
>
<
s
id
="
s.012484
">Nili tenuiſſima eſt, atque aëreæ ſub
<
lb
/>
ſtantiæ. </
s
>
<
s
id
="
s.012485
">Eadem imbuta certo bituminis
<
lb
/>
genere alere poteſt Balſami arbuſta, non
<
lb
/>
autem alia, niſi ei conſimilis. </
s
>
<
s
id
="
s.012486
">Similiter </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>