Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
171
171
172
172
173
173
174
174
175
175
176
176
177
177
178
178
179
179
180
180
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="260"/>
              Quia verò perſpicuum foret, vt ipſe item philoſophus affirmat, ab alio moueri animans, de ina­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1749"/>
                <lb/>
              nimo dubium, & id ſolùm patet, ab aliquo moueri, vel idem à ſeipſo, vel ab aliquo ſeparato mo­
                <lb/>
              ueatur, adhuc incertum eſt. </s>
              <s>Nam totum & partes vnico motu agitantur. </s>
              <s>Hoc igitur demonſtran­
                <lb/>
              dum fuit, & in his concluſum à ſeipſa moueri non poſſe, quia parte vna quieſcente totum non
                <lb/>
              moueatur, atque illud totum quod ex omnibus partibus
                <expan abbr="cõſtat">conſtat</expan>
              , vnde naſcitur motus, ſiue ſit
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
                <lb/>
              continuum ſimpliciter, ſiue vnum factum ex mouente & mobili, vt ex manu & calamo: itaque
                <lb/>
              non habere in ſeipſo cauſſam motus
                <expan abbr="abſolutã">abſolutam</expan>
              & adæquatam, ſed quæ aliunde peti debeat, ſiue
                <lb/>
              intra, ſiue extra, diſcutietur poſteà. </s>
              <s>Quapropter
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              etiam illò peruenit demonſtratio 7. Phyſ.
                <lb/>
              vt inferatur à ſeipſo moueri, ſed non primò. </s>
              <s>& quiddam generalius eſt non moueri à ſeipſo pri­
                <lb/>
              mò, quàm moueri à ſeipſo, ſed non primò; ſicut etiam generalius eſt, non eſſe hominem album,
                <lb/>
              quàm eſſe hominem non album. </s>
              <s>Nanque eſſe hominem non album ad aliud nihil quàm ad ho­
                <lb/>
              minem pertinere poteſt, ſed equus non eſt albus homo, & lignum conſimiliter, & non ens etiam
                <lb/>
                <expan abbr="">non</expan>
              eſt homo albus, & à ſeipſo moueri animantia ſola
                <expan abbr="cõplectitur">complectitur</expan>
              ; hęc
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              ſola mouentur à ſeipſis,
                <lb/>
              ſed non primò: alterum continet
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              inanima: non
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              mouentur à ſeipſis primò, non licet autem
                <lb/>
              dicere, aut ſaltem non indicat id demonſtratio pręſens, hæc moueri à ſeipſa non primò: quandò
                <lb/>
              neque à ſeipſis omnino mouentur, vt poſteà declarabimus, ſed illò ſolum peruenit, quòd quod­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1750"/>
                <lb/>
              cunque corpus quod mouetur, ab alio mouetur, & ſi non fuerit per ſe & primò mobile, quòd
                <lb/>
              mouetur ab aliquo per ſe & primò mobili. </s>
              <s>de mobili per ſe & primò non agitur. </s>
              <s>Nec quòd ex
                <lb/>
              quiete partis quieſcat, arguit idcirco totum à parte moueri, ad cuius quietem ceſſat, quòd om­
                <lb/>
              nis pars eſt eiuſmodi, vt ea quieſcente totum non moueatur, ſi
                <expan abbr="continuũ">continuum</expan>
              fuerit, & non
                <expan abbr="organicũ">organicum</expan>
              ;
                <lb/>
              addo
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              animal, ſi vt continuum quid animo concipiatur, non vt diuerſis partibus aggregatum:
                <lb/>
              quacunque
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              parte vel infima & à motus initiis maximè longinqua manente, vt pede, non rectè
                <lb/>
              dicitur moueri totum in hoc ſignificato, nec tamen à pede mouetur animal. </s>
              <s>ſic quieſcit totum
                <lb/>
              continuum qualibet parte feriante ſeorſum, neque tamen ex hoc ſequitur, vt ab ea parte mouea­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s>Ideò nil aliud hæc demonſtratio conuincit, niſi quòd non moueatur à ſeipſo primò totum
                <lb/>
              à
                <expan abbr="quocunq.">quocunque</expan>
              alio moueatur, & cum multis modis poſsit aliquid moueri, vel accipiendo formam,
                <lb/>
              vel obice repulſo, generatim comprehendit
                <expan abbr="omnẽ">omnem</expan>
              mouendi rationem, & valet in iis in quibus eſt
                <lb/>
              dubium, vnde motus naſcatur;
                <expan abbr="quãdo">quando</expan>
              partes omnes vnà mouentur: et enim ſuſpicari poſſemus
                <lb/>
              tunc à ſeipſo moueri totum primò; quies igitur in parte facta monſtrat in eo prima motus prin­
                <lb/>
              cipia non ineſſe: ita vt,
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              ſi perſpicuum ſit
                <expan abbr="totũ">totum</expan>
              non moueri parte manente, illud adhuc igno­
                <lb/>
              retur, an'ne ipſum ſecum ipſum ſit cauſſa ſui motus adæquata: quies igitur partis quæ toti com­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1751"/>
                <lb/>
              municatur, hoc monſtrat: neque id ſolum quòd totum non
                <expan abbr="moueãtur">moueantur</expan>
              , quia, ratio totius poſita
                <lb/>
              fit in ſuis partibus vniuerſis, tum verò non vniuerſæ moueatur, quia maneat aliqua, vnde totius
                <lb/>
              ratio corrumpitur; verùm etiam, quia manente illa reliquæ item manent, vt ſi enſis capulum for­
                <lb/>
              titer manu teneas, enſis totus loco moueri non
                <expan abbr="põt">potest</expan>
              , & ita fit in omnibus continuis. </s>
              <s>Et hoc pacto
                <lb/>
              demonſtratio conſeruatur vniuerſalis, à principiis manifeſtis reperitur, & cętera admittit quæ de
                <lb/>
              motus initiis in ſequentibus ab Ariſtotele longo ſermone peracta fuerunt. </s>
              <s>Hæc planè animum
                <lb/>
              ſedare poſſunt. </s>
              <s>Attamen & illud tibi proponere conſtitui, cuius initia ſi probaueris, tibi fortè ſuc­
                <lb/>
              currat, quò facilius defendatur Ariſtoteles. </s>
              <s>Etenim, ſi motum ipſum totum conſideres, quò fit
                <lb/>
              ab efficiente corporeo, quod primum obiicitur vt perſpicuum in noſtra methodo, & in iis potiſ­
                <lb/>
              mè quæ ſunt actu: cùm ſimul & eodem motu moueatur quo mouet, vt docuit Ariſtoteles,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              vbi
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1752"/>
                <lb/>
              confutauit eos qui dicebant eſſe corpus, & corpori organico iam formato ſuperuenire: vnus erit
                <lb/>
              motus qui tanquam in ſubiecto, continebitur in parte mouente, & mobili ſimul,
                <expan abbr="iſq́">iſque</expan>
              . </s>
              <s>totius erit
                <lb/>
              cuius duæ ſunt partes adeò diuerſę. </s>
              <s>Hoc igitur totum, cùm eodem motu moueatur, quòd par­
                <lb/>
              tes omnes vno
                <expan abbr="eodemq́">eodemque</expan>
              . </s>
              <s>motu aguntur; non tamen ſeipſum mouebit primò, ſed ab alio moue­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1753"/>
                <lb/>
              bitur, quia manente parte quæ mouebat, totum non mouebitur, immò quieſcet totum, & pars à
                <lb/>
              parte mouebitur, ſed eiuſmodi, quæ ſit corpus, & à certa parte quæ ſit principium. </s>
              <s>Nec ab hac
                <lb/>
              noſtra coniectura abhorrent illa quæ ſubiecit Ariſtoteles, vtpote quòd mouens cum mobili con­
                <lb/>
              iunctum ſit, & quòd mouens naturale in mouendo moueatur. </s>
              <s>Et hoc etiam modo demonſtratio
                <lb/>
              vniuersè concludetur, & cauſſa motus aſsignabitur, & res dubia cognoſcetur. </s>
              <s>Cùm hæc ita ſint,
                <lb/>
              exploremus nunc quid ponderis habeant contra nos obiectiones Ludouici Buccaferreæ. </s>
              <s>Cum­
                <lb/>
              primis ipſe opponebat demonſtrationem noſtram fore negantem, cùm ipſa ſit aiens. </s>
              <s>Quæ'nam
                <lb/>
              obſecrò, neceſsitas, vt demonſtrationes omnes aientes futurę ſint? </s>
              <s>At perfectiſsima eſt aiens. </s>
              <s>eſto
                <lb/>
              nos hîc non in eo perfectionis gradu demonſtrationem poſtulamus; ſatis eſt nobis ſi plenam fi­
                <lb/>
              dem faciat eius
                <expan abbr="qd">quod</expan>
              quærimus. </s>
              <s>At Ariſtoteles aientem concluſionem colligit, nimirùm. </s>
              <s>Id quod
                <lb/>
              mouetur, ab alio moueri. </s>
              <s>Quid ſi dixero eſſe quidem hoc conſequens, non proximam demon­
                <lb/>
              ſtrationis noſtrę concluſionem. </s>
              <s>Quòd ſi hæc commeare volueris: Non moueri à ſeipſo primò,
                <lb/>
              & ab alio moueri; reſolue igitur & in aientem hanc noſtram, ſi tibi placeat aiens;
                <expan abbr="ſolumq́">ſolumque</expan>
              . </s>
              <s>me­
                <lb/>
              mineris in
                <expan abbr="aiẽte">aiente</expan>
                <expan abbr="cõcluſionem">concluſionem</expan>
              fore
                <expan abbr="neceſſariã">neceſſariam</expan>
              materiæ merito, cùm formæ beneficio ſit de ineſſe. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>