Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
pb
pagenum
="
633
"
xlink:href
="
016/01/280.jpg
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012487
">
<
arrow.to.target
n
="
marg1709
"/>
<
lb
/>
referunt anthropophagos, Caribes à quibuſ
<
lb
/>
dam ab aliis Canibales, adeò truculento ac
<
lb
/>
toruo, & terribili eſſe aſpectu, tum truci,
<
lb
/>
vt homines cæteri captiuorum, & mortuo
<
lb
/>
rum vix aſpectum ſuſtinere queant: quod
<
lb
/>
etiam de Mario ſepties Conſule captiuo, &
<
lb
/>
Nerone mortuo auctores fide digni refe
<
lb
/>
runt. </
s
>
<
s
id
="
s.012488
">Cibus igitur mutat aſpectum, & na
<
lb
/>
turam, hoc enim luculenter in ſecundo Con
<
lb
/>
tradicentium medicorum demonſtratum eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012489
">Facilè eſt igitur conſuetudine, & victus ge
<
lb
/>
nere mutare mores ac formam animan
<
lb
/>
tium, tum etiam proprietates eis mirabiles
<
lb
/>
adiicere.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1710
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012490
">
<
margin.target
id
="
marg1709
"/>
Anthropo
<
lb
/>
phagorum
<
lb
/>
intuitus cur
<
lb
/>
adeò terri
<
lb
/>
bilis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012491
">
<
margin.target
id
="
marg1710
"/>
Cur qui vno
<
lb
/>
oculo malè
<
lb
/>
vident, ſtra
<
lb
/>
bi
<
expan
abbr
="
efficiãtur
">efficiantur</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012492
">Quædam etiam in aperto habent cau
<
lb
/>
ſam, velut cur qui oculo vno malè an nihil
<
lb
/>
prorſus vident à pueris, ſtrabi euadunt? </
s
>
<
s
id
="
s.012493
">Ra
<
lb
/>
tio eſt manifeſtiſſima: nam cùm ab aduerſa
<
lb
/>
parte oculus non videat, cogitur inflecti,
<
lb
/>
& diſtorqueri, & ex conſuetudine ſtrabi
<
lb
/>
euadunt. </
s
>
<
s
id
="
s.012494
">Hi autem oculos ad naſum obli
<
lb
/>
quos, & reſpicientes habent. </
s
>
<
s
id
="
s.012495
">Quòd ſi cæci
<
lb
/>
tas poſt infantiam contingat, non adeò ſtra
<
lb
/>
bi fiunt, duabus ex cauſis: altera, quòd iam
<
lb
/>
oculus aſſueuit ſtare ſuo ſitu, nec diſtorque
<
lb
/>
ri, tunc verò nerui iam duri ſunt, nec fa
<
lb
/>
cilè nouis motibus ſeruiunt: reliqua,
<
lb
/>
quòd adulti collum pro oculo conſultò in
<
lb
/>
flectunt.
<
arrow.to.target
n
="
marg1711
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012496
">
<
margin.target
id
="
marg1711
"/>
Quomodo
<
lb
/>
muſculi mo
<
lb
/>
ueantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012497
">Sed ex hac rurſus ſubtiliſſima contem
<
lb
/>
platio oritur, quam Galenus ſe neſcire ſol
<
lb
/>
luere profitetur: quónam pacto muſculi mo
<
lb
/>
ueantur. </
s
>
<
s
id
="
s.012498
">Nam rudes & pueri, & belluæ ap
<
lb
/>
tè illos mouent, & ad actus, quos deſide
<
lb
/>
rant, cùm tamen nouerint eorum functio
<
lb
/>
nem, imò neque illos ſe habere ſciunt Ita
<
lb
/>
que exiſtimandum eſt, cùm duo ſint neceſ
<
lb
/>
ſaria ad motum aptum, & membri electio,
<
lb
/>
& muſculorum in membro: primùm qui
<
lb
/>
dem ab anima, & ſpiritu proficiſci, reliquum
<
lb
/>
verò à conſuetudine. </
s
>
<
s
id
="
s.012499
">Nam ſi videas infantes,
<
lb
/>
cùm ambulare conantur, omnes trahunt
<
lb
/>
muſculos, hunc modò, modò illum, at
<
lb
/>
que tandem aſſueſcunt vnicuique motui in
<
lb
/>
ſeruientem proprium muſculum contrahe
<
lb
/>
re: quod in teſtitudine pulſantibus manife
<
lb
/>
ſtè deprehenditur: eas enim chordas tangunt
<
lb
/>
vtrunque, quas tangere oportunum eſt, ſo
<
lb
/>
la conſuetudine ducti. </
s
>
<
s
id
="
s.012500
">Sed mihi maior vide
<
lb
/>
tur de membris difficultas, cùm linguam non
<
lb
/>
manus loquendi cauſa, ambulandi gratia
<
lb
/>
pedes, non caput moueant belluæ. </
s
>
<
s
id
="
s.012501
">Verùm
<
lb
/>
videtur & hoc ab eadem contingere cauſa:
<
lb
/>
nam cùm catulum in aquam nuper natum
<
lb
/>
proieceris, omnia mouet membra: verùm
<
lb
/>
capite extento minùs ſuffocari, pedibus
<
lb
/>
verò anterioribus motis meliùs ſuſtineri ſe
<
lb
/>
ſentiat, ea virtute, quam Græci vocant
<
lb
/>
phantaſiam, caput quidem ſuper aquas
<
lb
/>
quantum poteſt, ſeruat immobile, inde
<
lb
/>
caudam mouet, tum pedes poſtremos ma
<
lb
/>
gis, maximè etiam anteriores: à quibus au
<
lb
/>
tem non ſentit ſe iuuari, ea mouere deſinit,
<
lb
/>
donec tândem opportunis motibus aſſueſcat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012502
">Indicio eſt meliùs natare vnum animal,
<
lb
/>
quàm aliud, vt natura dociliora ſunt, &
<
lb
/>
adultum, quàm nuper natum, & aſſuetum,
<
lb
/>
quàm quod nunquam natauit: atque ita
<
lb
/>
etiam in cæteris motibus contingit. </
s
>
<
s
id
="
s.012503
">Hi igi
<
lb
/>
tur omnes motus duobus conſtant princi
<
lb
/>
piis: altero, quod omne animal etiam im
<
lb
/>
perfectum habet virtutem, qua quod dele
<
lb
/>
ctat, ſequitur, fugit quod lædit: reliquum
<
lb
/>
eſt genus memoriæ, ſed habitus quidam,
<
lb
/>
quo didicit membra, & muſculos mouere,
<
lb
/>
quæ & quos apta illi motui iam aliàs exper
<
lb
/>
tum eſt: atque ea de cauſa videmus quoſdam
<
lb
/>
longo morbo viros coactos rurſus non ſecùs
<
lb
/>
ac infantes diſcere ambulare: igitur muſculi
<
lb
/>
tum membra conſuetudine ad oportunam
<
lb
/>
occaſionem didicerunt applicari. </
s
>
<
s
id
="
s.012504
">Artibus
<
arrow.to.target
n
="
marg1712
"/>
<
lb
/>
omnibus ſubtiliores ſunt, quæ diuinare do
<
lb
/>
cent, quòd ( vt dixi ) futura cognoſcere, ſit
<
lb
/>
benè diuinum. </
s
>
<
s
id
="
s.012505
">Nobiliores in hoc genere,
<
lb
/>
præter eas, quæ de temporum natura conſi
<
lb
/>
derant, vt ſuprà diximus, ſunt Aſtrologia, &
<
lb
/>
pulſuum ratio. </
s
>
<
s
id
="
s.012506
">
<
expan
abbr
="
Nã
">Nam</
expan
>
hæ ſolæ propè ſuum aſſe
<
lb
/>
quuntur finem. </
s
>
<
s
id
="
s.012507
">Medicus enim in ægro illius
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1713
"/>
<
lb
/>
auxilio, mortem etiam procul ſtantem vi
<
lb
/>
det. </
s
>
<
s
id
="
s.012508
">Ergo verè ſapiens longè rege beatior
<
lb
/>
eſt: nam quum ſapiens ea, quæ nouit, ſe
<
lb
/>
cum recolligit, quantúmque à cœtu vulgari
<
lb
/>
abſit, intelligit ſecurus ac cœtus, inde con
<
lb
/>
tentus viuet. </
s
>
<
s
id
="
s.012509
">At Rex cùm ærumnas, ſerui
<
lb
/>
tutem, pericula, quódque omnia amiſſurus
<
lb
/>
eſt breui recognoſcit, incertus, & anxius,
<
lb
/>
tum ad omnes caſus pauidus ac trepidus
<
lb
/>
viuet. </
s
>
<
s
id
="
s.012510
">Hæc igitur ſumma, quam homini
<
lb
/>
Deus tribuere aut potuit, aut voluit, felici
<
lb
/>
tas eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.012511
">Voluit autem quicquid potuit in
<
lb
/>
bonis. </
s
>
<
s
id
="
s.012512
">Cùm enim cætera in incerto poſita
<
lb
/>
ſint, animus ipſe vt tenuiſſimæ ſubſtantiæ, ita
<
lb
/>
immortalitatis abundè particeps, & vitæ
<
lb
/>
qualiſcunque melioris, quàm inter ſordes
<
lb
/>
habere potuit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012513
">
<
margin.target
id
="
marg1712
"/>
Nobiliores
<
lb
/>
artes futura
<
lb
/>
prædicendi.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012514
">
<
margin.target
id
="
marg1713
"/>
Sapiens lon
<
lb
/>
gè rege bea
<
lb
/>
tior.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012515
">Ad hanc habendam ſapientiam delectu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1714
"/>
<
lb
/>
in ſtudiis opus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.012516
">Euclidem primò, inde Al
<
lb
/>
chindum ad firmandam
<
foreign
lang
="
grc
">φαντασίαν</
foreign
>
aggredie
<
lb
/>
mur, pòſt verò Calculatorem: nam eo
<
foreign
lang
="
grc
">φαν
<
lb
/>
τατία</
foreign
>
à ſenſu omni abſoluta confirmatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012517
">Pòſt Arithmetica diſcere oportet, atque
<
lb
/>
inter illa, quæ à nobis ſcripta ſunt, in libris
<
lb
/>
Artis magnæ, & hortis numerorum. </
s
>
<
s
id
="
s.012518
">Inde
<
lb
/>
ad Archimedem, Appollonium, & Eutocium
<
lb
/>
tranſibimus. </
s
>
<
s
id
="
s.012519
">Inde Scotum cum Ariſtotele,
<
lb
/>
& interpretibus, Theophraſto, Alexandró
<
lb
/>
que, tum Themiſtio, Simplicio, Philopono,
<
lb
/>
Auerroë, atque eiuſcemodi viris claſſicis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012520
">Sexto loco Ptolomæum, ſeptimum
<
expan
abbr
="
Vitruuiũ
">Vitruuium</
expan
>
<
lb
/>
ſtatuemus. </
s
>
<
s
id
="
s.012521
">Hinc ad quam voluerimus artem
<
lb
/>
profiteri, vt medicam, aut iuris prudentiam,
<
lb
/>
aut Theologiam tranſibimus. </
s
>
<
s
id
="
s.012522
">Atque hic or
<
lb
/>
do ſcientiam. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012523
">
<
margin.target
id
="
marg1714
"/>
Ratio ſtudio
<
lb
/>
rum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012524
">Cæterùm in ſingulis ſcientiis optimos
<
lb
/>
quoſcunque auctores poſtquam omnium
<
lb
/>
conſenſu ſapientum vita noſtra breuis eſt,
<
lb
/>
legere oportet Qui autem ſint, iam ex parte
<
lb
/>
dictum eſt: generaliter autem non eſt ha
<
lb
/>
bendus in pretio, in aliqua arte, qui non
<
lb
/>
multùm ſcripſerit, & præter quam in Poëſi,
<
lb
/>
& Mathematicis. </
s
>
<
s
id
="
s.012525
">Cùm enim reliquæ artes
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1715
"/>
<
lb
/>
iudicio præter inuentionem conſtent: iudi
<
lb
/>
cium ex ſcientia multarum rerum proce
<
lb
/>
dit, ſi amor gloriæ eos ſtimulat, ſuppetit
<
lb
/>
que ſtylus, multa eos ſcribere, qui multa
<
lb
/>
ſciunt, optiméque ſciunt, neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.012526
">Nam
<
lb
/>
dulciſſima eſt voluptas, gloria, & nominis
<
lb
/>
ac imaginis intellectus proprij æternitas,
<
lb
/>
multóque anteferendam ſtatuis ac imagini
<
lb
/>
bus, quibus reges memoriæ ſui ſtudent. </
s
>
<
s
id
="
s.012527
">Nam </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>