Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[271.] 19. Sirecta linea ab uno uiſu ſit perpendicularis ſpeculo ſphæ-rico conuexo: unum ipſi{us} punctum, in quo uiſ{us} ſuperficiem ſe-cat, ab uno ſpeculi puncto, in quod cadit, ad eundem uiſum refle-ctetur. 10 p 6.
[272.] 20. Sipars lineæ reflexionis, intra peripheriam circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficie-rum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) continuatæ, æquetur ſemidiametro eiuſdem peri-pheriæ: imago intra ſpeculum uidebitur. 24 p 6.
[273.] 21. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ad ſpeculi centrum ductam, & lineam reflexionis, æquantem partem ſuam intra peripheriam, eiuſdem ſemidiametro: imago intra ſpeculum ui-debitur. 25 p 6.
[274.] 22. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ſpeculum tangentem, reflexionis puncto proxi-mam, & lineam reflexionis æquãtem partem ſuam intra peripheriam eiuſdem ſemidiametro: imago aliàs intra ſpeculum: aliàs in ſuperficie: aliàs extra uidebitur. 26 p 6. Item 27. 7 p 6.
[275.] 23. Si linea reflexionis ſecans diametrum ſpeculi ſphærici conuexi: æquet ſegmentum ſuum inter ſpeculi ſuperficiem & dictam diametrum, ſegmento eiuſdem diametri contermino centro ſpeculi: erit hoc ſegmentum imaginum expers. 28 p 6.
[276.] 24. Si in diametro ſpeculi ſphærici conuexi extra uiſ{us} centrum ducta, in́ apparentem ſuperficiem continuata, imaginum meta notetur: Imagines dictæ diametri uidebuntur inter metam & ſpeculi ſuperficiem. 29 p 6.
[277.] 25. Si linea reflexionis ſecans ſpeculum ſphæricum conuexum, æquet ſegmentum intra ipſi-{us} ſuperficiem, eiuſdem ſemidiametro: & ſemidiameter per terminum lineæ reflexionis con-currat cum rect a à uiſu ſpeculum tangente: Imagines concurrentis ſemidiametri, inter concur ſum & ſpeculι ſuperficiem uidebuntur. 30 p 6.
[278.] 26. Si linea reflexionis æquans ſua parte inſcripta ſemidiametrum circuli (qui est communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria non appa rente: perpẽdicularis incidẽtiæ, ſecãs peripheriã inter lineã reflexionis, & rectã à uiſu ſpeculũ tangentẽ: habebit quaſdam imagines intra, quaſdam extra ſpeculũ: unam in ſuperficie. 31 p 6.
[279.] 27. Si linea reflexionis, æquans ſua parte in ſcripta ſemidiametrum circuli (qui eſt commu-nis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria nõ ap-parente: perpendicularis incidentiæ ſecans peripheriam inter terminos lineæ reflexionis & quadr antis peripheriæ, à puncto tact{us}, rectæ à uiſu ſpeculum tangentis, inchoati, habebit i-magines extra ſpeculum. 32 p 6.
[280.] 28. Perpendicularis incidentiæ ſecans occult ãperipheriam cir culι (quieſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter terminos rectæ per centra uiſ{us} ac ſpeculi ductæ, & quadrantis peripheriæ, à puncto tact{us} rectæ à uiſu ſpe-culum tangentis, inchoati: imaginem nullam habet. 33 p 6.
[281.] 29. Ab uno ſpeculi ſphærici conuexi puncto, unum uiſibilis punctum adunũ uiſum reflecti-tur. Ita uni{us} punctiuna uidetur imago. 16 p 6.
[282.] 30. Siduo perpendicularis incidentiæ pun- cta, à ſpeculo ſphærico conuexo ad unum uiſum reflectantur: loc{us} tum imaginis tum reflexio- nis, puncti centro ſpeculi propinquioris erit re- motior: imaginis ab eodem centro: reflexionis à uiſu. 17 p 6.
[283.] 31. Viſa & uiſibilia à centro ſpeculi ſphærici conuexi æquabiliter diſtantib{us}: punctum refle-xionis inuenire. 20 p 6.
[284.] 32. À puncto dimidiatæ peripheriæ medio, ducere lineam re-ctam, ut ſegmentum ei{us} conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 128 p 1.
[285.] 33. À puncto dimidiatæ peripheriæ non medio, ducere lineam rectam: ut ſegmentum ei{us} conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 130 p 1.
[286.] 34. À puncto peripheriæ circuli extra datam diametrum dato, ducere lineam rectam, it æ ſectam data diametro, ut ſegmentum inter diametrum & punctum peripheriæ dato puncto op poſitum, æquetur datæ rectæ, minori circuli diametro. 133 p 1.
[287.] 35. À puncto dato in altero laterum trianguli rectanguli angulum rectum continẽtium, ducere per lat{us} angulo recto oppoſitum, rectam, cui{us} ſegmentum conterminum reliquo late-ri infinito, habeat ad ſegmentum lateris angulo recto oppoſiti, conterminum primo lateri, ratio nem in duab{us} rectis datam. 134 p 1.
[288.] 36. Duob{us} punctis extra circuli peripheriam, uel uno extra, reliquo intra datis: inuenire in peripheria punctum, in quo recta linea ipſam tangẽs, bif ariam ſecet angulum comprehenſum
[289.] 37. À dato extra circulum puncto, ducere ad datam diametrũ, lineã rectã: cui{us} pars inter peripheriam & datam diametrum æquetur parti diametri centro circuli conterminæ. 136 p 1.
[290.] 38. À puncto dato in altero laterũ trianguli rectanguli, angulũ rectũ continentiũ, ducere ad lat{us} angulo recto oppoſitũ, rectã cõcurrẽtẽ cũ reliquo latere infinito: ita, ut tota ad ſegmẽtũ lateris angulo recto oppoſiti, cõterminũ primo lateri, habeat rationẽ in duab. rectis datã. 137 p 1.
[291.] 39. Viſu & uiſibili à centro ſpeculi ſphærici conuexi inæquabiliter diſtantib{us}, punctum re-flexionis inuenire. 22 p 6.
[292.] 40. Si radi{us} à uiſibili ſpeculo ſphærico cõuexo obliquè incidens, cum ſemidiametro eiuſdem an-gulũ nõ maiorẽ recto coprehendat: non reflectetur ad uiſum ab illo incidẽtiæ puncto. 21. 22 p 6.
[293.] 41. Viſibile à duob. ſpeculi ſphærici cõuexi pũctis ad utrũ uisũ reflexũ, unã habet imaginẽ. 34 p 6.
[294.] 42. In ſpeculo ſphærico conuexo puncta imaginis, punctis uiſibilis ſitu & ordine, in utro uiſu reſpondent. 35 p 6.
[295.] 43. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ reſlexiõis & ſpeculi cylindracei cõuexi fuerit latus cylindri, uel circul{us}: loca, tum reflexionum tum imaginum eodem modo ſehabebunt, ut in ſpeculis pla-no & ſphærico conuexo. 42. 43 p 7.
[296.] 44. Siperpendicularis incidentiæ ſecetur à lineis: reflexionis, intra ellipſin (quæ est communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi) & tangente in reflexionis pun-cto: erit ut tota perpendicularis adinferum ſegmentum, ſic ſuperum adintermedium. Et infe-rum mai{us} erit ſegmento lineæ reflexionis. 47.48 p 7.
[297.] 45. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi cylindracei cõuexi fuerit ellipſis: imago uiſibilis obliquè reflexi, aliâs in ſuքficie ſpeculi: aliâs intra: aliâs extra ſpeculũ uidebitur. 49 p 7.
[298.] 46. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexiõis & ſpeculi cylindracei conuexi, fuerit lat{us} cylindri, uel circul{us} baſib. parallel9: ab uno pũcto unũ uiſibilis pũctũ ad unũ uisũ reflectetur. 26. 27 p 7.
[299.] 47. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi fuerit elli-pſis: ab uno puncto unum uiſibilis punctum ad unum uiſum reflectetur. 28 p 7.
[300.] 48. Si communis ſectio ſuperſicierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi fuerit elli-pſis: uiſu & uiſibili datis, punctum reflexionis inucnire. 29 p 7.
< >
page |< < (274) of 778 > >|
280274ALHAZEN aut non erit ibi differentia ſenſibilis in poſitione. Poſitio ergo g o, reſpectu a eſt, ſicut poſitio b c, re-
ſpectu a:
& inter diſtantias g o, b c reſpectu a, non eſt diuerſitas ſenſibilis. Quapropter g o uidebi-
tur maior quàm b c:
ſed g o eſt imago b c. Ergo b c uidetur maior quàm ſit. Et hoc eſt quod uo-
luimus.
43. Si tota imago refracti uiſibilis à refractiuo plano, uideatur maior uiſibili: uidebitur &
pars imaginis maior parte uiſibilis proportionali. 35 p 10.
ITem: iteremus figuram primam huius capituli: [39 n] & ſit perpẽdicularis, ſecans lineam l k, a m
o z:
erit ergo l o medietas l k: & punctum z uidebitur in o: quia uidetur in perpendiculari z m: er
go b c uidebitur in linea l k:
& b z eſt medietas b c: & l o eſt medietas l k: & l k uidetur maior quã
b c.
ergo l o uidebitur maior quàm b z. Cauſſa autem magnitudinis b c eſt refractio: ergo cauſſa ma-
gnitudinis b z eſt refractio.
a autem eſt in perpendiculari a z, quæ exit ab extremitate b z ſuper ſu-
perficiem corporis diaphani.
Et hoc idem ſequitur in tribus figuris ſequentibus primam, ſcilicet in
ſecunda, in tertia, & quarta huius capituli:
ſcilicet quòd
239[Figure 239]a d p m h e ſ g o k b n z c uiſus comprehendit medietates uiſibilium maiores,
quàm ſint:
& uiſus eſt in perpendiculari exeunte ab ex-
tremitate medietatis ſuper ſuperficiem corporis diapha
ni, aut ſuper ſuperficiem tranſeuntem per extremitatem
medietatis perpendicularis ſuper ſuperficiem corporis.

Nam punctum, quod eſt medium imaginis, eſt in perpen
diculari exeunte à medio rei uiſæ, ſiue res uiſa ſit ęquidi-
ſtans ſuperficiei corporis diaphani, ſiue non.
Item b n ſit
quædam pars lineę b z:
& extrahamus perpendicularem
n g:
imago ergo n erit in linea n g: [per 19 n] ſit ergo gi-
mago n:
g ergo aut erit in linea l g, aut prope illam. Qua-
propter l g aut erit æqualis lineæ b n, aut ferè.
Sed in pri-
ma figura huius capituli [39 n] declarauimus, quòd b c
comprehenditur maior, quàm ſit.
Et cauſſa huius eſt re-
fractio:
& refractiones formarum, quæ remotiores ſunt
â perpendiculari, cadente à centro uiſus ſuper ſuperfi-
ciem corporis diaphani, ſunt maiores refractionibus for
marum, quæ ſunt propinquiores perpendiculari:
refra-
ctio ergo formæ b n ad a eſt maior quàm refractio formę
partis z n ad a.
Cauſſa ergo, quæ facit imaginem b z ui-
deri maiorem, facit, ut b n habeat maiorem proportio-
nem ad ipſam, quàm illa, quam habet b z ad b n:
ergo l g
(quæ eſt imago b n) comprehenditur maior, quàm b n.

Item ſi a non comprehenderit imaginem b n maiorem,
quàm ipſam b n:
non comprehendet imagines cætera-
rum partium lineæ b n, quæ ſunt propinquiores a d z, ma
iores ipſis partibus.
Nam formæ cæterarum partium ſunt minoris refractionis, quàm forma b z:
ſed refractio eſt cauſſa magnitudinis imaginis:
ergo a non comprehenderet l o maiorem, quàm b z:
a ergo comprehendet maiorem b n, quàm ſit.
Et idem accidit, ſi a extra perpendicularem eſt exe-
untem ex b z ſuper ſuperficiem corporis diaphani, & linea, quæ exit ex a ad mediũ b z, non eſt per-
pendicularis ſuper b z.
Et hoc idem ſequitur in tribus figuris, in ſecunda ſcilicet, tertia & quarta
huius capituli:
[40. 41. 42 numeris. ] Omne ergo, quod comprehenditur à uiſu ultra corpus
diaphanum groſsius aere, cuius ſuperficies fuerit plana, comprehenditur maius, quàm ſit, ſiue ſit
uiſus in aliqua perpendiculari exeunte exillo uiſu ſuper ſuperficiem corporis, ſiue ſit extra:
& in-
differenter, ſiue diameter rei uiſæ fuerit æquidiſtans ſuperficiei corporis, ſiue non æquidiſtans.
44. Si uiſ{us} ſit in continuat a diametro circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, re-
fractionis & refractiui conuexi denſioris) uiſibile uerò inter ipſi{us} centrum & uiſum, ab eodem
centro æquabiliter diſtet: imago uidebitur maior uiſibili. 36 p 10.
ITem: ſit ſuperficies corporis ſphærica, cuius conuexum ſit ex parte uiſus, & groſsius aere: & ſit
uiſus a:
& res uiſa b c: & ſit centrum ſphæræ ultra b c, in reſpectu uiſus: & ſit centrum d: z me-
dium b c:
& continuemus d b, d z, d c: & extrahamus has lineas, quouſq; concurrant cũ ſuperfi-
cie ſphæræ a d e, m, n:
& extrahamus z m in parte m: & primò ſit uiſus in linea z m: erit ergo a m z
linea recta:
& primò ſit b d æqualis c d: Sic ergo [per 8 p 1. 10 d 1] erit a z perpẽdicularis ſuper b c. Po
ſitio ergo b, reſpectu a, erit ſimilis poſitioni c reſpectu a.
Et extrahamus ſuperficiem, in qua ſunt de,
d n, d m:
faciet ergo [per 1 th. 1 ſphęricorum] in ſuperficie ſphęrica arcũ circuli magni: ſit ergo arcus
e m n:
& hæc ſuperficies eſt perpẽdicularis ſuք ſuperficiem ſphæricã [per 9 n: quia eſt ſuperficies re

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index