Buonamici, Francesco, De motu libri X
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="261"/>
                <arrow.to.target n="marg1754"/>
                <lb/>
              Quòd obiicit demonſtrationem peccare in regulis vniuerſalis: nam communius eſſet
                <expan abbr="prędicatũ">prędicatum</expan>
              ,
                <lb/>
              quàm medium, & medium, quàm ſubiectum: quippe non moueri primùm à ſeipſo, quàm ani­
                <lb/>
              matum, & continuum. </s>
              <s>Quæro
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              primo loco, de quónam ſolet afferri demonſtratio? </s>
              <s>certè de
                <lb/>
              re obſcura. </s>
              <s>Nam quæ manifeſta ſunt, initia demonſtrationis euadunt, non
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              demonſtrantur.
                <lb/>
              </s>
              <s>At in iis quæ mouentur ab alio manifeſtè, quid concludere oportebat ea non moueri à ſeipſis pri­
                <lb/>
              mò? </s>
              <s>quis eſt adeò corpore & pectore obeſo, vt exigat eorum
                <expan abbr="demonſtrationẽ">demonſtrationem</expan>
              quæ mouentur ab
                <lb/>
              alio perſpicuè, vt in his quæ violenter aguntur, an à ſeipſis primò concitentur? </s>
              <s>nec verò quęritur
                <lb/>
              de animalibus, licet idem attributum vtriſque conueniat, quòd in his dubium non eſt, quanuis
                <lb/>
              extra ſe motorem non habeant, moueantur'ne primò à ſeipſis; apparet
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              pars mouens ab aliis
                <lb/>
              ſegregata: ſed pertinet hoc ad inanima, cùm videamus ea moueri quidem, ſed lateat mouens: &
                <lb/>
              hæc monſtrat Ariſtoteles à tali quoque principio moueri quod à re mobili diſiunctum ſit, neque
                <lb/>
              ratione tantum, ſed etiam loco,
                <expan abbr="multoq́">multoque</expan>
              . </s>
              <s>magis, quàm in animantibus, ibi
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              mouens intra eſt, hæc
                <lb/>
              prorſus ab externo mouentur, accipiendo perpetuò corpora, nihil hîc agendo de principiis ad eſ­
                <lb/>
              ſentiam pertinentibus, tametſi in alia principia reſolui queunt animantium motus in animum .ſ.
                <lb/>
              </s>
              <s>aut quod illi proportione reſpondeat, vt in cęlo, quibus tamen ineſt generatim, vt ita moueant,
                <lb/>
              quatenus à re mobili ſegregata, ſeu loco, ſeu ſubiecto. </s>
              <s>Neque
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              principium illud mouens in cę­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1755"/>
                <lb/>
              lo pertinet ad conſtitutionem mobilis, vt forma ſimpliciter, ſicut animus ad conſtitutionem vi­
                <lb/>
              uentis. </s>
              <s>Verùm, quia loco non diſtinguitur eo quòd eſt incorporeum, ſic diſtingui ſubiecto nunc
                <lb/>
              intelligimus; non ſanè quòd poſitiuè, ſed quòd priuatiuè diſtinguatur. </s>
              <s>Quoquomodo ſe
                <expan abbr="habeãt">habeant</expan>
                <lb/>
              hęc; contractum eſt illud prædicatum ob eam cauſſam quam nuper expoſuimus, ex quo ſubie­
                <lb/>
              cti factum eſt proprium, quod eſt inanimum, licet animal etiam communiter complectatur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1740"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1741"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1742"/>
              a Lib. de
                <lb/>
              motu an.
                <lb/>
              c. 5.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1743"/>
              b 8. Phyſ.
                <lb/>
              T. 27.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1744"/>
              c Lib. de
                <lb/>
              reſpirat.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1745"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1746"/>
              d
                <expan abbr="Ælian9">Ælianus</expan>
              .</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1747"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1748"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1749"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1750"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1751"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1752"/>
              a 1. de An.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1753"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1754"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1755"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Exploratur genus demonstrationis 7. Phyſ. Caput XVI
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>CONSEQVENS eſt nunc, vt illud item perpendamus, cuius'nam generis ſit allata
                <expan abbr="demõ-ſtratio">demon­
                  <lb/>
                ſtratio</expan>
              , an'ne à ſigno, quemadmodum cenſuit Auerroës, an etiam à cauſſa, veluti decreuit
                <lb/>
              Themiſtius. </s>
              <s>Adſunt
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              qui Themiſtio faueant Auerrois auctoritate poſthabita. </s>
              <s>Sunt qui conen­
                <lb/>
              tur vtrunque defendere. </s>
              <s>Audiamus igitur ea quæ ſinguli dicunt, vt quid potius ſit, ſumere va­
                <lb/>
              leamus. </s>
              <s>Themiſtius, quem vir acerrimi iudicij, &
                <expan abbr="Latinorũ">Latinorum</expan>
              omnium ſine controuerſia princeps
                <lb/>
              D. Thomas eſt conſecutus, eam demonſtrationem eſſe duxit ex cauſsis, atque illam quidem eiuſ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1756"/>
                <lb/>
              modi, vt vim habeat oſtendendi. </s>
              <s>Auerroës contrà (hunc verò ſequuntur AEgidius
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              Burleus)
                <lb/>
              eam ſtatuit à ſigno. </s>
              <s>Adiecit etiam magnus ille philoſophus, eam ex illo genere eſſe, quæ collige­
                <lb/>
              ret id quod fieri non poteſt. </s>
              <s>Cauſſam illi accipiebant, quia motus totius penderet à motu
                <expan abbr="partiũ">partium</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>In eos inuehebantur AEgidius, & Burleus hoc modo. </s>
              <s>Quoniam demonſtratio quæ ſtruitur ex
                <lb/>
              cauſsis, cauſſam æqualem effectui debet aſſumere. </s>
              <s>atqui demonſtratio noſtra
                <expan abbr="">non</expan>
              eſt huiuſmodi;
                <lb/>
              ſiquidem illud concluſum ſit. </s>
              <s>Omne quod mouetur, ab alio moueri. </s>
              <s>At medium illud etiam re­
                <lb/>
              peritur in iis quæ
                <expan abbr="mouẽtur">mouentur</expan>
              à ſeipſis: etenim & hæc manent ex quiete partis. </s>
              <s>ideò
                <expan abbr="cõcluſionis">concluſionis</expan>
              op­
                <lb/>
              poſitum cum eodem antecedente conſiſtit. </s>
              <s>Medium igitur multò amplius quàm ipſa
                <expan abbr="cõcluſio">concluſio</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>Potuit hæc ratio tantum Apud Ludouicum Buccaferream, vt ipſi cedens, tametſi
                <expan abbr="demõſtrationẽ">demonſtrationem</expan>
                <lb/>
              cenſuit eſſe ex cauſſa,
                <expan abbr="mediũ">medium</expan>
              illi tribuerit, quia nihil eſſe poſsit actu ſimul, & poteſtate proptereà
                <lb/>
              neque mouens ſimul, & mobile. </s>
              <s>Verùm quòd eiuſmodi progreſſum quondam reiecimus, eo di­
                <lb/>
              miſſo
                <expan abbr="nũc">nunc</expan>
              de altera ſecta dicamus. </s>
              <s>Video verò taleis rationeis ab interpretibus excogitatas
                <expan abbr="quib.">quibus</expan>
                <lb/>
              </s>
              <s>duci poterit Auerroës ad credendum hanc
                <expan abbr="demonſtrationẽ">demonſtrationem</expan>
              eſſe à ſigno, vel quia reſoluatur in ar­
                <lb/>
              gumentum quo deducimur ad id quod fieri nequit: cenſet
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              ipſe tale genus demonſtrationis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1757"/>
                <lb/>
              eſſe generatim à ſigno, vel quòd ex prędicatis quibuſdam conflata ſit quę primò non inſunt nam
                <lb/>
              motus de toto concluditur: is verò prius ineſt in parte, vt in ſubiecto: vel vt alij dixerunt, quia
                <lb/>
              non progrediatur ex cauſsis, quoniam partis quies non eſt cauſſa, cur totum à ſeipſo primo non
                <lb/>
              moueatur. </s>
              <s>Si mihi licet nunc dicere quod ſentio. </s>
              <s>Non placent ea quæ ex Auerroë
                <expan abbr="dicũtur">dicuntur</expan>
              : nam
                <lb/>
              multa committi video quæ à regulis dialecticis abſunt. </s>
              <s>Primum, quòd putant ab eo
                <expan abbr="nominandã">nominandam</expan>
                <lb/>
              eſſe demonſtrationem ex eo genere quod deducat ad id quod fieri
                <expan abbr="">non</expan>
              poteſt, quoniam eius pro­
                <lb/>
              ſyllogiſmi ſint eiuſmodi. </s>
              <s>quid
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              prohibet propoſitioneis categoricas, per tale
                <expan abbr="rationũ">rationum</expan>
              genus de­
                <lb/>
              monſtrari, quæ tamen conficiant ſyllogiſmum categoricum, non autem colligentem id quod
                <lb/>
              fieri nequit? </s>
              <s>ab eo quod fieri nequit, quod in cómplexione colligitur, demonſtratio talis appel­
                <lb/>
              latur: at hęc in proſyllogiſmo continet id quod fieri nequit, vel illo auctore. </s>
              <s>Prætereà quòd di­
                <lb/>
              citur aliquam
                <expan abbr="demõſtrationem">demonſtrationem</expan>
              eſſe à ſigno, quia terminetur eo quod non poteſt eſſe, quid habet
                <lb/>
              hoc neceſsitatis? </s>
              <s>Sed, vt res hæc euidentior fiat, pauca quędam de fide demonſtrationis illius exi­
                <lb/>
              ſtimo ſubiicienda. </s>
              <s>Compertum ergo eſt illud, hanc demonſtrationem in ea principia tendere,
                <lb/>
              quæ ſunt iis oppoſita, è quibus conflatur demonſtratio vera: at principia verò demonſtrationis,
                <lb/>
              ita nobis perſpicua
                <expan abbr="creditaq́">creditaque</expan>
              . </s>
              <s>eſſe debent, vt ex eorum lumine & fide reliqua noſcamus, & </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>