Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
231 225
232 226
233 227
234 228
235 229
236 230
237 231
238 232
239 233
240 234
241 235
242 236
243 237
244 238
245 239
246 240
247 241
248 242
249 243
250 244
251 245
252 246
253 247
254 248
255 249
256 250
257 251
258 252
259 253
260 254
< >
page |< < (276) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div619" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s19174" xml:space="preserve">
              <pb o="276" file="0282" n="282" rhead="ALHAZEN"/>
            in tertia figura & quarta huius capituli [41.</s>
            <s xml:id="echoid-s19175" xml:space="preserve"> 42 n] quòd k l uidebitur maior quàm b c.</s>
            <s xml:id="echoid-s19176" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div620" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head532" xml:space="preserve" style="it">47. Si tota imago refracti uiſibilis à refractiuo conuexo, uideatur maior uiſibili: uidebitur
            <lb/>
          & pars imaginis maior parte uiſibilis proportionali. 41 p 10.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s19177" xml:space="preserve">SEd ſecet linea d
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0282-01" xlink:href="fig-0282-01a" number="243">
                <variables xml:id="echoid-variables230" xml:space="preserve">a f h m g e n
                  <lb/>
                k b p q d c l</variables>
              </figure>
              <figure xlink:label="fig-0282-02" xlink:href="fig-0282-02a" number="244">
                <variables xml:id="echoid-variables231" xml:space="preserve">a h m g e r o n k b s z c l d</variables>
              </figure>
            m lineã k lin o:</s>
            <s xml:id="echoid-s19178" xml:space="preserve">
              <lb/>
            erit ergo k o ima-
              <lb/>
            go b z:</s>
            <s xml:id="echoid-s19179" xml:space="preserve"> & erit angu
              <lb/>
            lus k a o maior an-
              <lb/>
            gulo b a z [ք 9 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s19180" xml:space="preserve">]
              <lb/>
            & poſitio k o eſt ſi-
              <lb/>
            milis poſitiõi b z:</s>
            <s xml:id="echoid-s19181" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & diſtantię k o, b z
              <lb/>
            re ſpectu a nõ dιffe
              <lb/>
            runt multũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s19182" xml:space="preserve"> Qua-
              <lb/>
            propter k o uidebi
              <lb/>
            tur maior ꝗ̃ b z:</s>
            <s xml:id="echoid-s19183" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            a eſt in perpẽdicu-
              <lb/>
            lari z m exeũte ab
              <lb/>
            extremitate b z ſu
              <lb/>
            per ſuperficiẽ cor-
              <lb/>
            poris:</s>
            <s xml:id="echoid-s19184" xml:space="preserve"> ſit ergo b f
              <lb/>
            pars b z:</s>
            <s xml:id="echoid-s19185" xml:space="preserve"> & ſit k r i-
              <lb/>
            mago b f:</s>
            <s xml:id="echoid-s19186" xml:space="preserve"> Ergo, ut
              <lb/>
            in quinta figura hu
              <lb/>
            ius capituli [43 n]
              <lb/>
            diximus:</s>
            <s xml:id="echoid-s19187" xml:space="preserve"> patet qđ
              <lb/>
            k r uidebitur ma-
              <lb/>
            ior quã b f.</s>
            <s xml:id="echoid-s19188" xml:space="preserve"> Si aũt
              <lb/>
            a eſt extra ſuperfi-
              <lb/>
            ciẽ, in qua ſunt oẽs perpendiculares exeuntes ex b c ſuper ſuperficiem corporis diaphani (nã linea,
              <lb/>
            quæ exit ex a ad medium b c perpendiculariter, non eſt idcirco perpendicularis ſuper ſuperficiẽ li-
              <lb/>
            neæ b c) idem patebit.</s>
            <s xml:id="echoid-s19189" xml:space="preserve"> Nam quia b c, k l ſunt erectæ ſuper lineam a z d, aut ſuper ſuperficiẽ, quæ trã-
              <lb/>
            ſit per lineam m d:</s>
            <s xml:id="echoid-s19190" xml:space="preserve"> & k o eſt imago b z:</s>
            <s xml:id="echoid-s19191" xml:space="preserve"> & l o eſt imago c, & angulus, quem reſpicit k o apud centrum
              <lb/>
            uiſus, eſt maior angulo, quẽ reſpicit b z apud centrum uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s19192" xml:space="preserve"> & ſimiliter angulus, quẽ reſpicit o l, eſt
              <lb/>
            maior angulo, quẽ reſpicit z c:</s>
            <s xml:id="echoid-s19193" xml:space="preserve"> ergo k o uidebitur maior quã c z:</s>
            <s xml:id="echoid-s19194" xml:space="preserve"> & ſimiliter k r uidebitur maior quã
              <lb/>
            b f.</s>
            <s xml:id="echoid-s19195" xml:space="preserve"> Et omnia hæc declarantur in quinta figura huius capituli [43 n.</s>
            <s xml:id="echoid-s19196" xml:space="preserve">] Sed in hac poſitione eſt quæ-
              <lb/>
            dam additio, ſcilicet quòd k l, quæ eſt imago b c, eſt maior in ueritate quàm b c, & k r eſt maior b f.</s>
            <s xml:id="echoid-s19197" xml:space="preserve">
              <lb/>
            In prima aũt poſitione, ſcilicet in plana ſuperficie [refractiui:</s>
            <s xml:id="echoid-s19198" xml:space="preserve"> qualis fuit 39.</s>
            <s xml:id="echoid-s19199" xml:space="preserve"> 40.</s>
            <s xml:id="echoid-s19200" xml:space="preserve"> 41.</s>
            <s xml:id="echoid-s19201" xml:space="preserve"> 42.</s>
            <s xml:id="echoid-s19202" xml:space="preserve"> 43 n] duæ ima
              <lb/>
            gines ſunt æquales duobus uiſibilib, apparent aũt uiſui eſſe maiores.</s>
            <s xml:id="echoid-s19203" xml:space="preserve"> Imago uerò kl, & imago ko, in
              <lb/>
            ſuքficie ſphęrica, à qua fit refractio, ſunt maiores in uiſu ipſis rebus:</s>
            <s xml:id="echoid-s19204" xml:space="preserve"> & ſic ſunt in ueritate.</s>
            <s xml:id="echoid-s19205" xml:space="preserve"> Et patet,
              <lb/>
            quòd angulus, quem reſpicit k l apud centrum uiſus, eſt maior angulo, quem reſpicit b c apud cen-
              <lb/>
            trum uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s19206" xml:space="preserve"> & angulus, quem reſpicit k o apud centrũ uiſus, eſt maior angulo, quem reſpicit b z, cũ
              <lb/>
            uiſus fuerit extra ſuperficiem, in qua ſunt d e, d z, ut in quarta figura huius capituli [42 n] diximus.</s>
            <s xml:id="echoid-s19207" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Ergo ſi uiſus comprehenderit aliquid ultra corpus groſsius aere, cuius ſuperficies fuerit ſphęrica,
              <lb/>
            & cuius conuexum fuerit ex parte uiſus, & cuius centrum fuerit ultra rem uiſam, quãtùm ad uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s19208" xml:space="preserve">
              <lb/>
            comprehendet illud maius, quàm ſit ſecundum ueritatem, & etiam ſecundum apparẽtiam in uiſu:</s>
            <s xml:id="echoid-s19209" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſiue fuerit uiſus in perpendiculari, exeunte à re uiſa ſuper ſuperficiem ſphæricam, ſiue extra, ſiue li-
              <lb/>
            nea, quæ exit à centro uiſus ad mediũ rei uiſæ, fuerit perpendicularis ſuper rem uiſam, ſiue obliqua.</s>
            <s xml:id="echoid-s19210" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et hoc eſt quod uoluimus declarare.</s>
            <s xml:id="echoid-s19211" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div622" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head533" xml:space="preserve" style="it">48. Imago refracti uiſibilis ab aqua ad aerem, uidetur maior uiſibili. 42 p 10.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s19212" xml:space="preserve">ET hoc accidit in eis, quæ uidentur in aqua:</s>
            <s xml:id="echoid-s19213" xml:space="preserve"> nam conuexum ſuperficiei a quæ ſphæricum eſt ex
              <lb/>
            parte uiſus, & centrum ſuperficiei aquæ eſt ultra illa, quæ comprehenduntur in a qua, & aqua
              <lb/>
            eſt groſsior aere:</s>
            <s xml:id="echoid-s19214" xml:space="preserve"> Sed illud, quod uidetur in aqua, ſi aqua fuerit clara & pauca, fortè non com-
              <lb/>
            prehenditur à uiſu eſſe maius in aqua, quàm ſi eſſet in aere.</s>
            <s xml:id="echoid-s19215" xml:space="preserve"> Non enim differt quantitas eius tunc,
              <lb/>
            quantùm ad ſenſum, ſcilicet quantitas eius in aqua & aere:</s>
            <s xml:id="echoid-s19216" xml:space="preserve"> tunc enim illa additio in aqua crit par-
              <lb/>
            ua, & ideo ſenſus non diſtinguet tunc illam additionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s19217" xml:space="preserve"> tamen experientia poteſt comprehendi
              <lb/>
            hoc modo.</s>
            <s xml:id="echoid-s19218" xml:space="preserve"> Accipe corpus columnare, cuius longitudo non ſit minor uno cubito:</s>
            <s xml:id="echoid-s19219" xml:space="preserve"> & ſit aliquantæ
              <lb/>
            groſsiciei:</s>
            <s xml:id="echoid-s19220" xml:space="preserve"> album:</s>
            <s xml:id="echoid-s19221" xml:space="preserve"> nam albedo in aqua manifeſtius diſtinguitur:</s>
            <s xml:id="echoid-s19222" xml:space="preserve"> & ſit ſuperficies baſis eius plana,
              <lb/>
            ita ut per ſe ſtet æqualiter ſuper ſuperficiem terræ.</s>
            <s xml:id="echoid-s19223" xml:space="preserve"> Hoc obſeruato, accipe uas amplum, & ſit ſu-
              <lb/>
            perficies eius plana, & infunde in uas aquam claram in altitudine minore longitudine corpo-
              <lb/>
            ris columnaris:</s>
            <s xml:id="echoid-s19224" xml:space="preserve"> deinde mitte illud corpus columnare in aquam, & pone ipſum ſuper ſuam ba-
              <lb/>
            ſim in medio uaſis:</s>
            <s xml:id="echoid-s19225" xml:space="preserve"> erit ergo aliqua pars huius corporis extra aquam:</s>
            <s xml:id="echoid-s19226" xml:space="preserve"> nam altitudo aquæ eſt mi-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>