Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[41.] 34. Superſicies tunicarum uiſ{us} ſunt globoſæ. 3. 4 p 3.
Page: 27 (21)
[42.] 35. Ocul{us} eſt globoſ{us}. 3 p 3.
Page: 27 (21)
[43.] DE IIS SINE QVIBVS VISIO NON PO-teſt compleri. Caput ſeptimum. 36. Ad uiſionem perſiciendam ſex inprimis neceſſaria ſunt.
Page: 28 (22)
[44.] 37. Diſt antia inter uiſum & uiſibile. 15 p 3.
Page: 28 (22)
[45.] 38. Collocatio uiſibilis ante uiſum directa. 2 p 3.
Page: 28 (22)
[46.] 39. Lux. 1 p 3.
Page: 28 (22)
[47.] 40. Magnitudo rei uiſibilis. 19 p 3.
Page: 29 (23)
[48.] 41. Perſpicuit{as} corporis inter uiſum & uiſibile interiecti. 13 p 3.
Page: 29 (23)
[49.] 42. Denſit{as} ac ſolidit {as} uiſibilis. 14 p 3.
Page: 29 (23)
[50.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER SECVNDVS.
Page: 30 (24)
[51.] DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum. Caput primum. 1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
Page: 30 (24)
[52.] 2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.
Page: 31 (25)
[53.] 3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-ſum ab oculi centro. 23 p 3.
Page: 31 (25)
[54.] 4. Humor cryſtallin{us} lucem & colorem aliter recipit, quàm cæter a perſpicua corpora. 22 p 3. Idem 30 n 1.
Page: 32 (26)
[55.] 5. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores dißimiliter lucem & colorem recipiunt. 22 p 3.
Page: 32 (26)
[56.] 6. Humor uitre{us} & ſpirit{us} uiſibilis eadem ferè perſpicuitate præditi ſunt. 22 p 3.
Page: 32 (26)
[57.] 7. Axis pyramidis opticæ ſol{us} ad perpendiculum eſt cõmuni ſectioni cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum. 24 p 3.
Page: 33 (27)
[58.] 8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.
Page: 35 (29)
[59.] 9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.
Page: 35 (29)
[60.] 10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.
Page: 36 (30)
[61.] 11. Viſio per anticipatam notionem fit quodammodo per ſyllogiſmum. 63 p 3.
Page: 37 (31)
[62.] 12. Viſio per ſyllogiſmum, fit plerun breui tempore. 69 p 3.
Page: 37 (31)
[63.] 13. Viſio per anticipatam notionem fit in tempore: & qualitas ei{us} plerunque ignoratur. 64. 69 p 3.
Page: 38 (32)
[64.] 14. È uiſibili ſæpi{us} uiſoremanet in animo gener alis notio, qua quodlibet uiſibile ſimile per-cipitur & cognoſcitur. 61 p 3.
Page: 39 (33)
[65.] DE OMNIBVS INTENTIONIBVS COMPREHENSIS À VISV: & qualiter comprehendat uiſus quamlib et illarum. Cap. XI. 15. Species uiſibiles principes ſunt uigintiduæ: adquas reliquæ omnes referuntur. In hypo. 3 lib. in præfa. 4 libr.
Page: 40 (34)
[66.] 16. Viſio perficitur, cum forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruum opticum per-uenerit. 20 p 3. Idem 25 n 1.
Page: 40 (34)
[67.] 17. È ſpecieb{us} uiſibilib{us} primùm percipitur eſſentia lucis & coloris. 67 p 3.
Page: 41 (35)
[68.] 18. Lux & color ex ſeſe, ſolo uiſu percipiuntur. 59 p 3.
Page: 41 (35)
[69.] 19. Color ex ſeſe, pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. Ita uiſibile quodlibet ex ſeſe pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. 68 p 3.
Page: 42 (36)
[70.] 20. Eſſentia coloris percipitur in tempore. Ita eſſentia cui{us}libet uiſibilis percipi-tur in tempore. 70 p 3.
Page: 42 (36)
< >
page |< < (23) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div49" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1401" xml:space="preserve">
              <pb o="23" file="0029" n="29" rhead="OPTICAE LIBER I."/>
            coloris, quæ eſt in corpore illuminato, ſemper eſt admixta cum forma lucis, & cum peruenerit ad
              <lb/>
            uiſum, ſemper operatur in ipſum per ſuam fortitudinem & præparationem uiſus, ut patiatur ex ea:</s>
            <s xml:id="echoid-s1402" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & quia admiſcetur cum forma coloris, & non diſtinguitur ab ea, non ſentit uiſus formam lucis, niſi
              <lb/>
            admixtam cum forma coloris.</s>
            <s xml:id="echoid-s1403" xml:space="preserve"> Viſus ergo non ſentit colorem rei uiſæ, niſi ex colore admixto cum
              <lb/>
            forma lucis ueniente ad
              <gap/>
            ipſum ex re uiſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s1404" xml:space="preserve"> & propter hoc alterantur colores multarum rerũ uiſarum
              <lb/>
            apud uiſum per alterationem lucis ſuper ipſas.</s>
            <s xml:id="echoid-s1405" xml:space="preserve"> Quia ergo forma coloris non operatur in uiſum, niſi
              <lb/>
            admixta ſit cum lumine, & non eſt ex colore forma niſi ſit in ea lux:</s>
            <s xml:id="echoid-s1406" xml:space="preserve"> nihil comprehendit uiſus exre-
              <lb/>
            bus uiſibilibus, niſi quando in eis fuerit aliqua lux.</s>
            <s xml:id="echoid-s1407" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div50" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head71" xml:space="preserve" style="it">40. Magnitudo rei uiſibilis. 19 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1408" xml:space="preserve">QVare uerò non comprehendat uiſus rem uiſam, niſi ſit corpus eius in aliqua quantitate:</s>
            <s xml:id="echoid-s1409" xml:space="preserve"> eſt;</s>
            <s xml:id="echoid-s1410" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quia declaratũ eſt, [19 n] quòd forma rei uiſæ non perueniat ad uiſum, niſi ex pyramidibus,
              <lb/>
            quarum caput eſt cẽtrum uiſus, & baſis ſuperficies rei uiſæ, & quòd iſta pyramis diſtinguat
              <lb/>
            ex ſuperficie mẽbri ſentientis paruam partẽ, in qua ordinatur forma rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s1411" xml:space="preserve"> & ſi res uiſa fuerit ual-
              <lb/>
            de parua, erit pyramis, quæ eſt inter ipſam & centrum uiſus, ualde parua.</s>
            <s xml:id="echoid-s1412" xml:space="preserve"> Erit ergo pars diſtincta ex
              <lb/>
            mẽbro ſentiente, quaſi punctũ, ualde parua:</s>
            <s xml:id="echoid-s1413" xml:space="preserve"> ſed ſentiens nõ ſentit formã, niſi quãdo pars ſuæ ſuper-
              <lb/>
            ficiei, ad quã peruenit forma, fuerit quantitatis ſenſibilis, reſpectu totius apud totũ membrũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1414" xml:space="preserve"> Et uir
              <lb/>
            tutes ſenſus etiã ſunt finitæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1415" xml:space="preserve"> Et cum pars membri ſentientis, ad quam peruenit forma, non eſt quan
              <lb/>
            titatis ſenſibilis apud totũ membrum ſentiens, non ſentiet paſsionem, quæ ìlli accidit, propter par-
              <lb/>
            uitatem ipſius.</s>
            <s xml:id="echoid-s1416" xml:space="preserve"> Quare non comprehendit formam.</s>
            <s xml:id="echoid-s1417" xml:space="preserve"> Res ergo uiſa, quæ poteſt comprehẽdi à uiſu, eſt
              <lb/>
            illa, in qua pyramis, quæ figuratur inter rem uiſam & cẽtrum uiſus, diſtinguet ex ſuperficie glacialis
              <lb/>
            partem quãtitatis ſenſibilis reſpectu totius ſuperficiei glacialis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1418" xml:space="preserve"> Et iſte ſenſus erit ſecundũ tantum,
              <lb/>
            ad quantum peruenit uirtus ſenſitiua, & non extenditur ad infinitum, & diuerſatur ſecundũ diuer-
              <lb/>
            ſitatem uirtutis oculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s1419" xml:space="preserve"> Et cũ pyramis, quæ figuratur inter rem uiſam & centrum uiſus, diſtin xerit ex
              <lb/>
            ſuperficie glacialis partem quantitatis inſenſibilis, reſpectu totius ſuperficiei glacialis, non poteſt
              <lb/>
            uiſus comprehendere illam rem.</s>
            <s xml:id="echoid-s1420" xml:space="preserve"> Et propter hoc non comprehendet uiſus rem ualde paruam.</s>
            <s xml:id="echoid-s1421" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div51" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head72" xml:space="preserve" style="it">41. Perſpicuit{as} corporis inter uiſum & uiſibile interiecti. 13 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1422" xml:space="preserve">QVare uerò uiſus non comprehendat rem uiſam, niſi quando corpus medium inter ipſum
              <lb/>
            uiſum & rem uiſam fuerit diaphanum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1423" xml:space="preserve"> eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s1424" xml:space="preserve"> quia uiſio non eſt niſi ex forma ueniente ex re ui-
              <lb/>
            ſa ad uiſum [per 14 n] formæ autem non extenduntur niſi in corporibus diaphanis, & ui-
              <lb/>
            ſio non completur, quando res uiſa fuerit cum uiſu in eodem aere, & fuerit comprehenſio non ſe-
              <lb/>
            cundum refractionem, niſi quando aer fuerit continuus inter rem uiſam, & nõ abſciderit rectas li-
              <lb/>
            neas, quæ ſunt inter ea, corpus denſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1425" xml:space="preserve"> quoniam forma non extenditur in aere conſimilis diapha-
              <lb/>
            nitatis, niſi ſecundum lineas rectas.</s>
            <s xml:id="echoid-s1426" xml:space="preserve"> Et propter hoc uiſus nõ comprehendit rem uiſam, quæ eſt cum
              <lb/>
            eo in eodem aere, & in parte oppoſita uiſui, niſi quando aer medιus inter ea fuerit diaphanus, con-
              <lb/>
            ſimilis diaphanitatis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1427" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div52" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head73" xml:space="preserve" style="it">42. Denſit{as} ac ſolidit {as} uiſibilis. 14 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1428" xml:space="preserve">QVare uerò uiſus non comprehendat uiſam rem, niſi quãdo in ea fuerit denſitas, aut aliquid
              <lb/>
            denſitatis:</s>
            <s xml:id="echoid-s1429" xml:space="preserve"> eſt propter duas cauſſas:</s>
            <s xml:id="echoid-s1430" xml:space="preserve"> quarũ altera eſt, quia quod eſt denſum, eſt coloratum,
              <lb/>
            & ex colore uenit forma ad uiſum, ex qua comprehendit uiſus colorẽ rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s1431" xml:space="preserve"> quod autem
              <lb/>
            eſt in fine diaphanitatis, caret colore:</s>
            <s xml:id="echoid-s1432" xml:space="preserve"> quare non comprehendetur à uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s1433" xml:space="preserve"> Et cauſſa ſecũda eſt, quo-
              <lb/>
            niam uiſus non comprehendit rem uiſam, niſi ſit illuminata, & ueniat ex luce, quæ eſt in ea, forma
              <lb/>
            fecunda ad uiſum cum forma coloris, & non erit forma ſecunda ex luce oriente ſuper aliquod cor-
              <lb/>
            pus, niſi figatur lux in illo corpore, ſuper quod oritur:</s>
            <s xml:id="echoid-s1434" xml:space="preserve"> ergo cũ lux fuerit fixa in corpore illo, erit ex
              <lb/>
            eo forma ſecunda:</s>
            <s xml:id="echoid-s1435" xml:space="preserve"> & quando lux orietur ſuper corpus diaphanũ ualde, non figetur in eo, ſed exten
              <lb/>
            detur in ſua diaphanitate.</s>
            <s xml:id="echoid-s1436" xml:space="preserve"> Cum ergo corpus diaphanum fuerit oppoſitũ uiſui, & ſuper ipſum oritur
              <lb/>
            lux ex parte, in qua eſt uiſus, in eo extendetur, & non figetur in ſua ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s1437" xml:space="preserve"> & ſic nõ erit in ſuper-
              <lb/>
            ficie oppoſita uiſui iſtius corporis lux, ex qua uenit forma ad uiſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1438" xml:space="preserve"> Et ſi fuerit illud illuminatum,
              <lb/>
            cuius lux oritur ſuper illud corpus diaphanum, oppoſitum uiſui, pertrãſibit lux eius in corpus dia-
              <lb/>
            phanum, & perueniet ad uiſum, & nihil deferet ſecũ ad uiſum ex colore corporis diaphani:</s>
            <s xml:id="echoid-s1439" xml:space="preserve"> quoniã
              <lb/>
            corpus diaphanum, quod eſt in fine diaphanitatis, nõ habet colorem.</s>
            <s xml:id="echoid-s1440" xml:space="preserve"> Viſus ergo comprehendet ex
              <lb/>
            illo loco corpus illuminatum, cuius lux oritur ſuper corpus diaphanum, poſt corpus diaphanum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1441" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & non comprehendet corpus diaphanũ propter hoc:</s>
            <s xml:id="echoid-s1442" xml:space="preserve"> quia non comprehẽdit uiſus rem uiſam, quæ
              <lb/>
            eſt in fine diaphanitatis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1443" xml:space="preserve"> Et cũ diaphanitas corporis fuerit ſimilis diaphanitati aeris, erit eius diſpo
              <lb/>
            ſitio, ſicut diſpoſitio aeris, & nõ comprehẽdetur à uiſu, ſicut nec aer.</s>
            <s xml:id="echoid-s1444" xml:space="preserve"> Et corpora diaphana, quorum
              <lb/>
            diaphanitas non eſt ſpiſsior diaphanitate aeris, non comprehendẽtur à uiſu:</s>
            <s xml:id="echoid-s1445" xml:space="preserve"> quoniam nulla forma
              <lb/>
            uenit ex eis ad uiſum, quæ poſsit operari in uiſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1446" xml:space="preserve"> Et ſimiliter accidit ſi inter uiſum & rem uiſam
              <lb/>
            fuerit medium corpus diaphanum præter aerem, & fuerit diaphanitas rei uiſæ nõ ſpiſsior diapha-
              <lb/>
            nitate corporis medij.</s>
            <s xml:id="echoid-s1447" xml:space="preserve"> Et cum res uiſa fuerit denſa, erit colorata, & cum ſuper ipſam oritur lux, fige-
              <lb/>
            tur in ſua ſuperficie, & erit ex colore eius, & ex luce, quæ oritur ſuper ipſam, forma, quæ extendi-
              <lb/>
            tur in aere, & in corporibus diaphanis:</s>
            <s xml:id="echoid-s1448" xml:space="preserve"> & cum iſta forma peruenerit ad ipſum uiſum, operabitur
              <lb/>
            in eo, & ex ea ſentiet uiſus rem uiſam.</s>
            <s xml:id="echoid-s1449" xml:space="preserve"> Et cum res uiſa fuerit diaphana, ſed minus quàm aer:</s>
            <s xml:id="echoid-s1450" xml:space="preserve"> habe-
              <lb/>
            bit colorem ſecundum ſuam ſpiſsitudinem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1451" xml:space="preserve"> & cum aer ſuper ipſam oritur, lux figetur in éa aliqua
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum