Biancani, Giuseppe, Aristotelis loca mathematica, 1615

Page concordance

< >
< >
page |< < of 355 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.005125">
                <pb pagenum="8" xlink:href="009/01/292.jpg"/>
              & rei, & nominis expoſitiones. </s>
              <s id="s.005126">quod ſæpè accidit, cùm ſcilicet nomina val­
                <lb/>
              dè perfecta, ac rei omnino conuenientia ſunt; nam</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005127">
                <emph type="italics"/>
              Conueniunt rebus nomina ſæpè ſuis.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005128">Huiuſmodi ſæpè ſunt, quæ perfectam continent etymologiam, vbi ipſa
                <lb/>
              nominis expoſitio, ſimul etiam eſt rei eſſentialis definitio. </s>
              <s id="s.005129">tales ſunt ſæpè
                <lb/>
              nomina, & definitiones Geometricæ. </s>
              <s id="s.005130">Exempli cauſa, talis eſt definitio qua­
                <lb/>
              drati, nam quando dico, quadratum eſt figura plana quatuor rectis lineis,
                <lb/>
              & quatuor angulis rectis conſtans, explico ſimul rationem nominis, & ra­
                <lb/>
              tionem rei: dicitur enim quadratum á quatuor illis lineis. </s>
              <s id="s.005131">Explico deinde
                <lb/>
              totam eius eſſentiam, quando dico ipſum conſtare ex quatuor lineis rectis,
                <lb/>
              & quatuor angulis rectis, quæ duo ſimul iuncta conſtituunt totam quadrati
                <lb/>
              eſſentiam, ſunt enim ipſius differentia conſtitutiua; loco autem generis eſt
                <lb/>
              figura plana quadrilatera: quapropter erit hæc perfectiſſima definitio, cùm
                <lb/>
              non ſolum nominis, ſed etiam rei eſſentiam rotam patefaciat; ſtatim enim,
                <lb/>
              ac cognoſcimus quadratum ex prædictis
                <expan abbr="cõſtare">conſtare</expan>
              nihil amplius de ipſius eſ­
                <lb/>
              ſentia animus ſcire deſiderat, ſed acquieſcit, vnde eam eſſe optimam defi­
                <lb/>
              nitionem manifeſtum eſt. </s>
              <s id="s.005132">Huiuſmodi
                <expan abbr="quoq;">quoque</expan>
              eſt definitio figuræ altera par­
                <lb/>
              te longioris, nam cùm dicitur, ea eſt figura plana quadrilatera, quæ
                <expan abbr="rectã-gula">rectan­
                  <lb/>
                gula</expan>
              quidem, & æquilatera non eſt, patet inde, cur dicatur altera parte
                <expan abbr="lõ-gior">lon­
                  <lb/>
                gior</expan>
              , quòd eſt ipſius etymon: deinde ipſius eſſentia, ita innoteſcit, vt nihil
                <lb/>
              amplius de ea quærendum ſuperſit. </s>
              <s id="s.005133">Similiter cum dicitur,
                <expan abbr="æquilaterũ">æquilaterum</expan>
              trian­
                <lb/>
              gulum eſt, quod tria latera habet æqualia, ecce tibi, & nominis, & rei cau­
                <lb/>
              ſa. </s>
              <s id="s.005134">talis eſt etiam prima 6. definitio, ſimiles figuræ rectilineæ ſunt, quæ & an­
                <lb/>
              gulos ſingulos ſingulis æquales habent, atque etiam latera, quæ
                <expan abbr="circũ">circum</expan>
              æqua­
                <lb/>
              les proportionalia; hic enim etymologia, & rei natura manifeſtatur. </s>
              <s id="s.005135">talis
                <lb/>
              adhuc eſt prima definitio 10. commenſurabiles magnitudines
                <expan abbr="dicũtur">dicuntur</expan>
              , quas
                <lb/>
              eadem menſura metitur. </s>
              <s id="s.005136">innumeras huiuſmodi alias, quæ apud alios Geo­
                <lb/>
              metras reperiuntur, miſſas facio, ne in re tam clara longior ſim. </s>
              <s id="s.005137">ſed alias
                <lb/>
              contemplemus, quæ nullo modo ſunt nominis definitionis, ſed rei tantum,
                <lb/>
              prima Euclidis definitio, quæ eſt Puncti, iuxta puncti naturam bipartita eſt,
                <lb/>
              habet enim eſſe partim abſolutum, partim relatiuum; cùm in prima defi­
                <lb/>
              nitione dicitur. </s>
              <s id="s.005138">Punctum eſt, cuius nulla pars eſt, definitur quatenus abſo­
                <lb/>
              lutum, cùm poſtea in tertia definitione dicitur, termini lineæ ſunt puncta,
                <lb/>
              definitur quatenus eſt quid alterius: ex quibus tota puncti natura fit mani­
                <lb/>
              feſta; etymologia verò ne
                <expan abbr="quaquã">quaquam</expan>
              ; nam dicitur punctum à pungendo, quaſi
                <lb/>
              ſit punctura quædam, quæ notio in Euclidis definitione minimè attingitur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005139">Similiter cum dicitur, line a eſt longitudo latitudinis expers, vbinam nomi­
                <lb/>
              nis ratio? </s>
              <s id="s.005140">nam linea dicitur à lino, quaſi lineum filum; antiquitus enim ex
                <lb/>
              lino fila fiebant, quibus fabri ad deſignationes vtebantur, quemadmodum
                <lb/>
              nunc ex cannabe: at in Euclidis definitione ridiculum eſt hanc
                <expan abbr="rationẽ">rationem</expan>
              que­
                <lb/>
              rere; in qua tamen lineæ eſſentia perfectè apparet.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005141">Pariter quando definit ſuperficiem eſſe eam, quæ longitudinem,
                <expan abbr="latitudi-nemq́">latitudi­
                  <lb/>
                nemque</expan>
              ;
                <expan abbr="tãtum">tantum</expan>
              habet, apparet quidem rei natura, at verò vbi nominis defi­
                <lb/>
              nitio, quæ eſt, dici ſuperficiem, quaſi ſupremam faciem? </s>
              <s id="s.005142">Cùm dicitur An­
                <lb/>
              gulus eſt duarum linearum, ſe mutuò tangentium inclinatio, vbinam vocis
                <lb/>
              notio? </s>
              <s id="s.005143">aperitur tamen rei natura, & quidditas. </s>
              <s id="s.005144">Sed magis manifeſtum eſt</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>