Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
181
181
182
182
183
183
184
184
185
185
186
186
187
187
188
188
189
189
190
190
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.013064">
                <pb pagenum="646" xlink:href="016/01/293.jpg"/>
              nonne hoc eſt ſceleratorum omnium homi­
                <lb/>
              num exhibere ſe doctorem ac proceptorem?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013065">Eſtque eò veneficus latrone deterior, quò
                <lb/>
              difficilius eſt vitare clandeſtinas inſidias,
                <lb/>
              quàm manifeſtas. </s>
              <s id="s.013066">Quamobrem non ſolùm
                <lb/>
              docere aut experiri, ſed neque ſcire talia vo­
                <lb/>
              lui. </s>
              <s id="s.013067">Quando quidem maxima eſt ſeges vti­
                <lb/>
              lium, in quam te conferre poſſis, etiamſi
                <lb/>
              ſecula Cumeæ viuat. </s>
              <s id="s.013068">Neque tamen hæc
                <lb/>
              tam vtilitatis cauſa experiri malui, quàm
                <lb/>
              tentandi.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1785"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013069">
                <margin.target id="marg1771"/>
              Veneficiorum
                <lb/>
              genera &
                <lb/>
              ſpecies.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013070">
                <margin.target id="marg1772"/>
              Zoroaſtes
                <lb/>
              venefi iorum
                <lb/>
              inuentor.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013071">Pionis cumu­
                <lb/>
              li mirum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013072">
                <margin.target id="marg1773"/>
              Cineris ſpon­
                <lb/>
              tè ſe accen­
                <lb/>
              dentis
                <expan abbr="mirũ">mirum</expan>
              .</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013073">
                <margin.target id="marg1774"/>
              Africo ven­
                <lb/>
              to ſiſtendo.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013074">
                <margin.target id="marg1775"/>
              Equus æneus
                <lb/>
                <expan abbr="quẽ">quem</expan>
              alij inire
                <lb/>
              geſtiebant.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013075">
                <margin.target id="marg1776"/>
              Poma aurea
                <lb/>
              Marrochi
                <lb/>
              inuiolabilia.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013076">
                <margin.target id="marg1777"/>
              Vates admi­
                <lb/>
              rabiles.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013077">
                <margin.target id="marg1778"/>
              Serpentum
                <lb/>
              vulneribus
                <lb/>
              cura præſti­
                <lb/>
              gioſa.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013078">
                <margin.target id="marg1779"/>
              Cura prodi­
                <lb/>
              gioſa filij
                <lb/>
              Hieronymi
                <lb/>
              Legnani.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013079">
                <margin.target id="marg1780"/>
              Iumenta à
                <lb/>
              ſerpentibus
                <lb/>
              vulnerata
                <lb/>
              quomodo cu­
                <lb/>
              ra præſtigio­
                <lb/>
              ſa ſanentur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013080">
                <margin.target id="marg1781"/>
              Quæ anima­
                <lb/>
              li ſenſu pro­
                <lb/>
              prio excu­
                <lb/>
              tiant.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013081">
                <margin.target id="marg1782"/>
              Veternum
                <lb/>
              quæ homini­
                <lb/>
              bus faciunt,
                <lb/>
              grauiter cur
                <lb/>
              oleant.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013082">
                <margin.target id="marg1783"/>
              Pomum pro­
                <lb/>
              uocans ſom­
                <lb/>
              num.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013083">Opio caſſidi
                <lb/>
              certantis
                <lb/>
              equitis illito
                <lb/>
              eques extin­
                <lb/>
              ctus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013084">
                <margin.target id="marg1784"/>
              Veneficia
                <lb/>
              quæ docere
                <lb/>
              vtile eſt, &
                <lb/>
              quæ non.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013085">
                <margin.target id="marg1785"/>
              Sagittis ex­
                <lb/>
              trahendis.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.013086">Sed ad rem redeo, atque vtilia exequor,
                <lb/>
              quorum obſcura ratio eſt. </s>
              <s id="s.013087">Referunt ſquil­
                <lb/>
              lam piſcem impoſitum vulneri ſagittas
                <arrow.to.target n="marg1786"/>
                <lb/>
              extrahere. </s>
              <s id="s.013088">Et leonis pinguedine perunctos,
                <lb/>
              quod mirum eſt, tutos eſſe à feris, cùm orem
                <lb/>
              illum ſeu viuentis, ſeu mortui expaueſcant.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013089">Hoc autem maximè cùm intrepidus obuiam
                <lb/>
              iueris: nam ſi fugam arripueris, vix odorem
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1787"/>
                <lb/>
              percipient. </s>
              <s id="s.013090">Simili ratione ſuccum radiculæ
                <lb/>
              ſeu raphani, perunctis eo manibus diligen­
                <lb/>
              ter, facere vt tutus tractare poſſis ſerpentes
                <lb/>
              traditum eſt: vel enim timent mordere odo­
                <lb/>
              ris accredinem ſentientes, vel ipſo etiam
                <lb/>
              exanimantur. </s>
              <s id="s.013091">Nam muſtelæ & ſciuri allio
                <lb/>
              dentibus tentato in poſterum mordere vix
                <lb/>
              audent, cicuréſque hoc modo fiunt. </s>
              <s id="s.013092">Illud in­
                <lb/>
              credibile, quòd calear pedis dextri galli vi­
                <lb/>
              ctores faciat: aut quòd ſanguis humanus in
                <lb/>
              80. diebus concreſcat in formam humanam
                <lb/>
              longè incredibilius, quod ea figura in farina
                <lb/>
              hordei ſepulta per nouem dies, inde iugu­
                <lb/>
              lata, ſanguinem qui ex ea fluit illitum faciei,
                <lb/>
              gratum reddere coram regibus, & cunctis
                <lb/>
              amabilem. </s>
              <s id="s.013093">Quid abſurdius? </s>
              <s id="s.013094">Inter mirabilia
                <lb/>
              non tam abſona reponitur, vt vinum non
                <lb/>
              peruertatur caniculæ tempore, quod contin­
                <lb/>
              git ex æſtu ac tomitruis, ſi vaſa ipſa vituli
                <lb/>
              marini pelle circumtegantur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013095">
                <margin.target id="marg1786"/>
              Vt tutus ſis
                <lb/>
              è feris.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013096">
                <margin.target id="marg1787"/>
              Serpentęs
                <lb/>
              quomedo
                <lb/>
              abſque peri­
                <lb/>
              culo
                <expan abbr="tractẽ-tur">tracten­
                  <lb/>
                tur</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013097">Muſtelæ, &
                <lb/>
              ſciuri quo­
                <lb/>
              modo man­
                <lb/>
              ſueſcant.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.013098">Veneficia, media ſunt inter venena, &
                <lb/>
              præſtigias: his veriora, illis magis admiran­
                <lb/>
              da: priùs docenda auxilia, quàm ſcelera.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013099">Iuuat non credere, & ſalutaribus geminis
                <lb/>
              ſe munire. </s>
              <s id="s.013100">Oſtendunt odia principum non
                <lb/>
              eſſe vlla veneficia. </s>
              <s id="s.013101">Si qua ſunt, conſtant ci­
                <lb/>
              bis corruptis, veſtium coinquinatione, re­
                <lb/>
              trimentis, partibus humani corporis,
                <foreign lang="grc">Φαν­
                  <lb/>
                τασία. </foreign>
              </s>
              <s id="s.013102">Sed Hipomanes, vteruſque catulæ
                <lb/>
              philtra non ſunt: talibus impius Agrippa li­
                <lb/>
              brum quartum de Occulta Philoſophia, de
                <lb/>
              Veneficiisac venenis repleuit: qui de Scien­
                <lb/>
              tiarum vanitate ſcripſit, homo vaniſſimus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013103">Qui quæ damnauit, prorſus neſciebat: quæ­
                <lb/>
              que neſciebat, ſcripſit: atque ea ſi vera fuiſ­
                <lb/>
              ſent, humano generi pernicioſa. </s>
              <s id="s.013104">Cæterùm
                <lb/>
              quæ eduntur, quæque tanguntur, irrita ſunt
                <lb/>
              ſed nec quæ imaginamur, abſque periculo.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013105">Velut ſi quis ſuſpicit quotidie medullas hu­
                <lb/>
              manas, ſi pingat retrò arantem mortem. </s>
              <s id="s.013106">Re­
                <lb/>
              liqua non nocent, niſi ex præcantantis pro­
                <lb/>
              prietate, & debilitate animæ illorum, ad­
                <lb/>
              uerſus quos hæ machinæ ſtruuntur: propte­
                <lb/>
              rea neque Principibus, nec fortibus viris,
                <lb/>
              nec ſapientibus talia nocent, ſed mulieribus
                <lb/>
              & infantibus, neque omnibus, ſed viliori­
                <lb/>
              bus. </s>
              <s id="s.013107">Neque verò probi viri eſt, aut ingenui
                <lb/>
              talia ſcire aut quærere, niſi homo iam adeò
                <lb/>
              integram mentem ſeruet, vt pecunias con­
                <lb/>
              temnere poſſit. </s>
              <s id="s.013108">Docere verò talia, ſiccarij eſt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.013109">Igitur hac parte magiæ maleficæ, quam­
                <lb/>
              uis naturalis, relicta, ad vtilem tranſeamus.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1788"/>
                <lb/>
              Priùs tamen illius vanitatem in quibuſdam
                <lb/>
              redarguamus: nam liber hic generalia con­
                <lb/>
              tinet præcepta, propria in libris de Rerum
                <lb/>
              varietate deſcripſimus. </s>
              <s id="s.013110">Dicunt, ſi vulua aut
                <lb/>
              membrum virile metiatur candela cerea,
                <lb/>
              quæ in funere fuerit, ille vel illa prohibetur
                <lb/>
              à Venere. </s>
              <s id="s.013111">Vel igitur à coitu maſculus cuiuſ­
                <lb/>
              libet fœminæ, vel illius tantum, cuius no­
                <lb/>
              mine agitur. </s>
              <s id="s.013112">Si illius tantùm, cùm nihil ei
                <lb/>
              ſit proprium præter verba, habebunt ver­
                <lb/>
              ba vim præter hominum conſenſum. </s>
              <s id="s.013113">Si cu­
                <lb/>
              iuſlibet fœminæ, igitur oportet vt perpetuò,
                <lb/>
              quòd experimento non congruit, vel tem­
                <lb/>
              pore quodam. </s>
              <s id="s.013114">Cùm verò nihil ſit, quod vel
                <lb/>
              ſeminis generationem prohibeat, nec ima­
                <lb/>
              ginationem, nec flatum, à quo tenditur, ma­
                <lb/>
              nifeſtum eſt hoc ſolùm in aliquibus contin­
                <lb/>
              gere, non ſemper, nec in omnibus.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1789"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013115">
                <margin.target id="marg1788"/>
              Diſputatio
                <lb/>
              contra ma­
                <lb/>
              giæ quædam
                <lb/>
              abſurda pla­
                <lb/>
              cita.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013116">
                <margin.target id="marg1789"/>
              Sigillorum
                <lb/>
              vis.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.013117">Ergo ſigillis primùm, vt ad rem reuer­
                <lb/>
              tar, vim non leuem tribuunt: Solis ad ma­
                <lb/>
              giſtratus, honores, gratiam cum principi­
                <lb/>
              bus: Iouis ad diuitias, & amicos: Veneris
                <lb/>
              ad voluptates: Martis ad fortitudinem: Mer­
                <lb/>
              curij ad ſolertiam: Saturni ad laborum pa­
                <lb/>
              tientiam: Lunæ ad populi fauorem. </s>
              <s id="s.013118">Atque
                <lb/>
              vtinam ſcire poſſem quid cuique conduce­
                <lb/>
              ret. </s>
              <s id="s.013119">Non ignoro, & lapides, & occaſionem
                <lb/>
              ſculpturæ proficere, figuram autem nihil.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013120">Verùm forſan figura, dum inſpicimus ani­
                <lb/>
              mum ( vt dixi) aliquantò magis mutare po­
                <lb/>
              teſt, quàm lapis, aut conſtitutio. </s>
              <s id="s.013121">Sed de his
                <lb/>
              alibi. </s>
              <s id="s.013122">Aſtrum ſamium, & calcem extinctam
                <arrow.to.target n="marg1790"/>
                <lb/>
              in maluæ ſucco, aut mercurialis, efficere
                <lb/>
              poſſe putant, ſi manus illiniantur, ne ignis
                <lb/>
              noceat. </s>
              <s id="s.013123">At buffonem ſale extinctum ma­
                <lb/>
              gnum, ſi ſal in aqua diſſoluatur, interula
                <lb/>
              verò ſeu camiſia in ea aqua lauetur, illum
                <lb/>
              qui eam induerit, ſcabie grauiſſima corripi
                <lb/>
              affirmant. </s>
              <s id="s.013124">Hæc aut omninò vera ſunt, aut
                <lb/>
              parte quadam, aut veroſimilia. </s>
              <s id="s.013125">Neque enim
                <lb/>
              me latet, mulierem curatam nephriti, ima­
                <lb/>
              gine leonis aurea geſtata. </s>
              <s id="s.013126">Sed è cœlo peten­
                <lb/>
              da ratio. </s>
              <s id="s.013127">Quædam quidem magis vera vi­
                <lb/>
              dentur, quàm ſint, quædam autem magis ve­
                <lb/>
              ra ſunt quàm videantur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013128">
                <margin.target id="marg1790"/>
              Contra
                <expan abbr="ignẽ">ignem</expan>
                <lb/>
              Buffonis vis.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.013129">Ex hoc genere vltimo eſt experimentum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1791"/>
                <lb/>
              illud à Boethio traditum, ſatis vulgatum,
                <lb/>
              quod nos vidimus ſæpe per ocium. </s>
              <s id="s.013130">Captis
                <lb/>
              duabus liris, teſtudinibuſve, alteram ſupi­
                <lb/>
              nam collocabis, priùs tamen ad concentum
                <lb/>
              neruis extenſis, remiſſiſque deductam. </s>
              <s id="s.013131">Pòſt
                <lb/>
              ſuper ſupinæ neruos ſecundum ac primum
                <lb/>
              paleæ fruſtum collocabis, tendéſque pri­
                <lb/>
              mum neruum inſtrumenti eius, quod mani­
                <lb/>
              bus tenes, cùm ſonum æqualem reddat illi,
                <lb/>
              qui in inſtrumento ſupino eſt, confeſtim fe­
                <lb/>
              ſtucæ ſubſiliet, ſaltabitque tanquam ab ali­
                <lb/>
              quo concuſſa: atque tranſlata eo modo pa­
                <lb/>
              leæ parte per ſingulos neruos, inſtrumenta
                <lb/>
              ad æqualem vocem, imò eandem mira arte
                <lb/>
              traduces. </s>
              <s id="s.013132">Cauſa tanti effectus ignota fuiſſe
                <lb/>
              videtur. </s>
              <s id="s.013133">An quòd non ſolùm ſubſilit, cum
                <lb/>
              ſonum æqualem edere poteſt? </s>
              <s id="s.013134">aut quia aër
                <lb/>
              ipſe æqualem habens vim mouere poteſt,
                <lb/>
              non autem remiſſior, aut magis incitatus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013135">Sed nec hoc tamen verum eſt, cum in te­
                <lb/>
              nuiore neruo remiſſior contentio, æqualem </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>