1in linea perpendiculari, quæ proculdubio denominata eſt à perpendiculo,
in definitione tamen nullum huius veſtigium: at verò quid ipſa ſit, optimè
explicatur. Definitio porrò circuli videtur aſſignari non per intrinſeca,
ſed tamen æquiualet intrinſecæ definitioni; quando enim dicitur circulus
eſt figura plana, vncia linea contenta, ad quam ab vno puncto eorum, quæ
intra figuram ſunt, ductæ omnes lineæ ſunt æquales, perinde eſt, ac ſi dice
ret, circulus eſt figura plana, cuius medium æquidiſtat ab extremis, quę eſt
eſſentialis; poſita enim hac æquidiſtantia, ponitur neceſſariò circulus. Ve
rùm centri definitionem eſſe tantum nominis explicationem; abſurdum eſt:
centrum enim vox gręca eſt, quæ primo ſignificat ſtimulum, vel aculeum il
lum. quo Boues agit bubulcus.
in definitione tamen nullum huius veſtigium: at verò quid ipſa ſit, optimè
explicatur. Definitio porrò circuli videtur aſſignari non per intrinſeca,
ſed tamen æquiualet intrinſecæ definitioni; quando enim dicitur circulus
eſt figura plana, vncia linea contenta, ad quam ab vno puncto eorum, quæ
intra figuram ſunt, ductæ omnes lineæ ſunt æquales, perinde eſt, ac ſi dice
ret, circulus eſt figura plana, cuius medium æquidiſtat ab extremis, quę eſt
eſſentialis; poſita enim hac æquidiſtantia, ponitur neceſſariò circulus. Ve
rùm centri definitionem eſſe tantum nominis explicationem; abſurdum eſt:
centrum enim vox gręca eſt, quæ primo ſignificat ſtimulum, vel aculeum il
lum. quo Boues agit bubulcus.
At Rhombi definitionem, quàm ridiculum eſt, eam nominis ſolum expli
cationem continere, cùm nihil minus. Dicitur enim Rhombus à cuiuſdam
piſcis, vel cuiuſdam textorij inſtrumenti ſimilitudinem, cuius figuram refert.
naturam tamen ipſius definitio aperit, ideſt Rhombus eſt figura plana qua
drilatera, æquilatera, ſed non rectangula. Idem perſpicere licet in defini
tionibus corporum, quarum prima eſt, ſolidum eſt, quòd longitudinem, la
titudinem, & craſſitudinem habet; ex qua clarè tota rei natura perſpicitur.
Sed ne longior ſim, innumeras pene alias apud omnes Geometras reperies
omnino eſſentiales, quas prætero: eadem prorſus de Arithmeticę defini
tionibus ſunt intelligenda, vt eas conſideranti ſtatim patebit. Quod ſi quis
iam fateatur haſce definitiones eſſentiales eſſe, ſed tamen adhuc Mathema
ticis illas definitiones cauſales, quas demonſtratio requirit, deneget; is ſi
bi refragrantem audiat Ariſt. qui tex. 12. 2. de Anima; ait Tetragoniſmi
extare duas definitiones, vnam formalem, ſeu eſſentialem, quę eſt, Tetrago
niſmus eſt effectio quadrati æqualis dato æquilatero; altera verò cauſalis,
ſcilicet Tetragoniſmus eſt inuentio medię proportionalis, quia linea illa me
dia proportionali, eſt cauſa quadrati æqualis datæ figuræ: vide noſtram hu
ius loci explicationem. Concedat is igitur oportet, Geometricas de fini
tiones non ſolum nominales, ſed etiam formales, & cauſales eſſe. quo no
mine Mathematicas definitiones reliquarum ſcientiarum definitiones an
tecellere iam certum eſſe poteſt; cùm apud omnes Philoſophos in confeſſo
ſit, vltimas rerum differentias nos latere, ſine quibus vera definitio nulla eſt;
adeò, vt etiam apud eoſdem ambigatur, vtrum illa definitio hominis, ani
mal rationale, vera ſit definitio nec ne.
cationem continere, cùm nihil minus. Dicitur enim Rhombus à cuiuſdam
piſcis, vel cuiuſdam textorij inſtrumenti ſimilitudinem, cuius figuram refert.
naturam tamen ipſius definitio aperit, ideſt Rhombus eſt figura plana qua
drilatera, æquilatera, ſed non rectangula. Idem perſpicere licet in defini
tionibus corporum, quarum prima eſt, ſolidum eſt, quòd longitudinem, la
titudinem, & craſſitudinem habet; ex qua clarè tota rei natura perſpicitur.
Sed ne longior ſim, innumeras pene alias apud omnes Geometras reperies
omnino eſſentiales, quas prætero: eadem prorſus de Arithmeticę defini
tionibus ſunt intelligenda, vt eas conſideranti ſtatim patebit. Quod ſi quis
iam fateatur haſce definitiones eſſentiales eſſe, ſed tamen adhuc Mathema
ticis illas definitiones cauſales, quas demonſtratio requirit, deneget; is ſi
bi refragrantem audiat Ariſt. qui tex. 12. 2. de Anima; ait Tetragoniſmi
extare duas definitiones, vnam formalem, ſeu eſſentialem, quę eſt, Tetrago
niſmus eſt effectio quadrati æqualis dato æquilatero; altera verò cauſalis,
ſcilicet Tetragoniſmus eſt inuentio medię proportionalis, quia linea illa me
dia proportionali, eſt cauſa quadrati æqualis datæ figuræ: vide noſtram hu
ius loci explicationem. Concedat is igitur oportet, Geometricas de fini
tiones non ſolum nominales, ſed etiam formales, & cauſales eſſe. quo no
mine Mathematicas definitiones reliquarum ſcientiarum definitiones an
tecellere iam certum eſſe poteſt; cùm apud omnes Philoſophos in confeſſo
ſit, vltimas rerum differentias nos latere, ſine quibus vera definitio nulla eſt;
adeò, vt etiam apud eoſdem ambigatur, vtrum illa definitio hominis, ani
mal rationale, vera ſit definitio nec ne.
Obijces fortè iterum, definitiones haſce Mathematicarum eſſe vt pluri
mum definitiones ſubiecti: at in potiſſima demonſtratione, ad quam tendi
mus, requiri cauſales definitiones paſſionis primò, & per ſe; definitionem
verò ſubiecti per accidens, vt quando aliquid immediatè ab ea procedens
de ſubiecto ipſo demonſtrandum eſt. reſpondendum cenſeo, primò, quod cùm
definitio cauſalis paſſionis non ſit aliud, quam cauſa ipſius, ſi in definitione
ſubiecti continetur causa paſſionis, aſſumendo definitionem ſubiecti, aſſu
metur etiam definitio cauſalis paſſionis. ſecundò, quod in Mathematicis
definitiones ipſius ſubiecti ſæpe euadunt definitiones paſſionis, vt infra cla
rè patebit, quando nimirum ipſum ſubiectum. v. g. quadratum veluti paſſio
de figuratione quapiam demonſtratur; ſiue quando oſtenditur ex quapiam
mum definitiones ſubiecti: at in potiſſima demonſtratione, ad quam tendi
mus, requiri cauſales definitiones paſſionis primò, & per ſe; definitionem
verò ſubiecti per accidens, vt quando aliquid immediatè ab ea procedens
de ſubiecto ipſo demonſtrandum eſt. reſpondendum cenſeo, primò, quod cùm
definitio cauſalis paſſionis non ſit aliud, quam cauſa ipſius, ſi in definitione
ſubiecti continetur causa paſſionis, aſſumendo definitionem ſubiecti, aſſu
metur etiam definitio cauſalis paſſionis. ſecundò, quod in Mathematicis
definitiones ipſius ſubiecti ſæpe euadunt definitiones paſſionis, vt infra cla
rè patebit, quando nimirum ipſum ſubiectum. v. g. quadratum veluti paſſio
de figuratione quapiam demonſtratur; ſiue quando oſtenditur ex quapiam
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib