Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of Notes

< >
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
< >
page |< < (243) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="243" file="0295" n="295" rhead="PARS TERTIA."/>
            tate ſua effugerit huc uſque obſervantium oculos, & </s>
            <s xml:space="preserve">quod per
              <lb/>
            intermedias vires ſuas connectat etiam maſſas remotas, ſi for-
              <lb/>
            te ex ſola diverſa combinatione punctorum habentium vires ab
              <lb/>
            eadem illa mea curva expreſſas id etiam phænomenon prove-
              <lb/>
            nire non poſſit. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed ad hæc omnia rite evolenda, & </s>
            <s xml:space="preserve">illuſtran-
              <lb/>
            da ſingulares tractatus, & </s>
            <s xml:space="preserve">longæ perquiſitiones requirerentur;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">hic mihi ſatis eſt indicaſſe ingentem Theoriæ meæ foecundi-
              <lb/>
            tatem, & </s>
            <s xml:space="preserve">uſum in difficillimis quibuſcunque Phyſicæ etiam
              <lb/>
            particularis partibus pertractandis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">516. </s>
            <s xml:space="preserve">Supereſt, ut poſtremo loco dicamus hic aliquid de al-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0295-01" xlink:href="note-0295-01a" xml:space="preserve">Quid materia,
                <lb/>
              & unde ejus vi-
                <lb/>
              res: tria diver-
                <lb/>
              ſa principia, a
                <lb/>
              quibus proveni-
                <lb/>
              re poſſunt.</note>
            terationibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">transformationibus corporum. </s>
            <s xml:space="preserve">Pro materia
              <lb/>
            mihi ſunt puncta indiviſibilia, inextenſa, prædita vi inertiæ,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">viribus mutuis expreſſis per ſimplicem continuam curvam
              <lb/>
            habentem determinatas illas proprietates, quas expreſſi a num.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">117, & </s>
            <s xml:space="preserve">quæ per æquationem quoque algebraicam definiri po-
              <lb/>
            teſt. </s>
            <s xml:space="preserve">An hæc virium lex ſit intrinſeca, & </s>
            <s xml:space="preserve">eſſentialis ipſis in-
              <lb/>
            diviſibilibus punctis; </s>
            <s xml:space="preserve">an ſit quiddam ſubſtantiale, vel acci-
              <lb/>
            dentale ipſis ſuperadditum, quemadmodum ſunt Peripatetico-
              <lb/>
            rum formæ ſubſtantiales, vel accidentales; </s>
            <s xml:space="preserve">an ſit libera lex
              <lb/>
            Auctoris Naturæ, qui motus ipſos ſecundum legem a ſe pro
              <lb/>
            arbitrio conſtitutam dirigat: </s>
            <s xml:space="preserve">illud non quæro, nec vero inve-
              <lb/>
            niri poteſt per phænomena, quæ eadem ſunt in omnibus iis
              <lb/>
            ſententiis. </s>
            <s xml:space="preserve">Tertia eſt cauſarum occaſionalium ad guſtum Car-
              <lb/>
            teſianorum, ſecunda Peripateticis inſervire poteſt, qui in quo-
              <lb/>
            vis puncto poffunt agnoſcere materiam, tum formam ſubſtan-
              <lb/>
            tialem exigentem accidens, quod ſit formalis lex virium, ut
              <lb/>
            etiam, ſi velint, deſtructa ſubſtantia, remanere eadem acciden-
              <lb/>
            tia in individuo, poſſint conſervare individuum iſtud accidens,
              <lb/>
            unde ſenſibilitas remanebit prorſus eadem, & </s>
            <s xml:space="preserve">quæ pro di-
              <lb/>
            verſa combinatione ejuſmodi accidentium pertinentium ad di-
              <lb/>
            verſa puncta, erit diverſa. </s>
            <s xml:space="preserve">Prima ſententia videtur eſſe pluri-
              <lb/>
            morum e Recentioribus, qui impenetrabilitatem, & </s>
            <s xml:space="preserve">activas
              <lb/>
            vires, quas admittunt Leibnitiani, & </s>
            <s xml:space="preserve">Newtoniani paſſim, vi-
              <lb/>
            dentur agnoſcere pro primariis materiæ proprietatibus in ipſa
              <lb/>
            ejus eſſentia ſitis. </s>
            <s xml:space="preserve">Poteſt utique hæc mea Theoria adhiberi in
              <lb/>
            omnibus hiſce philoſophandi generibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſuo cujuſque pecu-
              <lb/>
            liari cogitandi modo aptari poteſt.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">517. </s>
            <s xml:space="preserve">Hæc materia mihi eſt prorſus homogenea, quod perti-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0295-02" xlink:href="note-0295-02a" xml:space="preserve">Homogeneitas
                <lb/>
              elementorum.
                <lb/>
              Si ea non ad-
                <lb/>
              mittatur, quan-
                <lb/>
              to plures com-
                <lb/>
              binationes per
                <lb/>
              diverſas leges
                <lb/>
              virium: for
                <lb/>
              mam ſubſtan-
                <lb/>
              tialem, & ac.
                <lb/>
              cidentia poſſe
                <lb/>
              Peripateticos, ſi
                <lb/>
              velint, agnoſce-
                <lb/>
              re in ipſis pun-
                <lb/>
              ctis.</note>
            net ad legem virium, & </s>
            <s xml:space="preserve">argumenta, quæ hobeo pro homoge-
              <lb/>
            neitate, expoſui num. </s>
            <s xml:space="preserve">92. </s>
            <s xml:space="preserve">Siqua occurrent Naturæ phæno-
              <lb/>
            mena, quæ per unicum materiæ genus explicari non poſſint;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">poterunt adhiberi plura genera punctorum cum pluribus legibus
              <lb/>
            inter ſe diverſis, atque id ita, ut tot leges ſint, quot ſunt bi-
              <lb/>
            naria generum, & </s>
            <s xml:space="preserve">præterea, quot ſunt ipſa genera, ut illa-
              <lb/>
            rum ſingulæ exprimant vires mutuas inter puncta pertinentia
              <lb/>
            ad bina ſingulorum binariorum genera, & </s>
            <s xml:space="preserve">harum ſingulæ vires
              <lb/>
            mutuas inter puncta pertinentia ad idem genus, ſingulæ pro
              <lb/>
            generibus ſingulis. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro inde mirum ſane, quanto </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>