1fieri poteſt.
Tranſeunt & herbarum fermè
genera ſingula in diuerſas vermium aut ſer
pentum ſpecies, variis præditas tum pro
priis formis atque virtutibus. Et hanc ma
gnam metamorphoſin vocamus. Quum enim
vt ſuprà docuimus, in putrefactione ſepare
tur pingue humidum à terreo, putreſcunt
autem quæcunque putreſcere poſſunt, vt
herbæ, plantarum folia, carnes, oua, lac, dum
in vitreo vaſe poſita, fimo equino fumante
ſepeliuntur: neceſſe eſt talia ſic ſepulta hu
midum excernere pingue, quo ſeparato vi
uens animal generatur. Nec poteſt prohi
beri generatio hæc, niſi ab excremento exu
ſto, dum relinquitur miſtum humido pin
gui. Nam quædam putreſcere non viden
tur, vt amara, & acria: non enim animal ge
nerant. Quoniam tam lentè id contingit, vt
prius exhalet, quod pinguis eſt humidi,
quàm ſeparetur. Omnis enim generatio (vt
dictum eſſt ) in ſeparatione conſiſtit. Quam
obrem marceſcunt potiùs talia, atque tabeſ
cunt, quam putreſcant. Amara verò facilius
acribus putreſcunt: nam in abſinthio ſæpius
vermes inuenies, quàm allio, vel cæpis. Non
enim quodcunque nobis amarum eſt, ama
rum eſt animalibus. Teſtis eſt Poëta, de ca
pris dicens:
Et ſalices carpetis amaras.
genera ſingula in diuerſas vermium aut ſer
pentum ſpecies, variis præditas tum pro
priis formis atque virtutibus. Et hanc ma
gnam metamorphoſin vocamus. Quum enim
vt ſuprà docuimus, in putrefactione ſepare
tur pingue humidum à terreo, putreſcunt
autem quæcunque putreſcere poſſunt, vt
herbæ, plantarum folia, carnes, oua, lac, dum
in vitreo vaſe poſita, fimo equino fumante
ſepeliuntur: neceſſe eſt talia ſic ſepulta hu
midum excernere pingue, quo ſeparato vi
uens animal generatur. Nec poteſt prohi
beri generatio hæc, niſi ab excremento exu
ſto, dum relinquitur miſtum humido pin
gui. Nam quædam putreſcere non viden
tur, vt amara, & acria: non enim animal ge
nerant. Quoniam tam lentè id contingit, vt
prius exhalet, quod pinguis eſt humidi,
quàm ſeparetur. Omnis enim generatio (vt
dictum eſſt ) in ſeparatione conſiſtit. Quam
obrem marceſcunt potiùs talia, atque tabeſ
cunt, quam putreſcant. Amara verò facilius
acribus putreſcunt: nam in abſinthio ſæpius
vermes inuenies, quàm allio, vel cæpis. Non
enim quodcunque nobis amarum eſt, ama
rum eſt animalibus. Teſtis eſt Poëta, de ca
pris dicens:
Et ſalices carpetis amaras.
E ſingulis
plantarum
generibus dum
in fimo equi
no putreſ
cunt, ver
mium pro
priæ, nonnun
quam ſer
pentum ſpe
cies generan
tur.
plantarum
generibus dum
in fimo equi
no putreſ
cunt, ver
mium pro
priæ, nonnun
quam ſer
pentum ſpe
cies generan
tur.
Et zinziber quum putreſcit præter id,
quod pingue eſt, eſt etiam minus acre. Eo
rum verò quæ putreſcunt, materiæ varietas
in cauſa eſt, vt formæ animalium diuerſæ
generentur. Si igitur quæ forma differunt,
ſpecie differunt: quæ verò ſpecie, viribus ac
moribus, & quæ ex materiis diuerſis gene
rantur, forma differunt: neceſſe eſt, quæ ge
nita ſunt diuerſis ex materiis, vires habere
diuerſas, velut de veſpis, aſpibus, crabroni
buſque ſuperius dictum eſt.
quod pingue eſt, eſt etiam minus acre. Eo
rum verò quæ putreſcunt, materiæ varietas
in cauſa eſt, vt formæ animalium diuerſæ
generentur. Si igitur quæ forma differunt,
ſpecie differunt: quæ verò ſpecie, viribus ac
moribus, & quæ ex materiis diuerſis gene
rantur, forma differunt: neceſſe eſt, quæ ge
nita ſunt diuerſis ex materiis, vires habere
diuerſas, velut de veſpis, aſpibus, crabroni
buſque ſuperius dictum eſt.
Aquæ guttæ
incorrupto
aëre vertun
tur in rube
tas.
incorrupto
aëre vertun
tur in rube
tas.
Quandoque verò ex eadem materia, di
uerſa tamen cauſa efficiente, varia fiunt ge
nera animalium: velut aquæ guttæ in æſta
te generant pulices apud nos: eædem in Da
riene noui orbis prouincia, confeſtim ver
tuntur in rubetas. Vnde non mihi abſurdum
videtur, quendam vbi ſpuiſſet, intra dimidiæ
horæ ſpacium ranas pro ſputo exiguas oſten
diſſe. Quicquid enim aëris natura poteſt, hu
manam naturam æmulari docuimus. Et
commanducatis aliquibus forſan iuuabatur,
vtpote ranarum cinere, aut parte aliqua.
Nam in his animalibus, quæ illuuie gene
rantur, facilem illorum generationem eſſe
oſtendimus. Et quòd ex propriis ſordibus ge
nerantur. Breuem autem, & velocem illarum plu
uia declarat ſunt enim ex humida ſubſtantia.
Quamobrem & tabefactis conueniunt. Sic igi
tur minore, ne dicam fine miraculo credi po
teſt, magos coram Pharaone virgas vertiſſe
in colubres. Ergo miris res proprietatibus
præditæ ſunt, tum regiones. Creta non alit
venenatum animal, & tamen tepet. Cauſa
igitur eſt, quia vel alimentum deeſt, vel aër
ipſe ob mutationes impedit: odores enim
boni prohibent illa, & exitio eis ſunt. Ruta
cùm multa magis aſtringant, & calefaciant,
confirmat ſingulari præſtantia ventriculum,
inteſtináque omnia. Fabæ corrumpunt vi
cinum aërem, cùm tamen innoxiæ ſint ſi
edantur, imò proprietate quadam ſiſtunt à
capite fluxiones. Et quanquam alia ſit ratio
fructus, alia plantæ, & rurſus virentis fru
ctus atque ſicci, non tamen adeò humida eſt
hæc planta, vt aërem afficere poſſit. In no
ſtris regionibus compertum eſt, bombyces
plus fabis aërem corrumpere. Corrumpunt
hæc animalia, & vermium genera omnia,
& locuſtæ, ob excrementa, & odorem pin
guis humidi: illo enim abundare ea, ſuperius
declaratum eſt. At fabæ & ipſæ eo abundant
inter legumina: indicio eſt generatio ani
malium in illis frequens. Ob id & piſa talia
erunt. Pleraque igitur, quod ſæpè dictum
eſt incerta his, illis cognita cauſa fiunt. Ci
trea ſeu medica mala calore panis putreſ
cunt celerrimè, cum à multis longè calidio
ribus minùs lædantur. Calidum enim illud
cum humidum ſit, ſiccare nequit, & ob id
putrefacit. Ob id par eſt panis calorem om
nia ad putredinem iuuare: ſed ad hæc magis,
alia minus. Simili ratione quibuſdam admi
ratione dignum videtur, quòd rubea tincto
rum, ſeu Erythrodanum in manu detentum
vrinam tingat: neſcientibus, quòd canthari
des ſanguineam prouocant vrinam, & ardo
rem illius excitant, communi ſcilicet ratio
ne: quia à calore manus ad actum talia per
ducuntur: & vbi deducta fuerint, ab arteria
rum oſculis ad veſicam deducuntur. Præſta
bat igitur potius, quæ ex his ſequuntur in
quirere. Primum, quod cum tam faciliter
penetret medicamentum hoc partes tenuiſ
ſimas, illud habere neceſſarium eſt. Deinde,
cum veſicam petat, aliquid cum illius natu
ra habere commune. Quodque ſolùm ad il
lam permeet: ſi alij iungatur, facillimè vim
illorum ad veſicam, & intrò per vniuerſum
corpus deducere potuit. Talis perſcrutatio
præterquam quòd pulchra eſt, vtilis etiam
in multis erit
uerſa tamen cauſa efficiente, varia fiunt ge
nera animalium: velut aquæ guttæ in æſta
te generant pulices apud nos: eædem in Da
riene noui orbis prouincia, confeſtim ver
tuntur in rubetas. Vnde non mihi abſurdum
videtur, quendam vbi ſpuiſſet, intra dimidiæ
horæ ſpacium ranas pro ſputo exiguas oſten
diſſe. Quicquid enim aëris natura poteſt, hu
manam naturam æmulari docuimus. Et
commanducatis aliquibus forſan iuuabatur,
vtpote ranarum cinere, aut parte aliqua.
Nam in his animalibus, quæ illuuie gene
rantur, facilem illorum generationem eſſe
oſtendimus. Et quòd ex propriis ſordibus ge
nerantur. Breuem autem, & velocem illarum plu
uia declarat ſunt enim ex humida ſubſtantia.
Quamobrem & tabefactis conueniunt. Sic igi
tur minore, ne dicam fine miraculo credi po
teſt, magos coram Pharaone virgas vertiſſe
in colubres. Ergo miris res proprietatibus
præditæ ſunt, tum regiones. Creta non alit
venenatum animal, & tamen tepet. Cauſa
igitur eſt, quia vel alimentum deeſt, vel aër
ipſe ob mutationes impedit: odores enim
boni prohibent illa, & exitio eis ſunt. Ruta
cùm multa magis aſtringant, & calefaciant,
confirmat ſingulari præſtantia ventriculum,
inteſtináque omnia. Fabæ corrumpunt vi
cinum aërem, cùm tamen innoxiæ ſint ſi
edantur, imò proprietate quadam ſiſtunt à
capite fluxiones. Et quanquam alia ſit ratio
fructus, alia plantæ, & rurſus virentis fru
ctus atque ſicci, non tamen adeò humida eſt
hæc planta, vt aërem afficere poſſit. In no
ſtris regionibus compertum eſt, bombyces
plus fabis aërem corrumpere. Corrumpunt
hæc animalia, & vermium genera omnia,
& locuſtæ, ob excrementa, & odorem pin
guis humidi: illo enim abundare ea, ſuperius
declaratum eſt. At fabæ & ipſæ eo abundant
inter legumina: indicio eſt generatio ani
malium in illis frequens. Ob id & piſa talia
erunt. Pleraque igitur, quod ſæpè dictum
eſt incerta his, illis cognita cauſa fiunt. Ci
trea ſeu medica mala calore panis putreſ
cunt celerrimè, cum à multis longè calidio
ribus minùs lædantur. Calidum enim illud
cum humidum ſit, ſiccare nequit, & ob id
putrefacit. Ob id par eſt panis calorem om
nia ad putredinem iuuare: ſed ad hæc magis,
alia minus. Simili ratione quibuſdam admi
ratione dignum videtur, quòd rubea tincto
rum, ſeu Erythrodanum in manu detentum
vrinam tingat: neſcientibus, quòd canthari
des ſanguineam prouocant vrinam, & ardo
rem illius excitant, communi ſcilicet ratio
ne: quia à calore manus ad actum talia per
ducuntur: & vbi deducta fuerint, ab arteria
rum oſculis ad veſicam deducuntur. Præſta
bat igitur potius, quæ ex his ſequuntur in
quirere. Primum, quod cum tam faciliter
penetret medicamentum hoc partes tenuiſ
ſimas, illud habere neceſſarium eſt. Deinde,
cum veſicam petat, aliquid cum illius natu
ra habere commune. Quodque ſolùm ad il
lam permeet: ſi alij iungatur, facillimè vim
illorum ad veſicam, & intrò per vniuerſum
corpus deducere potuit. Talis perſcrutatio
præterquam quòd pulchra eſt, vtilis etiam
in multis erit
Creta non
alit animal
venenatum.
Ventriculo,
& inteſtinis
firmandis.
Fabæ aërem
vitiant.
alit animal
venenatum.
Ventriculo,
& inteſtinis
firmandis.
Fabæ aërem
vitiant.
Citrea pu
treſcunt pa
ne calido
ſuperimpoſi
to.
Rubea tin
ctorum in
manibus con
tenta cur
vrinam tin
gat.
treſcunt pa
ne calido
ſuperimpoſi
to.
Rubea tin
ctorum in
manibus con
tenta cur
vrinam tin
gat.
Quorundam verò ſenſim vt procedam,
ratio obſcurior eſt: velut quòd animalia no
xia oleribus, arcentur aqua inſolationis
dierum decem cancrorum aut pagurorum.
Gallorum regis frater natu minor laborabat
vlcere peſſimo, prodigioſæque turpitudinis:
curatus eſt afflatu perpetuò pueri annum
agentis duodecimum. Nec abſque ratione:
ſpiritus enim à corde impubis, ætate firma
tamen ſyncerus eſt, ac corruptos humores
emendare poteſt. Si cum lacertæ ſepo, ha
linitro, cyminoque farinam tritici miſcue
ris, gallinæ hoc cibo ſaginatæ, adeò pin
guefaciunt homines, qui eas ederint, vt diſ
rumpantur. Atque hæc quidem ſecundùm
naturam, ideóque frequentius vera. Aliud
autem eſt, frequentius vera eſſe, aliud ma
gis. Semper enim, quæ ſecundum naturam
ſunt, frequentius vera conſpiciuntur, at
non ſemper magis, vt de Herculeo lapide.
A natura enim remotum dicitur, quod om
ninò cauſas habet obſcuras: velut quòd ex
parte imminentis venti, cornu ac ſtercus bu
bali crematim tuetur ( vt dicunt ) plantas ac
ſata à rubigine. Verius illud noſtrum inuen
tum: ozymi ſuccum ex ſemuncia epotum
cum medio croci ſcrupulo, mirum in mo-
ratio obſcurior eſt: velut quòd animalia no
xia oleribus, arcentur aqua inſolationis
dierum decem cancrorum aut pagurorum.
Gallorum regis frater natu minor laborabat
vlcere peſſimo, prodigioſæque turpitudinis:
curatus eſt afflatu perpetuò pueri annum
agentis duodecimum. Nec abſque ratione:
ſpiritus enim à corde impubis, ætate firma
tamen ſyncerus eſt, ac corruptos humores
emendare poteſt. Si cum lacertæ ſepo, ha
linitro, cyminoque farinam tritici miſcue
ris, gallinæ hoc cibo ſaginatæ, adeò pin
guefaciunt homines, qui eas ederint, vt diſ
rumpantur. Atque hæc quidem ſecundùm
naturam, ideóque frequentius vera. Aliud
autem eſt, frequentius vera eſſe, aliud ma
gis. Semper enim, quæ ſecundum naturam
ſunt, frequentius vera conſpiciuntur, at
non ſemper magis, vt de Herculeo lapide.
A natura enim remotum dicitur, quod om
ninò cauſas habet obſcuras: velut quòd ex
parte imminentis venti, cornu ac ſtercus bu
bali crematim tuetur ( vt dicunt ) plantas ac
ſata à rubigine. Verius illud noſtrum inuen
tum: ozymi ſuccum ex ſemuncia epotum
cum medio croci ſcrupulo, mirum in mo-
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib