Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Table of figures
<
1 - 30
[out of range]
>
<
1 - 30
[out of range]
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
278
"/>
Neque item probare poſſumus
<
expan
abbr
="
eſſentiã
">eſſentiam</
expan
>
ſe habere vt
<
expan
abbr
="
poteſtatẽ
">poteſtatem</
expan
>
ad eſſe, qui legamus non rarò apud
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1833
"/>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
Ariſtotelẽ
">Ariſtotelem</
expan
>
<
expan
abbr
="
potentiã
">potentiam</
expan
>
ad eſſe fundari,
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
eſſentia, ſed materia: hæc
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
ſola eſt poteſtate ſubſtantia, &
<
lb
/>
efficientis ope ad actu
<
expan
abbr
="
ſubſtantiã
">ſubſtantiam</
expan
>
traducitur. </
s
>
<
s
>&, cùm ſit res imperfecta, accipiens formam quæ eſt
<
lb
/>
ſuaipſius & propria perfectio, fit actu ſubſtantia, & actu eſt, & eſt terminus generationis, ſi non
<
lb
/>
primus & abſolutus, at
<
expan
abbr
="
ſecũdus
">ſecundus</
expan
>
& ex alio pendens. </
s
>
<
s
>Quamobrem hîc ego
<
expan
abbr
="
quoq.
">quoque</
expan
>
<
expan
abbr
="
ſubiiciã
">ſubiiciam</
expan
>
id quod
<
lb
/>
obiicit Parmenidi & Meliſſo Ariſtoteles, cùm parum firma reputetur apud Peripateticos hæc po
<
lb
/>
ſitio, non poſſe, niſi infirmis & lubricis niti fundamentis. </
s
>
<
s
>Adde
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
, quia nulla ratio ſuccurrit qua
<
lb
/>
ſe expedire poſsit ex his obiectionibus. </
s
>
<
s
>Etenim hæc exiſtentia, cùm ſit
<
expan
abbr
="
quædã
">quædam</
expan
>
res, aut eſt ſubſtan
<
lb
/>
tia, aut accidens. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Nanq.
">Nanque</
expan
>
hæc diuiſio
<
expan
abbr
="
cõplectitur
">complectitur</
expan
>
<
expan
abbr
="
oĩa
">omnia</
expan
>
: nihil
<
expan
abbr
="
aũt
">aut</
expan
>
eſſe
<
expan
abbr
="
põt
">potest</
expan
>
ex his. </
s
>
<
s
>triplex
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
<
expan
abbr
="
ſubſtãtiæ
">ſubſtantiæ</
expan
>
<
lb
/>
genus eſt, materia .ſ. </
s
>
<
s
>forma, &
<
expan
abbr
="
cõpoſitum
">compoſitum</
expan
>
,
<
expan
abbr
="
quorũ
">quorum</
expan
>
nullum eſt exiſtentia. </
s
>
<
s
>Neque item accidens, eo
<
lb
/>
quòd nullum ſubuenit prædicamentum quò referri queat. </
s
>
<
s
>Tum prætereà, quia ponitur in eſſen
<
lb
/>
tia poteſtas: at poteſtas in perfectius
<
expan
abbr
="
contẽdit
">contendit</
expan
>
: non igitur in accidens. </
s
>
<
s
>Si actum dixeris eſſe. </
s
>
<
s
>ne
<
lb
/>
que primus eſt hic,
<
expan
abbr
="
quoniã
">quoniam</
expan
>
non eſt forma,
<
expan
abbr
="
neq.
">neque</
expan
>
ſecundus, quia ſecundus aut eſt forma ſimpliciter,
<
lb
/>
aut aliquo modo, hoc eſt, operans, vt poſteà videbimus. </
s
>
<
s
>Quinetiam
<
expan
abbr
="
ruinã
">ruinam</
expan
>
ſibi moliuntur. </
s
>
<
s
>Nam
<
lb
/>
dum accipiunt
<
expan
abbr
="
eſſentiã
">eſſentiam</
expan
>
eſſe potentiam, aduerſantur Ariſtotelicę partitioni qui poteſtatem mate
<
lb
/>
riæ tribuit,
<
expan
abbr
="
actũ
">actum</
expan
>
formæ, cui ſolet addici eſſentia. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Atq.
">Atque</
expan
>
hæc quidem Ariſtoteles 2. de Anima. </
s
>
<
s
>Illud
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
quoq.
">quoque</
expan
>
notandum, quòd ſibi quaſi ſuo iure ſumunt ex eſſentia & eſſe fieri compoſitionem, vbi ſi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1834
"/>
<
lb
/>
mul etiam dant è duob. </
s
>
<
s
>in actu fieri poſſe vnum per ſe. </
s
>
<
s
>eſſentia
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
actus eſt, quin potius maximè
<
lb
/>
actus, cui
<
expan
abbr
="
quidẽ
">quidem</
expan
>
principio
<
expan
abbr
="
multũ
">multum</
expan
>
tribuunt huius ſententiæ defenſores. </
s
>
<
s
>Atque hęc quidem contra
<
lb
/>
D.
<
expan
abbr
="
Thomã
">Thomam</
expan
>
diſſeruntur. </
s
>
<
s
>Ex quibus item contraria ſententia confirmari videbitur. </
s
>
<
s
>Sed ſiquis
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
pro hac parte
<
expan
abbr
="
firmamentũ
">firmamentum</
expan
>
deſideret, illud ſatis
<
expan
abbr
="
idoneũ
">idoneum</
expan
>
ac firmum eſſe cenſebitur quod à genera
<
lb
/>
tione ſumptum eſt. </
s
>
<
s
>Nimirùm, ſi exiſtentia re differret ab eſſentia, duo forent termini per ſe pri
<
lb
/>
mi generationis ipſius. </
s
>
<
s
>Id verò fieri nequit. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Nanq.
">Nanque</
expan
>
vnitas numeralis cuiuſlibet motus pendet ex
<
lb
/>
vnitate numerali termini ad quem. </
s
>
<
s
>Coniunctum probatur. </
s
>
<
s
>ſiquidem terminus generationis ſit
<
lb
/>
forma, ſit
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
terminus generationis ipſum eſſe, vt patet ex definitione generationis; eſt
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
muta
<
lb
/>
tio ex non ente in ens. </
s
>
<
s
>Si ergo hæc re differunt, duo ſunt termini generationis re diſtincti, vt ac
<
lb
/>
cepimus. </
s
>
<
s
>Dabit
<
expan
abbr
="
quiſpiã
">quiſpiam</
expan
>
duos eſſe terminos,
<
expan
abbr
="
primũ
">primum</
expan
>
.ſ. </
s
>
<
s
>ac ſecundum. </
s
>
<
s
>Tum
<
expan
abbr
="
quęrã
">quęram</
expan
>
ego, quis ex ipſis
<
lb
/>
primus ſit, formáne an eſſe. </
s
>
<
s
>Non ſanè
<
expan
abbr
="
ipsũ
">ipsum</
expan
>
eſſe;
<
expan
abbr
="
quoniã
">quoniam</
expan
>
eſt effectus formalis ipſius formæ: ergo
<
lb
/>
poſterius formę. </
s
>
<
s
>Eſt
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
res per
<
expan
abbr
="
formã
">formam</
expan
>
,
<
expan
abbr
="
neq.
">neque</
expan
>
eſſe dicitur res, niſi cùm
<
expan
abbr
="
formã
">formam</
expan
>
conſecuta fuerit. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
<
expan
abbr
="
Neq.
">Neque</
expan
>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1835
"/>
<
lb
/>
etiam forma, quia, cùm forma ſeparetur ab eſſe, poſſet
<
expan
abbr
="
quidẽ
">quidem</
expan
>
abſoluta eſſe generatio, tametſi non
<
lb
/>
ſuccederet eſſe:
<
expan
abbr
="
neq.
">neque</
expan
>
minus quàm
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
calefactio
<
expan
abbr
="
sẽper
">semper</
expan
>
habeat
<
expan
abbr
="
adnexã
">adnexam</
expan
>
<
expan
abbr
="
rarefactionẽ
">rarefactionem</
expan
>
, atque inducta
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1836
"/>
<
lb
/>
caliditate, raritas
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
eſſet inducta; nihilominus foret abſoluta calefactio. </
s
>
<
s
>Sic aliquid eſſet
<
expan
abbr
="
genitũ
">genitum</
expan
>
<
lb
/>
quod
<
expan
abbr
="
nondũ
">nondum</
expan
>
eſſet. </
s
>
<
s
>Proptereà contrà nonnulli opinati
<
expan
abbr
="
sũt
">sunt</
expan
>
, eſſe ab eſſentia reipſa non differre, ſed
<
lb
/>
ad
<
expan
abbr
="
ſummũ
">ſummum</
expan
>
ſola
<
expan
abbr
="
rõne
">ratione</
expan
>
diſcrepare. </
s
>
<
s
>Veruntamen, vt liberè dicam
<
expan
abbr
="
qd
">quod</
expan
>
ego ſentio, videtur
<
expan
abbr
="
vtraq.
">vtraque</
expan
>
<
expan
abbr
="
ſen-tẽtia
">ſen
<
lb
/>
tentia</
expan
>
nonnihil ambigui pręſeferre,
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
id puto propter
<
expan
abbr
="
ambiguitatẽ
">ambiguitatem</
expan
>
diſtinctionis illius, quod
<
expan
abbr
="
in-quiũt
">in
<
lb
/>
quiunt</
expan
>
re & ratione diſtare. </
s
>
<
s
>Nam re differre, vt aliàs adnotauimus, eſt
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
eſſe
<
expan
abbr
="
idẽ
">idem</
expan
>
ſubiecto, eſt
<
expan
abbr
="
ẽt
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
eſsẽtia
">eſsentia</
expan
>
diſcrepare; hoc eſt, aliam habere
<
expan
abbr
="
rationẽ
">rationem</
expan
>
ab eo cum quo, aut in quo eſt: ſic re differt albe
<
lb
/>
do niuis ab albedine cygni, & numerus
<
expan
abbr
="
ẽt
">etiam</
expan
>
à reipſa numerata. </
s
>
<
s
>ibi quidem, quia diuerſa ſubiecta;
<
lb
/>
hîc quòd eſſentia & ratio diuerſa. </
s
>
<
s
>Ratione
<
expan
abbr
="
aũt
">aut</
expan
>
, quia vel eſſentia & notio alia, vt fundamenti, &
<
lb
/>
habitudinis, vel
<
expan
abbr
="
ẽt
">etiam</
expan
>
quòd mens ipſa ſeparet, quę reapſe
<
expan
abbr
="
cõiuncta
">coniuncta</
expan
>
ſunt, vt
<
expan
abbr
="
albedinẽ
">albedinem</
expan
>
ab homine albo;
<
lb
/>
vbi
<
expan
abbr
="
quidẽ
">quidem</
expan
>
nihil eſt abſurdi, ſi id quod ita ſeparatur,
<
expan
abbr
="
rõne
">ratione</
expan
>
prius exiſtit, natura verò poſterius. </
s
>
<
s
>Quo
<
lb
/>
circa, ſiquis id negare audebit, cum
<
expan
abbr
="
rõne
">ratione</
expan
>
differre dixerit eſſe ab
<
expan
abbr
="
eſsẽtia
">eſsentia</
expan
>
, quia non fit alia notio
<
expan
abbr
="
ei9
">eius</
expan
>
<
lb
/>
quod eſt eſſe &
<
expan
abbr
="
eſsẽtiæ
">eſsentiæ</
expan
>
, nec rei quicquam vltra
<
expan
abbr
="
eſsẽtiam
">eſsentiam</
expan
>
accedere, & multò magis vltra formam;
<
lb
/>
is ab Ariſtotele planè diſcedere exiſtimabitur. </
s
>
<
s
>eſſe
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
eſt ipſius
<
expan
abbr
="
cõpoſiti
">compoſiti</
expan
>
primò in rebus materiatis
<
lb
/>
(
<
expan
abbr
="
nanq.
">nanque</
expan
>
in cęteris
<
expan
abbr
="
idẽ
">idem</
expan
>
eſt eſſe & eſſentia, quae ſola ipſorum forma extat,
<
expan
abbr
="
eaq́
">eaque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>omnibus numeris & par
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1837
"/>
<
lb
/>
tibus abſoluta) vnde ſine materia ſenſili
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
datur, ſiue ea ſit prima cauſſa, cur ſit compoſitum, &
<
lb
/>
ſingulare, ſiue ſecunda & aliqua forma, aut natura indiuidua, nihil refert; illud ſatis eſt, ſi nobis
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
cõcedatur
">concedatur</
expan
>
materiam
<
expan
abbr
="
ſenſilẽ
">ſenſilem</
expan
>
neceſſariò ſupponi in conſtitutione
<
expan
abbr
="
cõpoſiti
">compoſiti</
expan
>
& ſingularis, & eius eſſe
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
partẽ
">partem</
expan
>
quæ conſtituat. </
s
>
<
s
>Siue ergo materia ſenſilis, quia
<
expan
abbr
="
põt
">potest</
expan
>
hoc eſſe, fiat hoc acceſsione formæ, ſeu
<
lb
/>
forma quæ eſt in
<
expan
abbr
="
efficiẽte
">efficiente</
expan
>
, vel ſuapte natura ſingularis, vel
<
expan
abbr
="
cõmunis
">communis</
expan
>
& vniuerſalis, vt arbitror, aſ
<
lb
/>
ſumat
<
expan
abbr
="
materiã
">materiam</
expan
>
<
expan
abbr
="
ſenſilẽ
">ſenſilem</
expan
>
; aliquid extrinſecùs
<
expan
abbr
="
vtriq.
">vtrique</
expan
>
accedat oportet, vel materiæ,
<
expan
abbr
="
dũ
">dum</
expan
>
accipit
<
expan
abbr
="
formã
">formam</
expan
>
,
<
lb
/>
vel formæ, dum ſibi materiam ſumit, ex
<
expan
abbr
="
quib.
">quibus</
expan
>
ipſum eſſe conſequatur. </
s
>
<
s
>Neque
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
illos audio qui
<
lb
/>
nihil accedere putant in generatione, cùm
<
expan
abbr
="
credãt
">credant</
expan
>
agens nihil exhibere & præſtare, niſi ſolam
<
expan
abbr
="
per-fectionẽ
">per
<
lb
/>
fectionem</
expan
>
, quia .ſ. </
s
>
<
s
>promoueat ſolùm id
<
expan
abbr
="
qd
">quod</
expan
>
eſt poteſtate ad
<
expan
abbr
="
actũ
">actum</
expan
>
: dat
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
<
expan
abbr
="
formã
">formam</
expan
>
quam habet in ſeipſo
<
lb
/>
formaliter, materię quę
<
expan
abbr
="
ſolũmodò
">ſolummodò</
expan
>
<
expan
abbr
="
illã
">illam</
expan
>
habere
<
expan
abbr
="
põt
">potest</
expan
>
. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Neq.
">Neque</
expan
>
alio pacto credo,
<
expan
abbr
="
propoſitionẽ
">propoſitionem</
expan
>
<
expan
abbr
="
illã
">illam</
expan
>
eſſe
<
expan
abbr
="
verã
">veram</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Agens nihil exhibere, niſi
<
expan
abbr
="
ſolã
">ſolam</
expan
>
<
expan
abbr
="
perfectionẽ
">perfectionem</
expan
>
; niſi, quatenus dat
<
expan
abbr
="
formã
">formam</
expan
>
quę, vt aliàs accepiſti,
<
expan
abbr
="
p̃fectio
">perfectio</
expan
>
<
lb
/>
reputatur,
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
ita deſcribitur. </
s
>
<
s
>Et
<
expan
abbr
="
quantũ
">quantum</
expan
>
<
expan
abbr
="
p̨tinet
">pertinet</
expan
>
ad eſſe, quia .ſ. </
s
>
<
s
>exhibita forma nihil aliud faciat:
<
expan
abbr
="
qñ
">quando</
expan
>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
quidẽ
">quidem</
expan
>
ex
<
expan
abbr
="
p̃ſentia
">praeſentia</
expan
>
formę
<
expan
abbr
="
ĩ
">in</
expan
>
materia
<
expan
abbr
="
ſtatĩ
">ſtatim</
expan
>
<
expan
abbr
="
cõſequit̃
">conſequitur</
expan
>
, vt ſit
<
expan
abbr
="
cõpoſitũ
">compoſitum</
expan
>
. </
s
>
<
s
>Proinde
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
aliud ſit materia
<
expan
abbr
="
sẽſilis
">senſilis</
expan
>
<
lb
/>
à forma &
<
expan
abbr
="
eſsẽtia
">eſsentia</
expan
>
; prętereà
<
expan
abbr
="
ſeparẽtur
">ſeparentur</
expan
>
hæc à materia
<
expan
abbr
="
sẽſili
">senſili</
expan
>
, aliud
<
expan
abbr
="
quoq.
">quoque</
expan
>
eſt eſſe
<
expan
abbr
="
cõpoſiti
">compoſiti</
expan
>
ab eſſentia. </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>