1maticarum, qui nunc non in medio eſt, ſed
in calce libri fermè ad vnguem ſomnio reſ
pondebunt. Nam Plinij de Naturali hiſto
ria magnitudine volumen, id quod per
quietem legebam, æquare videbatur. Por
rò in hac extrema emendatione abſumpti
ſunt menſes 37. vnus ſiquidem plus trien
nio. Tantum igitur poteſt ſomniorum vis
apud aliquos. Sed non hæc mihi ſomnia vi
dentur, ſed aliquid maius. Velut & illud,
quo ad ſcribendum hortatus ſum, cuius hi
ſtoriam à tergo ærearum noſtrarum imagi
num inſculpi feci. Et illud pro Alciati ami
ci noſtri mortem paucis antè diebus, quàm
obiret, vidi. Et quo in cœlo poſt obitum
viſus ſum eſſe, & quo libri de Rerum Va
rietate, mihi oſtenſi fuêre. Sed hæc noſtræ
genti propria ſunt, atque ab vtroque pa
rente hæreditario iure accepta. Nam pater
nocte præcedente, quam dies conſecutus
eſt, quod peſte correptus fuit, per ſomnium
monitus eſt, quòd luce ſuccedente peſtis
eum inuaderet. Nec ſeræ aut peſſuli ad vi
tandam ſomnij expectationem valuere. Et
mater cùm duos è ſex, me excepto, filios
ſuperſtites haberet, nocte ea, qua ægrota
re cœperunt antequam illi conquererentur,
ambos eripi ſibi, & ad cœleſtia regna per
uenire vidit: nec fruſtrato euentu, am
bo enim octaua à ſomnij, & morbi nocte,
cùm pueri eſſent, migrarunt in cœleſtes ſe
des. De ſomniis decem libros ſcripſimus.
Hæc ſolùm adiicere volui, vt homines ſci
rent eſſe aliquid in nobis præter nos. Dico
autem, in omnibus hominibus. Sed hos,
quia volunt, ad virtutes incitat, alios ad
cædes, & veneficia. Quid exiſtimas men
tem eſſe conſcelerati? an homo ibi ſolus eſt?
an timores, odia, ſuſpiciones, iræ, & tor
menta animi, vt quum homo ſe in poteſta
tem dederit, ſui iuris eſſe non poſſit. Sepe
liuntur in ſingulis ſemina, & germen aduer
ſæ factionis. Quamobrem excitari nemo ad
virtutem poterit, neque ſomniorum verita
tem experiri, qui quod in ſe eſt, præter ſe
obruit, atque ſepelit. Sunt enim factiones
tres, Dæmoniorum malorum, & lucis cla
ræ, & voluptatis. Et dæmoniorum ac lucis
magis inter ſe ſimiles, quam eorum, qui
quæſtui ſolùm inhiant: hi enim omninò à
carne, & corporeo amictu ortum habent.
Quamobrem & ſceleſtis hominibus ſomnia
vera, & futurorum prouidentia, & miran
da accidunt. Dæmon enim quòd corpore ca
reat, cum luce commune aliquid habet, alia
nihil prorſus. Scio quid mihi obiici poſſit,
quòd ſcilicet diuinus videri velim. Ita me
excordem putant, vt apud homines hoc
mihi potiùs, non vanitati aſcribendum eſſe
ſciam, quàm laudi? Verùm quæ vidi, quæ
que ſcio, vel maximo periculo propoſito,
tacere non poſſum. Auxilio non mihi paruo
eſt, quòd cùm Galeno eadem contigiſſent,
idem metus, eadem ſuſpicio, quam ipſe non
ignorare faſſus eſt, voluit tamen iuſſis pa
rêre, & quæ ſciebat non tegere famæ iactu
ra, quàm hominum gloriæ ſtudere. Qui non
eſt ex ouibus, non iudicet quantum referat
carnem non attingere. Quòd ſi forſan ex hoc
opinionem ſanctitatis quiſquam me quære
re ſuſpicetur, ſciat nullum inter veteres ma
gis conſtanter animorum noſtrorum interi
tum affirmaſſe, quàm Galenum, & nos pec
catores eſſe: quare aliò deducenda ratio ho
rum: vnde ad libros de Æternitatis arcanis,
& de Fato, hæc pertinent, non ad præſentem
diſputationem, neque illi propria ſunt.
in calce libri fermè ad vnguem ſomnio reſ
pondebunt. Nam Plinij de Naturali hiſto
ria magnitudine volumen, id quod per
quietem legebam, æquare videbatur. Por
rò in hac extrema emendatione abſumpti
ſunt menſes 37. vnus ſiquidem plus trien
nio. Tantum igitur poteſt ſomniorum vis
apud aliquos. Sed non hæc mihi ſomnia vi
dentur, ſed aliquid maius. Velut & illud,
quo ad ſcribendum hortatus ſum, cuius hi
ſtoriam à tergo ærearum noſtrarum imagi
num inſculpi feci. Et illud pro Alciati ami
ci noſtri mortem paucis antè diebus, quàm
obiret, vidi. Et quo in cœlo poſt obitum
viſus ſum eſſe, & quo libri de Rerum Va
rietate, mihi oſtenſi fuêre. Sed hæc noſtræ
genti propria ſunt, atque ab vtroque pa
rente hæreditario iure accepta. Nam pater
nocte præcedente, quam dies conſecutus
eſt, quod peſte correptus fuit, per ſomnium
monitus eſt, quòd luce ſuccedente peſtis
eum inuaderet. Nec ſeræ aut peſſuli ad vi
tandam ſomnij expectationem valuere. Et
mater cùm duos è ſex, me excepto, filios
ſuperſtites haberet, nocte ea, qua ægrota
re cœperunt antequam illi conquererentur,
ambos eripi ſibi, & ad cœleſtia regna per
uenire vidit: nec fruſtrato euentu, am
bo enim octaua à ſomnij, & morbi nocte,
cùm pueri eſſent, migrarunt in cœleſtes ſe
des. De ſomniis decem libros ſcripſimus.
Hæc ſolùm adiicere volui, vt homines ſci
rent eſſe aliquid in nobis præter nos. Dico
autem, in omnibus hominibus. Sed hos,
quia volunt, ad virtutes incitat, alios ad
cædes, & veneficia. Quid exiſtimas men
tem eſſe conſcelerati? an homo ibi ſolus eſt?
an timores, odia, ſuſpiciones, iræ, & tor
menta animi, vt quum homo ſe in poteſta
tem dederit, ſui iuris eſſe non poſſit. Sepe
liuntur in ſingulis ſemina, & germen aduer
ſæ factionis. Quamobrem excitari nemo ad
virtutem poterit, neque ſomniorum verita
tem experiri, qui quod in ſe eſt, præter ſe
obruit, atque ſepelit. Sunt enim factiones
tres, Dæmoniorum malorum, & lucis cla
ræ, & voluptatis. Et dæmoniorum ac lucis
magis inter ſe ſimiles, quam eorum, qui
quæſtui ſolùm inhiant: hi enim omninò à
carne, & corporeo amictu ortum habent.
Quamobrem & ſceleſtis hominibus ſomnia
vera, & futurorum prouidentia, & miran
da accidunt. Dæmon enim quòd corpore ca
reat, cum luce commune aliquid habet, alia
nihil prorſus. Scio quid mihi obiici poſſit,
quòd ſcilicet diuinus videri velim. Ita me
excordem putant, vt apud homines hoc
mihi potiùs, non vanitati aſcribendum eſſe
ſciam, quàm laudi? Verùm quæ vidi, quæ
que ſcio, vel maximo periculo propoſito,
tacere non poſſum. Auxilio non mihi paruo
eſt, quòd cùm Galeno eadem contigiſſent,
idem metus, eadem ſuſpicio, quam ipſe non
ignorare faſſus eſt, voluit tamen iuſſis pa
rêre, & quæ ſciebat non tegere famæ iactu
ra, quàm hominum gloriæ ſtudere. Qui non
eſt ex ouibus, non iudicet quantum referat
carnem non attingere. Quòd ſi forſan ex hoc
opinionem ſanctitatis quiſquam me quære
re ſuſpicetur, ſciat nullum inter veteres ma
gis conſtanter animorum noſtrorum interi
tum affirmaſſe, quàm Galenum, & nos pec
catores eſſe: quare aliò deducenda ratio ho
rum: vnde ad libros de Æternitatis arcanis,
& de Fato, hæc pertinent, non ad præſentem
diſputationem, neque illi propria ſunt.
Somnia quæ
augeant, vel
minuant.
augeant, vel
minuant.
Autor quo
modo librem
hunc abſol
uerit.
modo librem
hunc abſol
uerit.
Illud verò proprium huic tractationi, cur
ſomnium tempus longius multò oſtendat,
quàm ſit: nam hora vna quandoque iuiſſe
ex Mediolano in vrbem quampiam viſus
ſum incognitam, quæ 300000. paſſuum
à Mediolano diſtabat. Atque interim vr
bem alias perluſtraſſe, tot montes, valles,
campos, vt vix ſex diebus hæc peragas:
videbárque ob id multum obdormiſſe, ſed
nolarum ſonus admonebat, neque per in
tegram horam nos naturæ ſatisfeciſſe. Cau
ſa eſt, quòd operationes perficiuntur abſ
que corporis labore, atque ideò promptiſ
ſimè: iudicium verò temporis æſtimatione
laboris corporei à ratione per ſomnum im
pedita ſumitur: quamobrem qui imaginan
tur hæc vigilantes, tempus non augent,
cùm agnoſcant non hæc tranſegiſſe verè,
ſed ſola mente, quæ celeriter omnia hæc po
teſt perficere, concepiſſe. Contraria ratio
ne tempus in ſomno contrahitur, cùm vel
non ſomniamus: aut pauca, atque ſine mo
tu: motus enim tempus eſt menſura. Sed
quid tempus eſt? cuius cùm nihil vnquam
ſit, omnia tamen in illo ſunt, & ſemper om
nibus aſſiſtit. Illud idem omnia generat, &
occidit, auctor vitæ ac mortis. Vtque illius
exſpectatio longiſſima, ita ſemper memoria
breuiſſima. Cúmque nos ſemper comitetur,
nunquam ipſum tamen agnoſcimus. Nec
cùm eius tanta fit copia, reparatio tamen vl
la conceditur: vnde fit, vt nullius alterius rei
iactura ſit maior, & vilior. Profuit mihi non
parùm hæc nouiſſe: ſed quædam horum illi
conueniunt, quædam verò his, quæ cum eo
ſunt coniunctiſſima. Nam tam longè proce
dere, quod nunquam ſit, admiratione ſatis
dignum eſt. Ergo nos non tempus, ſed quod
in eo fit, factúmque eſt, atque manet, com
prehendimus. Tempus verò ipſum per ſe eſt
ſenſui ignotum: nam imaginatione conſtat,
quod à nobis cognoſcitur. Ergo non ſolùm
ſomniis mira referuntur, ſed etiam vigilia.
Atque hæc quidem triplex: alia media, vt
in ectaſi. Contigit quandoque Andreæ
Oſiandro, viro in omni genere linguarum
eruditiſſimo, Norimbergenſi, Theologó
que, amico noſtro, vt ille nobis aliàs per
Epiſtolam ſignificauit, quod cùm eſſet ado
leſcens, quartanáque laboraret, ſub ipſius ac
ceſſionis tempore videbatur in nemore eſſe,
atque à feris ac ſerpentibus diuerſi gene
ris expeti, quod illi erat acerbiſſimum, nec
ab vllo poterat perſuaderi, vel quòd in do
mo eſſet, vel quòd hæc ipſa imaginaretur
falsò. Verùm cùm pater accederet, illicò
menti priſtinæ reſtituebatur, agnoſcebát que
domum, cubiculum, amicóſque aſſiſtentes
abſque vlla formidine. Sed recedente pa
tre, denuò ſpecies illa obuerſabatur in oculis,
redibántque imagines omnes, perſeuerauitque
hoc malum, donec & febris, quę diu illum afflixit.
ſomnium tempus longius multò oſtendat,
quàm ſit: nam hora vna quandoque iuiſſe
ex Mediolano in vrbem quampiam viſus
ſum incognitam, quæ 300000. paſſuum
à Mediolano diſtabat. Atque interim vr
bem alias perluſtraſſe, tot montes, valles,
campos, vt vix ſex diebus hæc peragas:
videbárque ob id multum obdormiſſe, ſed
nolarum ſonus admonebat, neque per in
tegram horam nos naturæ ſatisfeciſſe. Cau
ſa eſt, quòd operationes perficiuntur abſ
que corporis labore, atque ideò promptiſ
ſimè: iudicium verò temporis æſtimatione
laboris corporei à ratione per ſomnum im
pedita ſumitur: quamobrem qui imaginan
tur hæc vigilantes, tempus non augent,
cùm agnoſcant non hæc tranſegiſſe verè,
ſed ſola mente, quæ celeriter omnia hæc po
teſt perficere, concepiſſe. Contraria ratio
ne tempus in ſomno contrahitur, cùm vel
non ſomniamus: aut pauca, atque ſine mo
tu: motus enim tempus eſt menſura. Sed
quid tempus eſt? cuius cùm nihil vnquam
ſit, omnia tamen in illo ſunt, & ſemper om
nibus aſſiſtit. Illud idem omnia generat, &
occidit, auctor vitæ ac mortis. Vtque illius
exſpectatio longiſſima, ita ſemper memoria
breuiſſima. Cúmque nos ſemper comitetur,
nunquam ipſum tamen agnoſcimus. Nec
cùm eius tanta fit copia, reparatio tamen vl
la conceditur: vnde fit, vt nullius alterius rei
iactura ſit maior, & vilior. Profuit mihi non
parùm hæc nouiſſe: ſed quædam horum illi
conueniunt, quædam verò his, quæ cum eo
ſunt coniunctiſſima. Nam tam longè proce
dere, quod nunquam ſit, admiratione ſatis
dignum eſt. Ergo nos non tempus, ſed quod
in eo fit, factúmque eſt, atque manet, com
prehendimus. Tempus verò ipſum per ſe eſt
ſenſui ignotum: nam imaginatione conſtat,
quod à nobis cognoſcitur. Ergo non ſolùm
ſomniis mira referuntur, ſed etiam vigilia.
Atque hæc quidem triplex: alia media, vt
in ectaſi. Contigit quandoque Andreæ
Oſiandro, viro in omni genere linguarum
eruditiſſimo, Norimbergenſi, Theologó
que, amico noſtro, vt ille nobis aliàs per
Epiſtolam ſignificauit, quod cùm eſſet ado
leſcens, quartanáque laboraret, ſub ipſius ac
ceſſionis tempore videbatur in nemore eſſe,
atque à feris ac ſerpentibus diuerſi gene
ris expeti, quod illi erat acerbiſſimum, nec
ab vllo poterat perſuaderi, vel quòd in do
mo eſſet, vel quòd hæc ipſa imaginaretur
falsò. Verùm cùm pater accederet, illicò
menti priſtinæ reſtituebatur, agnoſcebát que
domum, cubiculum, amicóſque aſſiſtentes
abſque vlla formidine. Sed recedente pa
tre, denuò ſpecies illa obuerſabatur in oculis,
redibántque imagines omnes, perſeuerauitque
hoc malum, donec & febris, quę diu illum afflixit.
Somnium
quomodo lon
gius tempus,
quàm ſit,
oſtendat.
quomodo lon
gius tempus,
quàm ſit,
oſtendat.
Tempus quid
ſit, & quinque
illius pul
cherrima
quæſita.
ſit, & quinque
illius pul
cherrima
quæſita.
Andreæ O
ſiandri mira
hiſtoria.
ſiandri mira
hiſtoria.
Eremitarum
illuſiones
vnde.
illuſiones
vnde.
Similia hæc prorſus exiſtimo his, quæ
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib