Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
291
291 (239)
292
292 (240)
293
293 (241)
294
294 (242)
295
295 (243)
296
296 (244)
297
297 (245)
298
298 (246)
299
299 (247)
300
300 (248)
< >
page |< < (246) of 389 > >|
298246THEORIÆ ita ſuæ formæ tenacia, ut in omnibus permutationibus ea nun-
11a priori reduce-
re maſſas ad ge-
nera, & ſpecies:
quid præſtan-
dum, cum id
non liceat-
quam corrumpantur, ſed mutentur quorundam altiorum ordi-
num particulæ per ſolam mutationem compoſitionis, quam ha-
bent a diverſa diſpoſitione particularum conſtantium ordinis in-
ferioris;
liceret multo certius dividere corpora in ſuas ſpecies,
&
diſtinguere elementa quædam, quæ haberi poſſent pro ſim-
plicibus, &
inalterabilibus vi Naturæ, tum compoſitiones mix-
torum ſpecificas, &
eſſentiales ab accidentalibus proprietatibus
diſcernere.
Sed quoniam in intimum ejuſmodi textum pene-
trare nondum licet;
eas proprietates debemus diligenter nota-
re, quæ ab illo intimo textu proveniunt, &
noſtris ſenſibus
ſunt perviæ, quæ quidem omnes conſiſtunt in viribus, motu,
&
mutatione diſpoſitionis maſſularum grandiuſcularum, quæ
ſenſibus ſe noſtris objiciunt, &
conſtanter habitas, vel facile,
&
brevi recuperatas diſtinguere a tranſitoriis, vel facile, & con-
ſtanter amiſſas, &
ex illarum aggregato diſtinguere ſpecies,
haſce vero habere pro accidentalibus.
522. Verum quod ad omne hoc argumentum pertinet, non
22Videri, nos
nunquam poſſe
devenire ad co-
gnoſcendam in-
timam ſuhſtan-
tiam, & eſſen-
tiam, ac diſcri-
mina ſpecifica.
erit abs re, ſi poſtremo loco huc transſeram ex Stayana Recen-
tiore Pbiloſopbia, ac meis in eam adnotationibus, illud, quod
habeo ad verſum 547 libri 1:
“ Quamvis intrinſecam corpo-
rum naturam intueri non liceat, non eſſe abjiciendum, af-
firmat, Naturæ inveſtigandæ ſtudium:
poſſe ex externis illis
proprietatibus plures detegi in dies:
id ipſum ſummæ laudi
eſſe:
ideam ſane, quam habemus confuſam ſubſtantiæ eas ha-
bentis proprietates, proprietatibus ipſis auctis extendimus.
Rem illuſtrat aptiſſimo exemplo ejus ſubſtantiæ, quam au-
rum appellamus, ac ſeriem proprietatum eo ordine propo-
nit, quo ipſas detectas eſſe verofimiliter arbitratur:
colorem
fulvum, pondus graviſſimum, ductilitatem, fuſilitatem, quod
in fuſione nihil amittat, quod rubiginem non contrahat.

Diu his tantummodo proprietatibus auri ſubſtantiam conti-
neri eſt creditum, ſero additum, ſolvi per illam, quam di-
cunt aquam regiam, &
præcipitari immiſſo ſale. Porro &
aliæ ſupererunt plurimæ ejuſmodi proprietates olim fortaſſe
detegendæ:
quo plures detegimus, eo plus ad confuſam il-
lam naturæ auri cognitionem accedimus:
a clara, atque in-
tima ipſius naturæ contemplatione adhuc abſumus.
Idem,
quod in hoc vidimus peculiari corpore, de corporis in ge-
nere natura affirmat.
Inveſtigandas proprietates, quibus de-
tectis illum intimum proprietatum fontem attingi nunquam
poſſe:
nil niſi inania proferri vocabula, ubi intimæ proprie-
tates inveſtigantur.
523. Hæc ego quidem ex illo: tum meam hancipſam Theo-
33Quid tamen
præſtari poſſit
circa generales
proprietates, &
generalia prin-
cipia: id eſſe
hic præſtitum.
riam reſpiciens, quam &
ipſe libro 10 expoſuit nondum edi-
to, ſic perſequor:
“ Quid autem, ſi partim obſervatione,
partim ratiocinatione adhibita, conſtaret demum, materiam
homogeneam eſſe, ac omne diſcrimen inter corpora

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index