Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
page |< < (247) of 389 > >|
299247PARS TERTIA. nire a forma, nexu, viribus, & motibus particularum, quæ
ſint intima origo ſenſibilium omnium proprietatum.
Ea
noſtros ſenſus non alia effugiunt ratione, niſi ob nimis exi-
guam particularum molem:
nec noſtræ mentis vim, niſi ob
ingentem ipſarum multitudinem, &
ſublimiſſimam, utut
communem, virium legem, quibus fit, ut ad intimam ſin-
gularum ſpecierum compoſitionem cognoſcendam aſpirare non
poſſimus.
At generalium corporis proprietatum, & genera-
lium diſcriminum explicationem libro 10 ex intimis iis prin-
cipiis petitam, exhibebimus fortaſſe non infeliciter:
peculia-
rium corporum textum olim cognoſci, difficillimum quidem
eſſe, arbitror, prorſus impoſſibile, affirmare non auſim.
324. Demum ibidem illud addo, quod pertinet ad genera,
11Quo pacto in-
terea ſpecies di-
ſtinguamus.
&
ſpecies: “ Interea ſpecificas naturas æſtimamus, & diſtin-
guimus a collectione illa externarum proprietatum, in quo
plurimum confert ordo, quo deteguntur.
Si quædam col-
lectio, quæ ſola innotuerat, inveniatur ſimul cum nova
quadam proprietate conjuncta, in aliis fere æquali numero
cum alia diverſa;
eam, quam pro ſpecie infima habeba-
mus, pro genere quodam habemus continente ſub ſe illas
ſpecies, &
nomen, quod prius habuerant, pro utraque reti-
nemus.
Si diu invenimus conjunctam ubique cum aliqua
nova, deinde vero alicubi multo poſterius inveniatur ſine
illa nova;
tum, nova illa jam in naturæ ideam admiſſa,
hanc ſubſtantiam ea carentem ab ejuſmodi natura arcemus,
nec ipſi id nomen tribuimus.
Si nunc inveniretur maſſa,
quæ ceteras omnes enumeratas auri proprietates haberet,
ſed aqua regia non ſolveretur, eam non eſſe aurum dicere-
mus.
Si initio compertum eſſet, alias ejuſmodi maſſas ſol-
vi, alias non ſolvi per aquam regiam, ſed per alium liquo-
rem, &
utrumque in æquali fere earum maſſarum numero
notatum eſſet, putatum fuiſſet, binas eſſe auri ſpecies, qua-
rum altera alterius liquoris ope ſolveretur.
Hæc ego ibi; unde adhuc magis patet, quid ſpecificæ for-
mæ ſint, &
inde, quid ſit transformatio. Sed de his omni-
bus jam ſatis.

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index