Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
280
"/>
litudine adſtringuntur. </
s
>
<
s
>Quanquam & id verè prædicamentum conſtituit, quod eſt actu & ens
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1845
"/>
<
lb
/>
ſenſile, eius
<
expan
abbr
="
principiũ
">principium</
expan
>
eſſentia & materia, poteſtas & actus. </
s
>
<
s
>Eſſe igitur à compoſito ſola ratione
<
lb
/>
diſiungitur;
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
illud eſt eſſe actu quod tum contingit, cùm forma ab agente imprimitur mate
<
lb
/>
riæ ſenſili; quapropter
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
forma dicitur actus primus; quo dirigitur illa ſpecies poteſtatis quæ
<
lb
/>
vocatur eſſentialis, quia .ſ. </
s
>
<
s
>reſpiciat
<
expan
abbr
="
formã
">formam</
expan
>
quæ eſt potiſsima pars eſſentiæ, & vnde eſt ipſum com
<
lb
/>
poſitum. </
s
>
<
s
>Nam forma per ſe actus eſt, & ſine hac actus
<
expan
abbr
="
vtiq.
">vtique</
expan
>
nullus; vt etiam præuiæ illæ affectio
<
lb
/>
nes, licèt formæ futuræ miniſtrent, cum actu tamen antecedente conſiſtant, ſiue efficiente, ſiue
<
expan
abbr
="
ẽt
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
ſubiecto innitantur. </
s
>
<
s
>Etenim tum primùm res eſt, vbi forma cum materia copulatur, vnde mate
<
lb
/>
ria quæ poteſtate fuerat, illud aſſequitur, vt actu exiſtat, & acceſsione formæ fiat compoſitum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1832
"/>
D</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1833
"/>
E</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1834
"/>
F</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1835
"/>
a 1. Phyſ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1836
"/>
G</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1837
"/>
H</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1838
"/>
A</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1839
"/>
a 7. Met.
<
lb
/>
T. 28.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1840
"/>
b 1. Phyſ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1841
"/>
c 13. Met.
<
lb
/>
c. 3.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1842
"/>
B</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1843
"/>
C</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1844
"/>
D</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1845
"/>
E</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
head
">
<
s
>
<
emph
type
="
italics
"/>
Dubitationes aliquæ tolluntur ad ea pertinentes quę de eſſe & eſſentia dicta ſunt, & aliæ proponuntur
<
lb
/>
ad actus vtriuſque naturam ſpectantes. </
s
>
<
s
>Cap. </
s
>
<
s
>XXVI
<
emph.end
type
="
italics
"/>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>VERVMENIMVERO Theophilus quem ſemper honoris cauſſa nomino, contra hæc
<
lb
/>
in ſuis commentariis de Anima diſputabat, inquiens nullo modo fieri poſſe, vt eſſe addita
<
lb
/>
mentum foret eſſentiæ,
<
expan
abbr
="
quandoquidẽ
">quandoquidem</
expan
>
præter ens, quod in
<
expan
abbr
="
decẽ
">decem</
expan
>
prædicamenta ſecatur, & ens ve
<
lb
/>
rum, & vt puto, reale ad eius
<
expan
abbr
="
differentiã
">differentiam</
expan
>
quod rationis appellant, quia ſit opus mentis humanæ;
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1846
"/>
<
lb
/>
numerandum
<
expan
abbr
="
quoq.
">quoque</
expan
>
eſſet tertium ens ſubſtantiæ
<
expan
abbr
="
ſuperadditũ
">ſuperadditum</
expan
>
, quod tamen nuſquàm factitatum
<
lb
/>
fuiſſe
<
expan
abbr
="
cõperimus
">comperimus</
expan
>
,
<
expan
abbr
="
neq.
">neque</
expan
>
ab Ariſtotele ſolùm; ſed ab iis omnib. qui diſtributioni Ariſtotelicæ acquie
<
lb
/>
ſcere noluerunt. </
s
>
<
s
>Tum deinde ſi eſſe eſſentiæ ſuperinduceretur; de eo
<
expan
abbr
="
quærendũ
">quærendum</
expan
>
foret, cuius be
<
lb
/>
neficio ſit: nam ſi per ſe; ergo non per eſſe additum: ſi per aliud; etiam de hoc ipſo quæretur,
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
ita quæſtio perduci poterit in infinitum. </
s
>
<
s
>Reſpondemus
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
ad primum, in
<
expan
abbr
="
decẽ
">decem</
expan
>
prædicamen
<
lb
/>
ta diſtribui tale genus entis,
<
expan
abbr
="
qd
">quod</
expan
>
addit eſſentiæ
<
expan
abbr
="
materiã
">materiam</
expan
>
<
expan
abbr
="
ſenſilẽ
">ſenſilem</
expan
>
, & hoc eſſe verè
<
expan
abbr
="
proprięq́
">proprięque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
ſubſtãtiã
">ſubſtantiam</
expan
>
<
lb
/>
cuius alia principia ſint quæ ſint, vt fertur, analogicè ſubſtantiæ. </
s
>
<
s
>Quare
<
expan
abbr
="
vr̃
">videtur</
expan
>
eſſe lapſus in eo, quae hoc
<
lb
/>
ſubſtantiæ ſuperaddatur; cùm ſuperaddatur eſſentiæ, & ipſum propriè ſit ſubſtantia. </
s
>
<
s
>Ad ſecun
<
lb
/>
dùm verò diſtinguimus illam vocem per ſe: quandò inter alia ſignificata hoc habet,
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
quae actu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1847
"/>
<
lb
/>
continet intra ſe principia ex quibus exiſtit. </
s
>
<
s
>ſic homo per ſe eſt, & animal rationis compos, cui
<
lb
/>
non repugnat eſſe per aliud; quippe per cauſſam quæ tamen non ſit extra ipſum. </
s
>
<
s
>Dicimus igi
<
lb
/>
tur hoc eſſe ita exiſtere per ſe & per aliud; nempe per eſſentiam & materiam ſenſilem, vt cauſſas,
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
principia, ſed hæc omnia intra ſe habere. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Neq.
">Neque</
expan
>
ideò neceſſe eſt, vt ſi per aliud ſit illi non con
<
lb
/>
ueniat eſſe per ſe; aut quòd reſoluatur in alia quæ habeant eſſe: Verùm ſat eſt, ſi ea in quæ reſol
<
lb
/>
uitur; habeant eſſe per ſe quidem, ſed aptum ſibi & conueniens, quod eſt eſſe principij, vnde exi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1848
"/>
<
lb
/>
ſtit illud eſſe quod eſſentiæ ſuperinduci defendimus. </
s
>
<
s
>Eodem modo reſponderemus ei qui item
<
lb
/>
de compoſito quæreret, ſit'ne per ſe, an per aliud: & quæſtionem deduceret in infinitum: eſt
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
<
lb
/>
per ſe & per aliud, quod tamen habet eſſe, non exiſtentiæ quod quærimus, ſed eſſentiæ, & id ſuffi
<
lb
/>
cit. </
s
>
<
s
>Id cùm ſit in materia, eſt planè ſingulare;
<
expan
abbr
="
ideòq́
">ideòque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>ſingulare verè eſt. </
s
>
<
s
>ab hoc
<
expan
abbr
="
mẽs
">mens</
expan
>
abſtrahit
<
expan
abbr
="
ſpe-ciẽ
">ſpe
<
lb
/>
ciem</
expan
>
vniuerſalem quæ primum eſt mentis
<
expan
abbr
="
obiectũ
">obiectum</
expan
>
, cuius .ſ. </
s
>
<
s
>principia
<
expan
abbr
="
cauſſęq́
">cauſſęque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>veſtigentur, & de qua
<
lb
/>
demonſtrentur affectiones. </
s
>
<
s
>Ex eo verò quòd eſſe ſic ratione ſeparatur à reb. de
<
expan
abbr
="
quib.
">quibus</
expan
>
dicitur;
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
ſequitur (vt hoc veluti corollarium addamus) vt prędicari poſsit,
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
item, vt medium intereſ
<
lb
/>
ſe & id, de quo prędicatur, intercedat, eſſentia nimirùm & cauſſa. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Indeq́
">Indeque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>etiam naſcitur, vt, cùm
<
lb
/>
reipſa non diſcrepet ab eo de quo dicitur, remaneat nihilominus quæſtio ſimplex. </
s
>
<
s
>Quòd ſiquan
<
lb
/>
do Alexander, aut alius quiſquam retulit quæſtionem, ſit'ne res ad accidens; meminerit multi
<
lb
/>
plex eſſe ſignificatum eius vocis; id .ſ. </
s
>
<
s
>quod citra ſubiecti interitum abeſſe contingit, & id
<
expan
abbr
="
deniq.
">denique</
expan
>
<
lb
/>
quod accedit ei quod eſt actu; dicitur
<
expan
abbr
="
itẽ
">item</
expan
>
accidens
<
foreign
lang
="
grc
">ἐνδεχόμενον</
foreign
>
& contingens, vt homini ambu
<
lb
/>
lare. </
s
>
<
s
>Dicitur & tertiò id quod non
<
expan
abbr
="
cõprehenditur
">comprehenditur</
expan
>
in notione formali rei
<
expan
abbr
="
cuiuſpiã
">cuiuſpiam</
expan
>
, quemadmo
<
lb
/>
dum non accipitur
<
expan
abbr
="
quodcunq.
">quodcunque</
expan
>
poſterius in notione prioris, ſic animali accidit homo vltimò ac
<
lb
/>
cidens illud appellari ſolet quod ſine vlla limitatione prędicatur, velut apud dialecticos in Top.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1849
"/>
<
lb
/>
& hoc modo quæſtio, an ſit res, eſt quęſtio accidentis, quaſi accidere valeat idem,
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
inhęrere:
<
lb
/>
admodum
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
patet ea vox
<
foreign
lang
="
grc
">συμβαίνειν</
foreign
>
, vt etiam ad ea tranſumatur quæ neceſſariò
<
expan
abbr
="
conſequũtur
">conſequuntur</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Sed de his hactenus. </
s
>
<
s
>Redeo nunc in viam. </
s
>
<
s
>Nam multa certè ſunt ea quæ de actus
<
expan
abbr
="
vtriuſq.
">vtriuſque</
expan
>
natura
<
lb
/>
dicenda ſuccurrunt. </
s
>
<
s
>Primùm quidem
<
expan
abbr
="
q̃tũ
">quantum</
expan
>
ad
<
expan
abbr
="
illorũ
">illorum</
expan
>
ordinem ſpectat; tantum
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
abeſt, vt actus ille
<
lb
/>
quem ſecundum vocamus, ab actu primo proficiſcatur, & ex ipſo habitu pullulet, vt ſi habitum
<
lb
/>
contrahere velimus; anteà cogamur agere, & prout benè malèúe egerimus; inde bonus maluſúe
<
lb
/>
habitus oriatur. </
s
>
<
s
>Hinc cytharam pulſando cytharœdi efficimur, & benè pulſando boni; mali
<
expan
abbr
="
aũt
">aut</
expan
>
<
lb
/>
malè,
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
ex hoc deducta
<
expan
abbr
="
cõmunis
">communis</
expan
>
illa propoſitio è frequentatis actib. habitum comparari,
<
expan
abbr
="
eoq́
">eoque</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>nomine expreſſus eſt, quod
<
expan
abbr
="
firmitatẽ
">firmitatem</
expan
>
ſignificaret quæ ex antecedente actione naſceretur. </
s
>
<
s
>Habere
<
lb
/>
.n. poſsidere eſt, & vti poſſe,
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
ſummis digitis attingere, vel ſuperficie tenus infectum eſſe, & ex
<
lb
/>
habitu talem reddi, vt facilè munus ſuum ipſius proprium exercere, & tueri valeat: ac ſicut in ha
<
lb
/>
bituum
<
expan
abbr
="
moraliũ
">moralium</
expan
>
comparatione monebat Philoſophus;
<
expan
abbr
="
tantũ
">tantum</
expan
>
abeſt, vt ille qui iam ſibi
<
expan
abbr
="
cõtraxerit
">contraxerit</
expan
>
</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>