Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 131]
[Figure 132]
[Figure 133]
[Figure 134]
[Figure 135]
[Figure 136]
[Figure 137]
[Figure 138]
[Figure 139]
[Figure 140]
[Figure 141]
[Figure 142]
[Figure 143]
[Figure 144]
[Figure 145]
[Figure 146]
[Figure 147]
[Figure 148]
[Figure 149]
[Figure 150]
[Figure 151]
[Figure 152]
[Figure 153]
[Figure 154]
[Figure 155]
[Figure 156]
[Figure 157]
[Figure 158]
[Figure 159]
[Figure 160]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.013494">
                <pb pagenum="654" xlink:href="016/01/301.jpg"/>
              tudinis pauloque minùs altitudinis. </s>
              <s id="s.013495">Reſonat
                <lb/>
              alia ex obliquo ibidem à muro ſepti fera­
                <lb/>
              rum, quem vocant Barcum, quam pulſante
                <lb/>
              cornu obſeruaui decem diſtinctas voces re­
                <lb/>
              ferre. </s>
              <s id="s.013496">Ita nihil perfectum vndequaque eſſe
                <lb/>
              poteſt. </s>
              <s id="s.013497">Prima referebat aptè, perfectéque ac
                <lb/>
              ſtatim, ſed non plura neque ſæpiùs: hæc plu­
                <lb/>
              ra, ſed non ſæpiùs, aut adeò promptè reddit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013498">Tertia multiplex eſt, & in eadem vrbe, quam
                <lb/>
              Ticinum alij à Ticino vocant, in baſilica ma­
                <lb/>
              gna, vocant Salam Itali, quæ iuxta arcem ci­
                <lb/>
              uitatis ex oſtio toties remittit voces, vt nu­
                <lb/>
              merare nequeas: quandoque decimatertia
                <lb/>
              vox exauditur: aderant teſtes multi, & inter
                <lb/>
              cæteros medicæ artis profeſſor egregius,
                <lb/>
              Melchior Malheuſer Germanus, noſter diſ­
                <lb/>
              cipulus. </s>
              <s id="s.013499">Credidiſſes ab aliquo reſponderi, aut
                <lb/>
              deludi: emoriuntur ſenſim voces ac deſinunt:
                <lb/>
              vnde mirum in modum Ahime, quod ſonat
                <lb/>
              Latinè heu, refertur, velut morientis ac defi­
                <lb/>
              cientis vox. </s>
              <s id="s.013500">Quadrata hæc eſt ædes, & fene­
                <lb/>
              ſtris patulis pluribus, in ſuperiore parte à la­
                <lb/>
              teribus illuminatur. </s>
              <s id="s.013501">Cæterum frons, & pa­
                <lb/>
              ries ex aduerſo poſitus integri ſunt, niſi quòd
                <lb/>
              in fronte oſtium adeſt longitudo pedes cir­
                <lb/>
              citer 100. latitudo 25. fermè, altitudo (vr reor)
                <lb/>
              latitudine dimidio maior, eſt enim excelſa:
                <lb/>
              quam diligentiùs deſcribere placuit, vt ſci­
                <lb/>
              rent quicunque velint, vnde ratio excogitan­
                <lb/>
              da, exemplúmque petendum. </s>
              <s id="s.013502">Reſonat &
                <lb/>
              multiplex vox, ſi iuxta parietem alterum ex
                <lb/>
              aduerſo oſtij ſteteris, videtúrque ex ſublimi
                <lb/>
              tunc oſtij parte reddi. </s>
              <s id="s.013503">Itaque ex vtroque la­
                <lb/>
              tere, & maximè extra oſtium ipſum ſtantibus
                <lb/>
              vox reſonat, in medio nequaquam. </s>
              <s id="s.013504">Vnde ne­
                <lb/>
              mo dubitare poteſt, vel dæmonem eſſe, aut
                <lb/>
              ſycophantiam. </s>
              <s id="s.013505">Nam vix echo credi poteſt,
                <lb/>
              adeò clarè, adeò expeditè, adeò ſæpè ac ordi­
                <lb/>
              ne certo voces omnes exaudiuntur. </s>
              <s id="s.013506">Accepi
                <lb/>
              ab aſtantibus: olim ante oſtium, fornicem
                <lb/>
              porticus è regione poſitam fuiſſe, cuius etiam
                <lb/>
              magna pars ſupereſt. </s>
              <s id="s.013507">Multóque melius ſoli­
                <lb/>
              tas reddi voces ſtantibus extra oſtium, ſub
                <lb/>
              fornice, locupletiúſque ac maiore fœtore, vt
                <lb/>
              quæ tricies quandoque reſonarent. </s>
              <s id="s.013508">Certum
                <lb/>
              eſt, vt celeriùs profertur, maioréque ac con­
                <lb/>
              citatiore voce, ita clarius ac frequentius red­
                <lb/>
              di. </s>
              <s id="s.013509">Contingit autem hoc illi non ſecùs, ac in
                <lb/>
              multiplici imaginum reflexione. </s>
              <s id="s.013510">Ob id refle­
                <lb/>
              xa echo dici poteſt: quanquam obſcurior ſit
                <lb/>
              illius ratio. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013511">
                <margin.target id="marg1831"/>
              Auguſtini
                <lb/>
              Lauizarij
                <lb/>
              Comëlis ab
                <lb/>
              echo decepti
                <lb/>
              hiſtoria mi­
                <lb/>
              ra,</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013512">
                <margin.target id="marg1832"/>
              Echo perfe­
                <lb/>
              ctæ, conditio­
                <lb/>
              nes.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.013513">Sic & alia nos, ſed alio modo, decipere ſo­
                <lb/>
              lent. </s>
              <s id="s.013514">Si enim echo, ſpeculáque res eſſent ra­
                <lb/>
              ræ, quis non admiretur, cùm non minùs hæc
                <lb/>
              digna ſint aliis, quæ rarò accidunt admiratio­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1833"/>
                <lb/>
              ne? </s>
              <s id="s.013515">Sed raritas ſola, admirationem parere ſo­
                <lb/>
              let. </s>
              <s id="s.013516">Infantem loqui, etſi nuper natum natu­
                <lb/>
              rale eſt, & tamen pro oſtento, quod rarum
                <lb/>
              ſit, & maximo ſemper
                <expan abbr="habitũ">habitum</expan>
              eſt. </s>
              <s id="s.013517">Quomodo
                <lb/>
              autem naturale ſit, docet Ariſtoteles. </s>
              <s id="s.013518">
                <expan abbr="">Nam</expan>
              cùm
                <lb/>
              ſermo linguę robore, & intelligentia conſtet,
                <lb/>
              intelligentia
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              pleriſque priùs robore lin­
                <lb/>
              guæ adueniat, eò fit, vt loqui
                <expan abbr="">non</expan>
              abſoluta in­
                <lb/>
              telligentia mirum videatur. </s>
              <s id="s.013519">Et
                <expan abbr="tamẽ">tamen</expan>
              ſi robur
                <lb/>
              linguæ priùs abſoluatur, cùm homo natura
                <lb/>
              ad
                <expan abbr="loquendũ">loquendum</expan>
              paratus ſit, qui impedit, vt au­
                <lb/>
              dita
                <expan abbr="">non</expan>
              intellecta, velut picæ, & pſittaci, non
                <lb/>
              referat? </s>
              <s id="s.013520">Vel quòd vt intellecta iam nixu quo­
                <lb/>
              dam atque concurſu ſpirituum ad linguam
                <lb/>
              proferat? </s>
              <s id="s.013521">Indicio eſt, quòd hoc his maximè
                <lb/>
              à ſomno contingit, & clarius: nam tunc per
                <lb/>
              ſomnum viſa, & audita magis mouent, ma­
                <lb/>
              iorque ſpirituum eſt copia, & lingua diutur­
                <lb/>
              na quiete robuſtior euaſit. </s>
              <s id="s.013522">Admiratio igitur
                <lb/>
              vel ob raritatem, vel ob cauſæ ignorantiam
                <lb/>
              contingit, vel ob vtrunque. </s>
              <s id="s.013523">Sæpius verò
                <lb/>
              contingit, vt raritas effectus ſit cauſa igno­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1834"/>
                <lb/>
              rantiæ cauſæ. </s>
              <s id="s.013524">Quædam verò rara ſunt, vt hæc
                <lb/>
              ad ſpeciem, illa ad genus: velut quod felium
                <lb/>
              pupilla modò nauicularis, Lunæ diuiduæ fi­
                <lb/>
              gura conſpicitur, aliàs verò etiam anguſtio­
                <lb/>
              re forma, quoniam animal hoc variè vueam
                <lb/>
              contrahat atque diſtendat, cornea verò tu­
                <lb/>
              nica in illo craſſiſſima ſit. </s>
              <s id="s.013525">Ob id maximè ſi à
                <lb/>
              latere eam intuearis, multiformis videtur,
                <lb/>
              recta verò & à fronte rotundior, vt nobis:
                <lb/>
              quanquam ſint, qui affirmare audeant, quod
                <lb/>
              etiam alibi teſtatus ſum, non horum tantùm
                <lb/>
              animalium, ſed & hominum pupillas pro
                <lb/>
              Lunæ lumine creſcere, aut diminui. </s>
              <s id="s.013526">Sed hoc
                <lb/>
              ad rotunditatem minimè pertinet. </s>
              <s id="s.013527">Vtvt ſit
                <lb/>
              diuerſitas aſpectus, multum facit ad figuræ
                <lb/>
              rei mutationem: nam & gemmæ longiores
                <lb/>
              ex angulo ſi inſpiciantur, quadratæ formæ
                <lb/>
              propiores videntur: quoniam nec magnitu­
                <lb/>
              do longiorum: ne breuiorum laterum parui­
                <lb/>
              tas percipi poteſt: quare confuſa ratione,
                <lb/>
              quæ ſolum trientem habet, procul formata
                <lb/>
              videtur. </s>
              <s id="s.013528">Sic autem conſtat
                <foreign lang="grc">ἀπόδειξις. </foreign>
              </s>
              <s id="s.013529">Sit
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.301.1.jpg" xlink:href="016/01/301/1.jpg" number="155"/>
                <lb/>
              gemmæ quadrilateræ A B, quincuplum
                <lb/>
              B C, lateri ducatur ac diuidatur per
                <lb/>
              æqua in D, ducatur DB, & conſtituatur ocu­
                <lb/>
              lus in E, ducantur AE, & CE, erit igitur an­
                <lb/>
              gulus CDE, maior DEA, quare CD, maior
                <lb/>
              videbitur DA, & BC, æqualis fermè BA,
                <lb/>
              propior; ſcilicet quantò E, magis diſtat A, B,
                <lb/>
              & ſublimior eſt. </s>
              <s id="s.013530">Multa igitur cum noſtrum
                <lb/>
              fallant ſenſum, nobis mira videntur: vt bea­
                <lb/>
              tum Antonium rectè dixiſſe ferant, qui in­
                <lb/>
              tegris vtuntur ſenſibus, nec ipſa, quæ per li­
                <lb/>
              teras fit, indigere eruditione. </s>
              <s id="s.013531">Senſus ille
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1835"/>
                <lb/>
              dicebat non ſolum hos internos, ſed mentem
                <lb/>
              ipſam ac memoriam, tum rationem. </s>
              <s id="s.013532">Mens
                <lb/>
              enim abſoluta à vinculis vitiorum & affecti­
                <lb/>
              bus, plurima cognoſcit, quæ aliis hominibus
                <lb/>
              mirabilia eſſe videntur. </s>
              <s id="s.013533">Ob id igitur nihil
                <lb/>
              mirum videri debet, ſi nocte ambulantibus
                <lb/>
              metus, & caſus multa oſtendant, ignes ſcili­
                <lb/>
              cet in cœlo, ſtellas cadentes, voragines, flam­
                <lb/>
              mas ſaltantes, vmbras, ſpectra, ſtrepitus in­
                <lb/>
              conditos, eiulatus, feras, ſerpentes, latro­
                <lb/>
              nes, fures, cadauera, lemures, laruas, mur­
                <lb/>
              mura, gemitus vexatorum, canes rabidos:
                <lb/>
              terrores ( vt dixi ) abſque manifeſta cauſa.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013534">Hæc tamen, haud demonſtrant, demonas ip­
                <lb/>
              fos eſſe. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>