156[Figure 156]
LIBER DECIMVSNONVS,
IGITVR de dæmonibus non
parua ſemper dubitatio fuit:
atque vt mihi videtur, qui il
los eſſe, nobiſque congredi exi
ſtimant, illorum aduentum ab
afflatu diuino, angelicóque congreſſu ſic
diſtinguunt. Nam cùm dæmonas humanus
animus naturaliter horreat, mens ipſa illo
rum præſentia turbatur, horreſcit ac metuit
quippiam, quod tamen nondum nouit. Co
gitationes prauæ, & in prauis actionibus
ſolent, aut inſidiis, quas paramus obrepe
re. Odores quoque tetros, & ſonitus in
conditos pariunt, aut relinquunt: ſuſpicio
manet poſt receſſum aut deſperatio, vt de
Bruti genio legitur. At afflatus diuinus ſeu
angelus quiſpiam occurrat, non niſi bona
ſaltem mente præditis ſe offert, ac ſine ſtrepi
tu vllo, ſenſimque accedit, animam exhila
rat, ac fiduciam præſtat, optimámque ſpem.
Placida tunc mens in optimas cogitationes
fertur, & ſuperna amare etiam cogitur. Cœ
leſtia diligit, & bona ac ſalutaria meditanti
iam accedit. Quòd ſi ſubito aduentu abſter
reatur, animus illicò conquieſcit. Hæc qui
dem beatus Antonius, qui hac in parte ad
mirabilis fuit, nos edocuit. Nobis eadem de
exitialibus ac ſalutiferis animi præſagiis dif
ferentia inconcuſſa manebit, etiam ſi vi na
turæ hæc ipſa ſolum fieri contendamus. Nam
ſi pro angelis ac dæmonibus ſalutaria ac in
fenſa aſtra ſupponantur, eadem ratio, ſigná
que eadem in vtriſque militabunt. Ergo dæ
monas eſſe præcantationum argumento
multi conantur oſtendere. Seu Conſtantini
experimentis ad capiendos piſces, ad conſer
uandum, vinum, in libris de Agricultura: ſeu
ad ſagittas extrahendas, ſeu dentium dolo
res ſedando, ſeu ſiſtendum ſanguinem,
quod nos etiam in nobis experti ſumus, in
nitamur.
parua ſemper dubitatio fuit:
atque vt mihi videtur, qui il
los eſſe, nobiſque congredi exi
ſtimant, illorum aduentum ab
afflatu diuino, angelicóque congreſſu ſic
diſtinguunt. Nam cùm dæmonas humanus
animus naturaliter horreat, mens ipſa illo
rum præſentia turbatur, horreſcit ac metuit
quippiam, quod tamen nondum nouit. Co
gitationes prauæ, & in prauis actionibus
ſolent, aut inſidiis, quas paramus obrepe
re. Odores quoque tetros, & ſonitus in
conditos pariunt, aut relinquunt: ſuſpicio
manet poſt receſſum aut deſperatio, vt de
Bruti genio legitur. At afflatus diuinus ſeu
angelus quiſpiam occurrat, non niſi bona
ſaltem mente præditis ſe offert, ac ſine ſtrepi
tu vllo, ſenſimque accedit, animam exhila
rat, ac fiduciam præſtat, optimámque ſpem.
Placida tunc mens in optimas cogitationes
fertur, & ſuperna amare etiam cogitur. Cœ
leſtia diligit, & bona ac ſalutaria meditanti
iam accedit. Quòd ſi ſubito aduentu abſter
reatur, animus illicò conquieſcit. Hæc qui
dem beatus Antonius, qui hac in parte ad
mirabilis fuit, nos edocuit. Nobis eadem de
exitialibus ac ſalutiferis animi præſagiis dif
ferentia inconcuſſa manebit, etiam ſi vi na
turæ hæc ipſa ſolum fieri contendamus. Nam
ſi pro angelis ac dæmonibus ſalutaria ac in
fenſa aſtra ſupponantur, eadem ratio, ſigná
que eadem in vtriſque militabunt. Ergo dæ
monas eſſe præcantationum argumento
multi conantur oſtendere. Seu Conſtantini
experimentis ad capiendos piſces, ad conſer
uandum, vinum, in libris de Agricultura: ſeu
ad ſagittas extrahendas, ſeu dentium dolo
res ſedando, ſeu ſiſtendum ſanguinem,
quod nos etiam in nobis experti ſumus, in
nitamur.
Sed hæc mittamus, quod nos vidimus
ſuperiore anno miraculum recitemus. La
borabat patritij generis mulier vrinæ ardo
re, perpetuáque illius emittendi voluntate,
cumque clariſſimi vrbis noſtræ medici om
nes non pauciores ſeptem, tum externi, ac
chirurgici non pauci vocati eſſent, aderam
& ego: nec ſatis inter nos de morbi cauſa
conueniebat, lapidem, eryſipelas, vlcus, ſcir
rhum, carcinoma, phlegmonem, veſicas alius
atque alius arbitrabatur, nec cùm pro ſin
gulis auxilia tentata eſſent, quicquam pro
fuit. Cúmque calidis fomentis excitatæ ve
ſicæ ſecarentur, præter ſolitas vigilias, &
cruciatum, inuoluntaria vrinæ emiſſio ob
inciſionem ſuperuenit. Inde bis etiam con
uulſa, cum pulſus ac virtutis caſu. Ita mor
bo & auxiliis ſeptem perpetuis menſibus
excarnificata, deſperata penitus ſalute ab
omnibus relicta eſt. Neque enim pericu
lum erat, vt ægritudinem ſimularet, quæ
tot medicamenta acerba ebiberit, tot fo
menta, ſuffumigiáque ſuſtinuerit, quæ ſpe
culo paſſa ſit à tot medicis locum illum in
ſpici, quæ inediam tamdiu tolerauerit, de
nique admiſerit venæ ſectionem, ſectionem
veſicarum, eſcharotica medicamenta, fer
rum, ignes. Itaque cùm feſſi & incerti eſſe
mus, iam in noſtram ſententiam, quæ om
nium ( vt viſum poſtea fuit ) erat abſurdior,
ventum eſt, hoc maximè argumento, quòd
magis ad deteriora quibuſcunque auxiliis
morbus perueniret: iam dolor in loco vbi
veſicæ collum vteri collo iungitur, aſſiduus
erat, iam totius corporis extenuatio maxima:
Hippocraticáque facies, & non voluntarius
vrinæ fluxus, tum vigilia perpetua ſuperaue
rant. Iam vlcera vndique circa locum erant,
medicamentorum partim caliditate, & acuitate,
partim ferri importuna tractatione excitata.
Nihilo tamen minus vrinæ ardore non ſo
lùm manente, ſed & ſuperaucto, perpetuáque
mingendi voluntate tanta, vt quidam calcu
lum veſicæ eſſe, crediderint. Sed eam opi
nionem tactus cum cathera reiecit. Ergo
prorſus conclamata ægra, ſuperuenit Ioſe
phus Niger, Græcarum literarum profeſſor
egregius, publicéque eas docens, ſed qui tamen
medicinæ penitus eſſet ignarus. Hunc præ
cantatorem & maleficarum artium apprimè
gnarum exiſtimabant. Erat filius huic mulieri
decennis, quem Ioſephus inſtituit, vt di
cat ſe videre tres dæmonas teterrimos co
ram matre in cryſtallo trigona, quam ſecum
attulerat, pedites. Inde aliis in aurem pue
ri in ſuſuratis verbis, puer affirmat ſe vi
dere equitem alium dæmonem, longè pri
mis proceriorem, cùm tricuſpide, qui il
los tres pedites ſigillatim vinciat, & cate
nis alligatos ephippiis omnes abducat: in
de iubet aſſeruari cryſtallum. Quid moror?
mulier hac techna perſuaſa, dormit: ceſſat
dolor, ardor, voluntas mingendi: redit
colos viuidus, redit caro, concipit poſt hæc,
perfectè conualuit: cuius rei teſtes tot ha
beo, quot familiares erant viri, aut mulie
res, medicóſque omnes conuocatos: rémque
ipſam, cùm tunc moribunda eſſet, nunc verò
ſana, ab omnibus videri poſſit. Ergo vel dæ
mone ſanata eſt mulier: vel imaginatione, fi
déque, cùm aliam tertiam cauſam præter
has inuenire minimè liceat. Nam ſi vera
puer referebat, diſſimulante per metum
legis Ioſepho veritatem, dæmone ſanata eſt:
ſi verò puer à Ioſepho perſuaſus vno verbo,
vt videre ſe affirmaret quæcunque ipſe Io
ſephus interrogaret, technam matri ſalutis
ſuperiore anno miraculum recitemus. La
borabat patritij generis mulier vrinæ ardo
re, perpetuáque illius emittendi voluntate,
cumque clariſſimi vrbis noſtræ medici om
nes non pauciores ſeptem, tum externi, ac
chirurgici non pauci vocati eſſent, aderam
& ego: nec ſatis inter nos de morbi cauſa
conueniebat, lapidem, eryſipelas, vlcus, ſcir
rhum, carcinoma, phlegmonem, veſicas alius
atque alius arbitrabatur, nec cùm pro ſin
gulis auxilia tentata eſſent, quicquam pro
fuit. Cúmque calidis fomentis excitatæ ve
ſicæ ſecarentur, præter ſolitas vigilias, &
cruciatum, inuoluntaria vrinæ emiſſio ob
inciſionem ſuperuenit. Inde bis etiam con
uulſa, cum pulſus ac virtutis caſu. Ita mor
bo & auxiliis ſeptem perpetuis menſibus
excarnificata, deſperata penitus ſalute ab
omnibus relicta eſt. Neque enim pericu
lum erat, vt ægritudinem ſimularet, quæ
tot medicamenta acerba ebiberit, tot fo
menta, ſuffumigiáque ſuſtinuerit, quæ ſpe
culo paſſa ſit à tot medicis locum illum in
ſpici, quæ inediam tamdiu tolerauerit, de
nique admiſerit venæ ſectionem, ſectionem
veſicarum, eſcharotica medicamenta, fer
rum, ignes. Itaque cùm feſſi & incerti eſſe
mus, iam in noſtram ſententiam, quæ om
nium ( vt viſum poſtea fuit ) erat abſurdior,
ventum eſt, hoc maximè argumento, quòd
magis ad deteriora quibuſcunque auxiliis
morbus perueniret: iam dolor in loco vbi
veſicæ collum vteri collo iungitur, aſſiduus
erat, iam totius corporis extenuatio maxima:
Hippocraticáque facies, & non voluntarius
vrinæ fluxus, tum vigilia perpetua ſuperaue
rant. Iam vlcera vndique circa locum erant,
medicamentorum partim caliditate, & acuitate,
partim ferri importuna tractatione excitata.
Nihilo tamen minus vrinæ ardore non ſo
lùm manente, ſed & ſuperaucto, perpetuáque
mingendi voluntate tanta, vt quidam calcu
lum veſicæ eſſe, crediderint. Sed eam opi
nionem tactus cum cathera reiecit. Ergo
prorſus conclamata ægra, ſuperuenit Ioſe
phus Niger, Græcarum literarum profeſſor
egregius, publicéque eas docens, ſed qui tamen
medicinæ penitus eſſet ignarus. Hunc præ
cantatorem & maleficarum artium apprimè
gnarum exiſtimabant. Erat filius huic mulieri
decennis, quem Ioſephus inſtituit, vt di
cat ſe videre tres dæmonas teterrimos co
ram matre in cryſtallo trigona, quam ſecum
attulerat, pedites. Inde aliis in aurem pue
ri in ſuſuratis verbis, puer affirmat ſe vi
dere equitem alium dæmonem, longè pri
mis proceriorem, cùm tricuſpide, qui il
los tres pedites ſigillatim vinciat, & cate
nis alligatos ephippiis omnes abducat: in
de iubet aſſeruari cryſtallum. Quid moror?
mulier hac techna perſuaſa, dormit: ceſſat
dolor, ardor, voluntas mingendi: redit
colos viuidus, redit caro, concipit poſt hæc,
perfectè conualuit: cuius rei teſtes tot ha
beo, quot familiares erant viri, aut mulie
res, medicóſque omnes conuocatos: rémque
ipſam, cùm tunc moribunda eſſet, nunc verò
ſana, ab omnibus videri poſſit. Ergo vel dæ
mone ſanata eſt mulier: vel imaginatione, fi
déque, cùm aliam tertiam cauſam præter
has inuenire minimè liceat. Nam ſi vera
puer referebat, diſſimulante per metum
legis Ioſepho veritatem, dæmone ſanata eſt:
ſi verò puer à Ioſepho perſuaſus vno verbo,
vt videre ſe affirmaret quæcunque ipſe Io
ſephus interrogaret, technam matri ſalutis