GEORGII AGRICO
LAE DE RE METALLICA
LIBER NONVS.
LAE DE RE METALLICA
LIBER NONVS.
Scripsi de diuerſo uenarum præparandarum
opificio, nunc feribam de uaria earundem excoquen
darum ratione. Quanquam enim qui uenas urunt,
& torrent & cremant, aliquid detrahunt de his, quæ
cum metallis miſta uel compoſita eſſe ſolent: mul
tum, qui tundunt pilis: plurimum, qui lauant, cri
brant, diſcernunt, omne tamen id quod metallorum
ſpeciem ab oculis remouet, ac efficit informe quid
dam & rude adimere non poſſunt: quocirca neceſſa
rio inuenta eſt excoctio, qua terræ, ſucci concreti, lapides ſic ſeparantur à me
tallis, ut ſuus cuique color inſideat, ut purum fiat, ut multis in rebus homini ma
gno uſui ſit. Cùm autem excoctio ſit eorum, quæ, anteaquam uenæ exco
querentur, cum metallis erant permiſta, ſecretio, quodque metallum igni quo
dammodo perficitur. Verùm quia uenæ metallicæ multum inter ſe differunt,
primò metallis, quæ in ſe continent: deinde cuiuſque metalli copia uel ino
pia, quæ eis eſt: tum hacre, quod aliæ cito igni liqueſcant, aliæ tarde, earum
excoquendarum plures rationes ſunt: quarum una ut excoctores ex ijſdem
uenis plus metalli quàm alia conficerent, eos aſſiduos rerum uſus docuit. Etſi
uerò pluribus interdum excoquendi rationibus ex ijſdem uenis par metal
li pondus conflare poſſunt, tamen maiori ſumptu opus eſt ad unam quàm
ad aliam. Atque uenæ quidem uel in fornace uel extra excoquuntur. Si in for
nace, aut eius ore ad tempus clauſo, aut ſemper patente: ſi extra fornacem, uel
in ollis, uel in canalibus. Sed ut res fiat dilucidior, ſingula perſequar exorſus
à domicilio & fornacibus. Murus, qui ſecundus futurus eſt, latere uel ſaxo
ducatur craſſus pedes duos & totidem palmos, ut ad onus ferendum ſit ido
neus: altus pedes quindecim: longus pro numero fornacum extruendarum:
quarum in uno domicilio eſſe ſolent plerunque ſex, raro plures, ſæpius minus
multæ. Earum uerò tres parietes, poſteriorem dico, qui eſt ad murum, & u
triuſque lateris, eſſe factos ex natiuis lapidib. ſatius eſt quàm ex coctis. Nam
lateres cum excoctor, uel qui ſuccedit uicarius eius muneri, decutit cadmias,
quæ interea, dum excoquerentur uenæ, ad parietes adhæſerunt, cito faciunt
uitium & franguntur. At natiui quidam lapides iniurijs ignium reſiſtunt,
& ad longum tempus durant: maxime uerò hi ipſi qui molles ſunt & fibra
rum expertes: contra duri & quibus multæ ſunt fibræ, igni diſſiliunt & diſſi
pantur: qua de cauſa fornaces, ex eis factæ, facile ab ignibus labefactantur,
& cùm decutiuntur cadmiæ, confringuntur. Prior autem paries conficiatur
ex coctis lapidibus, & inferiore parte habeat os latum palmos tres, altum ſeſ
quipedem, cùm iam focus fuerit paratus. Poſteriori uerò parieti ſit foramen
ſurſum uerſus ad cubiti altitudinem, anteaquam focus fuerit præparatus: id
opificio, nunc feribam de uaria earundem excoquen
darum ratione. Quanquam enim qui uenas urunt,
& torrent & cremant, aliquid detrahunt de his, quæ
cum metallis miſta uel compoſita eſſe ſolent: mul
tum, qui tundunt pilis: plurimum, qui lauant, cri
brant, diſcernunt, omne tamen id quod metallorum
ſpeciem ab oculis remouet, ac efficit informe quid
dam & rude adimere non poſſunt: quocirca neceſſa
rio inuenta eſt excoctio, qua terræ, ſucci concreti, lapides ſic ſeparantur à me
tallis, ut ſuus cuique color inſideat, ut purum fiat, ut multis in rebus homini ma
gno uſui ſit. Cùm autem excoctio ſit eorum, quæ, anteaquam uenæ exco
querentur, cum metallis erant permiſta, ſecretio, quodque metallum igni quo
dammodo perficitur. Verùm quia uenæ metallicæ multum inter ſe differunt,
primò metallis, quæ in ſe continent: deinde cuiuſque metalli copia uel ino
pia, quæ eis eſt: tum hacre, quod aliæ cito igni liqueſcant, aliæ tarde, earum
excoquendarum plures rationes ſunt: quarum una ut excoctores ex ijſdem
uenis plus metalli quàm alia conficerent, eos aſſiduos rerum uſus docuit. Etſi
uerò pluribus interdum excoquendi rationibus ex ijſdem uenis par metal
li pondus conflare poſſunt, tamen maiori ſumptu opus eſt ad unam quàm
ad aliam. Atque uenæ quidem uel in fornace uel extra excoquuntur. Si in for
nace, aut eius ore ad tempus clauſo, aut ſemper patente: ſi extra fornacem, uel
in ollis, uel in canalibus. Sed ut res fiat dilucidior, ſingula perſequar exorſus
à domicilio & fornacibus. Murus, qui ſecundus futurus eſt, latere uel ſaxo
ducatur craſſus pedes duos & totidem palmos, ut ad onus ferendum ſit ido
neus: altus pedes quindecim: longus pro numero fornacum extruendarum:
quarum in uno domicilio eſſe ſolent plerunque ſex, raro plures, ſæpius minus
multæ. Earum uerò tres parietes, poſteriorem dico, qui eſt ad murum, & u
triuſque lateris, eſſe factos ex natiuis lapidib. ſatius eſt quàm ex coctis. Nam
lateres cum excoctor, uel qui ſuccedit uicarius eius muneri, decutit cadmias,
quæ interea, dum excoquerentur uenæ, ad parietes adhæſerunt, cito faciunt
uitium & franguntur. At natiui quidam lapides iniurijs ignium reſiſtunt,
& ad longum tempus durant: maxime uerò hi ipſi qui molles ſunt & fibra
rum expertes: contra duri & quibus multæ ſunt fibræ, igni diſſiliunt & diſſi
pantur: qua de cauſa fornaces, ex eis factæ, facile ab ignibus labefactantur,
& cùm decutiuntur cadmiæ, confringuntur. Prior autem paries conficiatur
ex coctis lapidibus, & inferiore parte habeat os latum palmos tres, altum ſeſ
quipedem, cùm iam focus fuerit paratus. Poſteriori uerò parieti ſit foramen
ſurſum uerſus ad cubiti altitudinem, anteaquam focus fuerit præparatus: id
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib