Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 161]
[Figure 162]
[Figure 163]
[Figure 164]
[Figure 165]
[Figure 166]
[Figure 167]
[Figure 168]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.013572">
                <pb pagenum="656" xlink:href="016/01/303.jpg"/>
              cauſa molitus eſt: manifeſtum eſt, quòd
                <lb/>
              imaginatione, & fide conualuit. </s>
              <s id="s.013573">Illud mi­
                <lb/>
              rum eſt, quòd ſi fraude fuit, præmium recu­
                <lb/>
              ſauit: neque enim videtur quorſum hæc
                <lb/>
              fraus, quæ præmium careat, infamia verò
                <lb/>
              res ſuccedat, ſeu non ſuccedat, haud mini­
                <lb/>
              ma defutura ſit? </s>
              <s id="s.013574">Ob id veriſimilius eſt à dæ­
                <lb/>
              mone ſanatam eſſe: dæmonáſque ipſos eſſe
                <lb/>
              ac vagari. </s>
              <s id="s.013575">Mira verò ſunt quæ ad confirman­
                <lb/>
              dam hanc opinionem recitantur à Plutar­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1838"/>
                <lb/>
              cho in initio vitæ Simonis de Damone: item
                <lb/>
              de Pauſania, Cleonicéque, Byzantia virgi.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013576">ne, quam ille imprudens amatam occiderat:
                <lb/>
              tum à Plinio in ſeptimo Epiſtolarum libro
                <lb/>
              de Phantaſmate, quod in domo Athenis per­
                <lb/>
              petuò videbatur: de pueris etiam quibus ca­
                <lb/>
              pilli abſque authore vllo præciſi erant. </s>
              <s id="s.013577">Rur­
                <lb/>
              ſus apud Suetonium in Caligula occiſo, cuius
                <lb/>
              domus per multos annos oſtentis inquietata
                <lb/>
              eſt, donec incendio abſumpta fuit. </s>
              <s id="s.013578">Refert
                <lb/>
              M. </s>
              <s id="s.013579">Paulus Venetus, Tartaros (olim pars Scy­
                <lb/>
              tharum, pars Parthorum nomine intellige­
                <lb/>
              batur) adeò pollere dæmonum præſtigiis, vt
                <lb/>
              tenebras cùm velint, & vbi velint inducant,
                <lb/>
              ſemélque à latronibus hac arte circumuen­
                <lb/>
              tum, vix euaſiſſe. </s>
              <s id="s.013580">Cui rei teſtis accedit vir
                <lb/>
              grauis Haitonus, in ſua Sarmatarum hiſto­
                <lb/>
              ria, qui prælio etiam inclinatam aciem
                <lb/>
              Tartarorum vexillarij præcantatione, dum
                <lb/>
              tenebras offunderet obſcuriſſimas, reſti­
                <lb/>
              tutam & victricem factam litteris prodi­
                <lb/>
              derit. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013581">
                <margin.target id="marg1838"/>
              Dæmonas
                <lb/>
              eſſe,
                <expan abbr="argumẽ-tis">argumen­
                  <lb/>
                tis</expan>
              ab hiſto­
                <lb/>
              ria ſumptis
                <lb/>
              oſtenditur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.013582">Verùm omnibus hiſtoriis magis admira­
                <lb/>
              bilem hîc ſubiiciam, quàm non ſemel, nec
                <lb/>
              paucis vicibus audiui à patre meo, Facio
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1839"/>
                <lb/>
              Cardano, qui dæmonem ſe familiarem per
                <lb/>
              30. fermè annos habuiſſe confitebatur. </s>
              <s id="s.013583">De­
                <lb/>
              mum cùm illius ſcripta requirerem, quòd
                <lb/>
              ſæpius audieram, ita literis ac memoriæ man­
                <lb/>
              datum inueni. </s>
              <s id="s.013584">Idibus Auguſti, 1491. cùm
                <lb/>
              peregiſſem ſacra hora diei 20. apparuerunt
                <lb/>
              de more ſeptem viri, ſericeis induti veſtibus,
                <lb/>
              pallio quaſi Græco, caligis ( vt videbatur)
                <lb/>
              purpureis, ſubuculæ thoracibus ſplendenti­
                <lb/>
              bus ac rubentibus, vt è chermeſino eſſe vi­
                <lb/>
              derentur, forma auguſtiore, quàm commu­
                <lb/>
              ni, & conſpicua admodum. </s>
              <s id="s.013585">Nec tamen om­
                <lb/>
              nes ſic veſtiti, ſed duo, quos conſtabat eſſe
                <lb/>
              nobiliores inter ipſos: nam illorum alterum,
                <lb/>
              qui procerior erat & rubicundus, duo alij
                <lb/>
              ſequebantur comites: alterum qui pallidior
                <lb/>
              eſſet ac minor corpore, tres alij. </s>
              <s id="s.013586">Ita om­
                <lb/>
              nes ſeptem erant. </s>
              <s id="s.013587">Capiti ne quid haberent
                <lb/>
              impoſitum, an nudum eſſet, ſcriptum non
                <lb/>
              reliquit. </s>
              <s id="s.013588">Ætas illis iuxta quadrageſimum
                <lb/>
              annum, ſed quæ nec trigeſimum perferret.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013589">Cùm interrogarentur, quinam eſſent, re­
                <lb/>
              ſponderunt, homines eſſe quaſi aëreos, qui
                <lb/>
              & ipſi naſcerentur, ac interirent: verùm vi­
                <lb/>
              tam illorum noſtra eſſe longè diuturniorem,
                <lb/>
              vt quæ ad annos 300. extenderentur. </s>
              <s id="s.013590">Inter­
                <lb/>
              roganti de animæ immortalitate noſtræ, ni­
                <lb/>
              hil quòd cuique proprium eſſet, ſupereſſe
                <lb/>
              affirmarunt. </s>
              <s id="s.013591">Ipſos diuis eſſe coniunctiores
                <lb/>
              multò humano genere, ſed tamen ab illis
                <lb/>
              infinito penè diſtare interuallo. </s>
              <s id="s.013592">Nec ſecus
                <lb/>
              illos nobis, aut beatiores eſſe, aut miſerio­
                <lb/>
              res, ac nos ipſis ſumus belluis. </s>
              <s id="s.013593">Nihil late­
                <lb/>
              re abditarum rerum, vt nec libros, aut pe­
                <lb/>
              cunias: infimámque illorum colluuiem eſſe
                <lb/>
              genios virorum nobiliſſimorum, non ſecùs
                <lb/>
              ac homines viliſſimos generoſorum canum,
                <lb/>
              aut equorum educatores. </s>
              <s id="s.013594">Cúmque ipſi te­
                <lb/>
              nuiſſimo eſſent corpore, nihil nobis com­
                <lb/>
              modi, aut detrimenti poſſe afferre præter
                <lb/>
              ſpectra atque terrores, tum ſcientiam. </s>
              <s id="s.013595">Erant
                <lb/>
              alteri, qui minore erat corpore, 300. diſci­
                <lb/>
              puli, alteri 200. in publica academia. </s>
              <s id="s.013596">Vter­
                <lb/>
              que enim eorum publicè profitebatur. </s>
              <s id="s.013597">Cùm
                <lb/>
              pater meus interrogaſſet, cur ſi theſauros
                <lb/>
              noſſent, ipſi non reuelarent hominibus?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013598">Reſponderunt, ſancitum eſſe hoc priuata
                <lb/>
              lege maximis pœnis, ne quiſquam hoc eis
                <lb/>
              communicet. </s>
              <s id="s.013599">Manſerunt apud illum horis
                <lb/>
              plus quàm tribus: diſputarunt autem inte­
                <lb/>
              rim, rogante illo de cauſa mundi: qui pro­
                <lb/>
              cerior erat, negabat Deum effeciſſe mun­
                <lb/>
              dum ab æterno: contrà alter aſtruebat per
                <lb/>
              ſingula momenta ita Deum creare mundum,
                <lb/>
              vt ſi vel momento deſiſteret, protinus mun­
                <lb/>
              dus ipſe periret. </s>
              <s id="s.013600">Ad hoc ipſe ex Auerrois di­
                <lb/>
              ſputationibus quædam adducebat, cùm liber
                <lb/>
              ille nondum inuentus eſſet. </s>
              <s id="s.013601">Referebat &
                <lb/>
              nomina quorundam librorum, quorum pars
                <lb/>
              inuenta, pars adhuc latitat. </s>
              <s id="s.013602">Atque hi om­
                <lb/>
              nes tamen Auerrois erant: ille verò palàm
                <lb/>
              Auerroiſtam ſe profitebatur. </s>
              <s id="s.013603">Hæc ſeu hi­
                <lb/>
              ſtoria, ſeu fabula ſit, ita ſe habuit. </s>
              <s id="s.013604">Quòd
                <lb/>
              fabula videatur, ſatis argumento eſſe debet,
                <lb/>
              quòd placita hæc non ſatis cum religione
                <lb/>
              conſentiunt, quodque pater meus cum ſuis
                <lb/>
              dæmonibus nihilo, aut felicior, aut ditior,
                <lb/>
              aut notior hominibus fuerit, quàm ego, qui
                <lb/>
              dæmonas nunquam vidi. </s>
              <s id="s.013605">Ad hæc tamen
                <lb/>
              ille reſponderet, plura ſe prædixiſſe, quæ
                <lb/>
              ſine ope dæmonum tanto tempore antè ſci­
                <lb/>
              ri non poterant: vt, quòd Cæſar tandem
                <lb/>
              ſuperior futurus eſſet in Italia, quod vix
                <lb/>
              contingit poſt 30. annos: dæmonas eſſe
                <lb/>
              mendaces iuxta veritatis verbum, ille ( in­
                <lb/>
              quit ) eſt pater mendaceij: ſe minimè cu­
                <lb/>
              raſſe diuitias, aut honores, quarum rerum
                <lb/>
              ego ſim magis cupidus: natum eſſe humili
                <lb/>
              fortuna ipſum, obfuiſſéque initia prima. </s>
              <s id="s.013606">De­
                <lb/>
              nique genium forſan mihi eſſe maiorem,
                <lb/>
              tum aliis longè magis, tametſi illis neque
                <lb/>
              mihi hi ſe oſtendant, non deeſſe tamen pro
                <lb/>
              opportunitate vnicuique ſuum ad auxilium.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013607">Suum ſe ſibi, non alios aliis manifeſtaſſe,
                <lb/>
              vel quòd ita expediret, vel quod melior
                <lb/>
              eſſet, ac mente puriore: optimus quippe
                <lb/>
              erat, ac præter hæc, & poſt hæc etiam, reli­
                <lb/>
              gioſiſſimus: ſeu quod coniuratione, quàm
                <lb/>
              habuiſſe à moriente Hiſpano conſtat, vſus
                <lb/>
              fuerit. </s>
              <s id="s.013608">Simile eſt illud quod de pueris, &
                <lb/>
              vrceis, aut vnguibus dicitur. </s>
              <s id="s.013609">Aliàs hæc vt
                <lb/>
              falſa deprehenſa refutauimus. </s>
              <s id="s.013610">Solùm id mi­
                <lb/>
              rum videtur, quod Didio Iuliano Impera­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1840"/>
                <lb/>
              tori contigit, cùm puer è ſpeculo prædiceret
                <lb/>
              hoſtes venientes, & à quibus interficere­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.013611">Et nunc Ioannes Leo recitat, in vrbe
                <lb/>
              Feſſa vates in vas aqua plenum olei gut­
                <lb/>
              tam infundere, qua clara reddita per puel­
                <lb/>
              los reſponſa de futuris dare, qui turmas
                <lb/>
              etiam militum in aqua videre ſe affirment.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013612">Non tamen ille plus quàm quod & hîc
                <lb/>
              vulgus ſcire ſe refert: aut diligentius rem
                <lb/>
              inquiſiſſe. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013613">
                <margin.target id="marg1839"/>
              Dæmonum
                <lb/>
              ſeptem hiſto­
                <lb/>
              ria mira.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013614">
                <margin.target id="marg1840"/>
              Didio Iulia­
                <lb/>
              no è ſpeculo
                <lb/>
              à puero exi­
                <lb/>
              tium prædi­
                <lb/>
              ctum.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.013615">Sunt rurſus & alia argumenta dæmo­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1841"/>
                <lb/>
              num, oraculorum reſponſa: velut illud Theo-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>