Bošković, Ruđer Josip
,
Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
page
|<
<
(251)
of 389
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
type
="
section
"
level
="
0
"
n
="
0
">
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
251
"
file
="
0303
"
n
="
303
"
rhead
="
DE ANIMA, & DEO.
"/>
nimi, nimirum ad excitationem idearum, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ad voluntatis a-
<
lb
/>
<
gap
/>
tus. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Utroque legum genere ad quoſdam motus corporis ex-
<
lb
/>
citantur quidam animi actus, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">vice verſa, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">utrumque re-
<
lb
/>
quirit inter cetera poſitionem certam in partibus corporis ad
<
lb
/>
ſe invicem, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">certam animæ poſitionem ad ipſas: </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ubi enim
<
lb
/>
læſione quadam ſatis magna organici corporis ea mutua poſi-
<
lb
/>
tio partium ſatis turbatur, ejuſmodi legum obſervantia ceſſat:
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">nec vero ea locum habere poteſt, ſi anima procul diſtet a cor-
<
lb
/>
pore extra ipſum ſita.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">532. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Sunt autem ejuſmodi legum duo genera: </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">alterum ge-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0303-01
"
xlink:href
="
note-0303-01a
"
xml:space
="
preserve
">In altero ex
<
lb
/>
iis nexus inter
<
lb
/>
animam, &
<
lb
/>
corpus neceſ-
<
lb
/>
ſarius, in al-
<
lb
/>
tero liber: ex-
<
lb
/>
ponuntur am-
<
lb
/>
bo.</
note
>
nus eſt illud, cujus nexus eſt neceſſarius, alterum, cujus nexus
<
lb
/>
eſt liber: </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">habemus enim & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">liberos, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">neceſſarios motus, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
fæpe fit, ut aliquis apoplexia ictus amittat omnem, ſaltem
<
lb
/>
reſpectu aliquorum membrorum, facultatem liberi motus; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">at
<
lb
/>
neceſſarios, non eos tantum, qui ad nutritionem pertinent,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">a ſola machina pendent, ſed & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">eos, quibus excitantur ſen-
<
lb
/>
ſationes, retineat. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Unde apparet & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">illud, diverſa eſſe inſtru-
<
lb
/>
menta, quibus ad ea duo diverſa motuum genera utimur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Quanquam & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">in hoc ſecundo legum genere ſieri poſſet, ut
<
lb
/>
nexus ibi quidem aliquis neceſſarius habeatur, ſed non mutuus. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Ut nimirum tota libertas noſtra conſiſtat in excitandis actibus
<
lb
/>
voluntatis, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">eorum ope etiam ideis mentis, quibus ſemel li-
<
lb
/>
bero animaſtico motu intrinſeco excitatis, per legem hujus ſe-
<
lb
/>
cundi generis debeant illico certi locales motus exoriri in ea
<
lb
/>
corporis noſtri parte, quæ eſt primum inſtrumentum libero-
<
lb
/>
rum motuum, nulli autem ſint motus locales partis ullius no-
<
lb
/>
ſtri corporis, nullæ ideæ noſtræ mentis, quæ animum certa
<
lb
/>
lege determinent ad hunc potius, quam illum voluntatis libe-
<
lb
/>
rum actum; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">licet fieri poſſit, ut certa lege ad id inclinent,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">actus alios aliis faciliores reddant, manente tamen ſemper
<
lb
/>
in animo, in ipſa illa ejus facultate, quam dicimus volunta-
<
lb
/>
tem, poteſtate liberrima eligendi illud etiam, contra quod in-
<
lb
/>
clinatur, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">efficiendi, ut ex mera ſua determinatione præpon-
<
lb
/>
deret etiam illud, quod independenter ab ea minorem habet
<
lb
/>
vim. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">In eodem autem genere nexus quidam neceſſarii erunt
<
lb
/>
itidem inter motus locales corporis, ac ideas mentis, cum qui-
<
lb
/>
buſdam indeliberatis animi affectionibus, quæ leges, quam mul-
<
lb
/>
tæ ſint, quam variæ, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">an ſingula genera ad unicam aliquam
<
lb
/>
ſatis generalem reduci poſſint, id vero nobis quidem ſaltem
<
lb
/>
huc uſque eſt penitus inacceſſum.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">533. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Tertium legum genus convenit cum lege mutua pun-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0303-02
"
xlink:href
="
note-0303-02a
"
xml:space
="
preserve
">Tertium ge-
<
lb
/>
nus in quo con-
<
lb
/>
veniat cum ne-
<
lb
/>
xu mu
<
gap
/>
uo in-
<
lb
/>
ter puocta ma-
<
lb
/>
teriæ, & in quo
<
lb
/>
ab eo plurimum
<
lb
/>
differat.</
note
>
ctorum in hoc genere, quod ad motum localem pertinet
<
lb
/>
animæ ipſius, ac certam ejus poſitionem ad corpus, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ad cer-
<
lb
/>
tam organorum diſpoſitionem. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Durante nimirum diſpoſitio-
<
lb
/>
ne, a qua pendet vita, anima neceſſario debet mutare locum,
<
lb
/>
dum locum mutat corpus, atque id ipſum quodam neceſſario
<
lb
/>
nexu, non libero: </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ſi enim præceps gravitate ſua corpus ruit,
<
lb
/>
ſi ab alio repente impellitur, ſi vehitur navi, ſi ex ipſius </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>