Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
231
231 (179)
232
232 (180)
233
233 (181)
234
234 (182)
235
235 (183)
236
236 (184)
237
237 (185)
238
238 (186)
239
239 (187)
240
240 (188)
< >
page |< < (251) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="251" file="0303" n="303" rhead="DE ANIMA, & DEO."/>
            nimi, nimirum ad excitationem idearum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad voluntatis a-
              <lb/>
              <gap/>
            tus. </s>
            <s xml:space="preserve">Utroque legum genere ad quoſdam motus corporis ex-
              <lb/>
            citantur quidam animi actus, & </s>
            <s xml:space="preserve">vice verſa, & </s>
            <s xml:space="preserve">utrumque re-
              <lb/>
            quirit inter cetera poſitionem certam in partibus corporis ad
              <lb/>
            ſe invicem, & </s>
            <s xml:space="preserve">certam animæ poſitionem ad ipſas: </s>
            <s xml:space="preserve">ubi enim
              <lb/>
            læſione quadam ſatis magna organici corporis ea mutua poſi-
              <lb/>
            tio partium ſatis turbatur, ejuſmodi legum obſervantia ceſſat:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">nec vero ea locum habere poteſt, ſi anima procul diſtet a cor-
              <lb/>
            pore extra ipſum ſita.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">532. </s>
            <s xml:space="preserve">Sunt autem ejuſmodi legum duo genera: </s>
            <s xml:space="preserve">alterum ge-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0303-01" xlink:href="note-0303-01a" xml:space="preserve">In altero ex
                <lb/>
              iis nexus inter
                <lb/>
              animam, &
                <lb/>
              corpus neceſ-
                <lb/>
              ſarius, in al-
                <lb/>
              tero liber: ex-
                <lb/>
              ponuntur am-
                <lb/>
              bo.</note>
            nus eſt illud, cujus nexus eſt neceſſarius, alterum, cujus nexus
              <lb/>
            eſt liber: </s>
            <s xml:space="preserve">habemus enim & </s>
            <s xml:space="preserve">liberos, & </s>
            <s xml:space="preserve">neceſſarios motus, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            fæpe fit, ut aliquis apoplexia ictus amittat omnem, ſaltem
              <lb/>
            reſpectu aliquorum membrorum, facultatem liberi motus; </s>
            <s xml:space="preserve">at
              <lb/>
            neceſſarios, non eos tantum, qui ad nutritionem pertinent,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">a ſola machina pendent, ſed & </s>
            <s xml:space="preserve">eos, quibus excitantur ſen-
              <lb/>
            ſationes, retineat. </s>
            <s xml:space="preserve">Unde apparet & </s>
            <s xml:space="preserve">illud, diverſa eſſe inſtru-
              <lb/>
            menta, quibus ad ea duo diverſa motuum genera utimur.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Quanquam & </s>
            <s xml:space="preserve">in hoc ſecundo legum genere ſieri poſſet, ut
              <lb/>
            nexus ibi quidem aliquis neceſſarius habeatur, ſed non mutuus. </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            Ut nimirum tota libertas noſtra conſiſtat in excitandis actibus
              <lb/>
            voluntatis, & </s>
            <s xml:space="preserve">eorum ope etiam ideis mentis, quibus ſemel li-
              <lb/>
            bero animaſtico motu intrinſeco excitatis, per legem hujus ſe-
              <lb/>
            cundi generis debeant illico certi locales motus exoriri in ea
              <lb/>
            corporis noſtri parte, quæ eſt primum inſtrumentum libero-
              <lb/>
            rum motuum, nulli autem ſint motus locales partis ullius no-
              <lb/>
            ſtri corporis, nullæ ideæ noſtræ mentis, quæ animum certa
              <lb/>
            lege determinent ad hunc potius, quam illum voluntatis libe-
              <lb/>
            rum actum; </s>
            <s xml:space="preserve">licet fieri poſſit, ut certa lege ad id inclinent,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">actus alios aliis faciliores reddant, manente tamen ſemper
              <lb/>
            in animo, in ipſa illa ejus facultate, quam dicimus volunta-
              <lb/>
            tem, poteſtate liberrima eligendi illud etiam, contra quod in-
              <lb/>
            clinatur, & </s>
            <s xml:space="preserve">efficiendi, ut ex mera ſua determinatione præpon-
              <lb/>
            deret etiam illud, quod independenter ab ea minorem habet
              <lb/>
            vim. </s>
            <s xml:space="preserve">In eodem autem genere nexus quidam neceſſarii erunt
              <lb/>
            itidem inter motus locales corporis, ac ideas mentis, cum qui-
              <lb/>
            buſdam indeliberatis animi affectionibus, quæ leges, quam mul-
              <lb/>
            tæ ſint, quam variæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">an ſingula genera ad unicam aliquam
              <lb/>
            ſatis generalem reduci poſſint, id vero nobis quidem ſaltem
              <lb/>
            huc uſque eſt penitus inacceſſum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">533. </s>
            <s xml:space="preserve">Tertium legum genus convenit cum lege mutua pun-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0303-02" xlink:href="note-0303-02a" xml:space="preserve">Tertium ge-
                <lb/>
              nus in quo con-
                <lb/>
              veniat cum ne-
                <lb/>
              xu mu
                <gap/>
              uo in-
                <lb/>
              ter puocta ma-
                <lb/>
              teriæ, & in quo
                <lb/>
              ab eo plurimum
                <lb/>
              differat.</note>
            ctorum in hoc genere, quod ad motum localem pertinet
              <lb/>
            animæ ipſius, ac certam ejus poſitionem ad corpus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad cer-
              <lb/>
            tam organorum diſpoſitionem. </s>
            <s xml:space="preserve">Durante nimirum diſpoſitio-
              <lb/>
            ne, a qua pendet vita, anima neceſſario debet mutare locum,
              <lb/>
            dum locum mutat corpus, atque id ipſum quodam neceſſario
              <lb/>
            nexu, non libero: </s>
            <s xml:space="preserve">ſi enim præceps gravitate ſua corpus ruit,
              <lb/>
            ſi ab alio repente impellitur, ſi vehitur navi, ſi ex ipſius </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>