Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 161]
[Figure 162]
[Figure 163]
[Figure 164]
[Figure 165]
[Figure 166]
[Figure 167]
[Figure 168]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.013615">
                <pb pagenum="657" xlink:href="016/01/304.jpg"/>
              phraſti de oleaſtro Megaræ: dicta ſunt hæc
                <lb/>
              aliàs, in quibus Ariſtoteles, & Plutarchus,
                <lb/>
              vt cauſam redderent, non parum laborarunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013616">Videntur & Telchines dæmones ſubterra­
                <lb/>
              nei, qui fodientes ruina opprimunt, aut
                <lb/>
              ſtrangulant igneo quodam ſpiritu. </s>
              <s id="s.013617">Sed de
                <lb/>
              oraculis ne fraude ſacerdotum ederentur,
                <lb/>
              multi dubitarunt: alij propriam quandam
                <lb/>
              terræ illius naturam eſſe volunt, qua velut
                <lb/>
              morbus contrahatur: at ectaſis quidam
                <lb/>
              morbus eſt, oraculum verò ſine ectaſi non
                <lb/>
              fit, non tamen cum illa. </s>
              <s id="s.013618">Igitur dubitatio
                <lb/>
              magna eſt de his. </s>
              <s id="s.013619">Auget eam Pauſanias, vir
                <lb/>
              ( vt dixi
                <emph type="italics"/>
              )
                <emph.end type="italics"/>
              veridicus, in his quæ viſa à ſe re­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1842"/>
                <lb/>
              tulit. </s>
              <s id="s.013620">Neque cuiquam alij hac in re magis
                <lb/>
              credendum eſt, vt qui eam expertus fuerit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013621">Sed libet illius verba ſubiungere: Antrum
                <lb/>
              Trophonij, in quod hoc modo deſcenditur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013622">Noctu eum qui ingreſſurus eſt, abducunt
                <lb/>
              ad fluuium Hercynum abductum oleo vn­
                <lb/>
              gunt, & lauant duo pueri ciuim filij annos
                <lb/>
              nati circiter tredecim, quos Hermas, ſeu
                <lb/>
              Mercurios appellant. </s>
              <s id="s.013623">Iidem deſcendentem
                <lb/>
              lauant, & quæcunque oporteat tanquam
                <lb/>
              ſerui adminiſtrant. </s>
              <s id="s.013624">Inde non ſtatim ad ora­
                <lb/>
              culum, ſed à ſacerdotibus ad aquæ fontes
                <lb/>
              ducitur, qui proximè inuicem ſunt coniun­
                <lb/>
              cti. </s>
              <s id="s.013625">Ibi aquam oportet bibat, quam Obliuio­
                <lb/>
              nis appellant, vt obliuio omnium inducatur,
                <lb/>
              quæ antehac cogitauit. </s>
              <s id="s.013626">Poſt hæc aquam
                <lb/>
              aliam bibit Memoriæ, vt eorum quæ videri
                <lb/>
              in deſcenſu meminiſſe poſſit. </s>
              <s id="s.013627">Poſt hæc ſimu­
                <lb/>
              lachrum vt eſt intuitus ( hoc Dædali opus
                <lb/>
              eſſe aiunt, & ſacerdotes nemini, niſi qui ad
                <lb/>
              Trophonium deſcendunt, exhibent ) & ha­
                <lb/>
              bitis ad id precibus eſt veneratus, ad oracu­
                <lb/>
              lum progreditur, tunica indutus linea, &
                <lb/>
              vitis circa tunicam cinctus, eius item loci
                <lb/>
              crepida ſubligatus. </s>
              <s id="s.013628">Eſt autem oraculum ſu­
                <lb/>
              pra nemus ad montem. </s>
              <s id="s.013629">Fundamentum in
                <lb/>
              circuitu iactum candidis lapidibus. </s>
              <s id="s.013630">Ambitus
                <lb/>
              fundamenti eſt inſtar aræ minimæ. </s>
              <s id="s.013631">Paulu­
                <lb/>
              lum fortaſſe abeſt, quin altitudine ſit duo­
                <lb/>
              rum cubitorum. </s>
              <s id="s.013632">Incumbunt fundamento
                <lb/>
              columnæ acuminatæ æneæ, & quibus conne­
                <lb/>
              ctuntur vincula. </s>
              <s id="s.013633">Per hæc ianuæ ſunt intra
                <lb/>
              ambitum fabricatæ. </s>
              <s id="s.013634">Hiatus ipſe non caſu,
                <lb/>
              aut natura factus eſt, ſed arte, compoſitio­
                <lb/>
              neque accuratiſſima extructus. </s>
              <s id="s.013635">Ædificij ip­
                <lb/>
              ſius figura furnum repræſentat, Cuius latitu­
                <lb/>
              do, quantum coniectura aſſequi licet, qua­
                <lb/>
              tuor fermè cubitorum eſt, profunditas verò
                <lb/>
              non vltra octo extenditur. </s>
              <s id="s.013636">Deſcenſus in pa­
                <lb/>
              uimentum non eſt conſtructus: ſed vt quis
                <lb/>
              ad Trophonium venit, ſcalam ei offerunt
                <lb/>
              anguſtam & leuem, quæ intra ædificium
                <lb/>
              collocatur. </s>
              <s id="s.013637">Oſtium per quod in Tropho­
                <lb/>
              nium deſcenditur, latitudinem habet duo­
                <lb/>
              rum dodrantalium: altitudo dodrantalis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013638">Deſcenſurus ergo ſe ſupra pauimentum in­
                <lb/>
              clinat, placentas habens mellitas, & cauer­
                <lb/>
              næ pedes primùm iniicit, & genua ceden.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013639">do inſerit paulatim. </s>
              <s id="s.013640">Vbi verò genua immi­
                <lb/>
              ſerit, reliquum corpus totus confeſtim at­
                <lb/>
              trahitur, tanquam fluuius maximus, & ra­
                <lb/>
              pidiſſimus vorticè hominem intus abſorbe­
                <lb/>
              ret. </s>
              <s id="s.013641">Cæterùm qui intra adytum venerunt,
                <lb/>
              non vno & eodem modo futura edocentur,
                <lb/>
              ſed quidam fortaſſis coràm vident, alij au­
                <lb/>
              tem audiunt. </s>
              <s id="s.013642">Redeunt qui deſcendunt per
                <lb/>
              eaſdem anguſtius primò pedibus emiſſis,
                <lb/>
              deinde reliquo corpore. </s>
              <s id="s.013643">Neminem mortuum
                <lb/>
              qui ſit ingreſſus audiuimus, præter vnum ex
                <lb/>
              Demetrij ſatellitibus, qui quum nullis per­
                <lb/>
              actis ſacris deſcendiſſet, Deo etiam incon­
                <lb/>
              ſulto, ſperans ablaturum aurum & argen­
                <lb/>
              tum, fertur non ex oſtio ſacro eiectum, ſed
                <lb/>
              alibi cadauer illius apparuiſſe. </s>
              <s id="s.013644">Quæ igitur
                <lb/>
              huic contigerint, quæque ingreſſuris, & in­
                <lb/>
              greſſis eueniant, dicta ſunt à me dictu di­
                <lb/>
              gniſſima. </s>
              <s id="s.013645">A Trophonio egreſſum ſacerdo­
                <lb/>
              tes excipiunt, & in ſolium collocant quod
                <lb/>
              memoriæ dicitur: neque enim eſt ab adyto
                <lb/>
              procul. </s>
              <s id="s.013646">Sedentem ibi interrogant quæ vi­
                <lb/>
              derit, quæque audierit. </s>
              <s id="s.013647">Quibus perceptis
                <lb/>
              commendant eum his ad quos curare eum
                <lb/>
              pertinet. </s>
              <s id="s.013648">Hi verò in ædificium illud, vbi prius
                <lb/>
              apud fortunam, & bonos genios vitam age­
                <lb/>
              bat, ſublatum transferunt metu adhuc atto­
                <lb/>
              nitum, & nec ſe ipſum agnoſcentem, nec
                <lb/>
              eos qui aſtant. </s>
              <s id="s.013649">Poſteaquàm non minus ea
                <lb/>
              cogitat, quàm quæ prius cogitabat, in ri­
                <lb/>
              ſum erumpit. </s>
              <s id="s.013650">Hæc ego non audita refero,
                <lb/>
              ſed vidi quondam, & Trophonij oraculum
                <lb/>
              ipſe conſului. </s>
              <s id="s.013651">Placuit narrationem prudentis
                <lb/>
              ac veridici viri, quique negotio interfuit,
                <lb/>
              veluti raram ac firmam adiicere: quando­
                <lb/>
              quidem pauciſſimi talia adierint, quorum
                <lb/>
              pars maxima ſtupida, reliqua mendacium
                <lb/>
              gloriæ ſibi loco eſſe exiſtimat: quamobrem
                <lb/>
              hiſtoriam hanc huic loco ſubtexui, in qua
                <lb/>
              fraudes ſacerdotum quantaſcunque confin­
                <lb/>
              gas licet, fraudi aſcribi nequit, quod intus
                <lb/>
              velut à gurgite raperetur, quodque pedibus
                <lb/>
              eiiceretur. </s>
              <s id="s.013652">Quòd ſi id natura loci conſtabat,
                <lb/>
              oportuit quæ audiret noni dolo eſſe conſe­
                <lb/>
              cta, cùm in tam violento loco, nemo ad
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1843"/>
                <lb/>
              confingendam technam ſtare potuiſſet. </s>
              <s id="s.013653">At
                <lb/>
              dices, ambigua ſunt oraculorum reſponſa.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013654">Demonſtratum eſt in libro de Fato, quòd
                <lb/>
              ſi oracula ambigua non eſſent non eſſent
                <lb/>
              oracula. </s>
              <s id="s.013655">Similiter & mathematicorum præ­
                <lb/>
              dictiones, ſe non eadem ratione: verùm ne­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1844"/>
                <lb/>
              que omnia. </s>
              <s id="s.013656">Hoc autem alibi ( vt dixi
                <emph type="italics"/>
              )
                <emph.end type="italics"/>
              de­
                <lb/>
              monſtratum eſt. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013657">
                <margin.target id="marg1841"/>
              Dæmones
                <lb/>
              Telchinnes.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013658">
                <margin.target id="marg1842"/>
              Antri Tro­
                <lb/>
              phanij ora­
                <lb/>
              culum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013659">
                <margin.target id="marg1843"/>
              Oracula ſi
                <lb/>
              non eſſent
                <lb/>
              ambigua,
                <lb/>
              oracula non
                <lb/>
              eſſent.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013660">
                <margin.target id="marg1844"/>
              Melantho­
                <lb/>
              nis hiſtoria.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.013661">Sed nimis euidentia ſunt, quæ Philiphus
                <lb/>
              Melanthon vir eruditus in ſecundo ſuorum
                <lb/>
              Progymnaſmatum Phyſicorum recitat, di­
                <lb/>
              cens: Anno ſalutis 1530. Norimbergæ cùm
                <lb/>
              ſacerdoti dæmon in cryſtallo locum abſcon­
                <lb/>
              diti theſauri oſtendiſſet, loco defoſſo, qui
                <lb/>
              prope vrbem erat, amicoque adhibito ( is
                <lb/>
              poſtmodum hiſtoriam retulit ) arcam cum
                <lb/>
              cane nigro accubante, quaſi cuſtode vide­
                <lb/>
              runt. </s>
              <s id="s.013662">Auſus ingredi ſacerdos, loci ruina ſta­
                <lb/>
              tim oppreſſus eſt. </s>
              <s id="s.013663">Hic nihil deſideratur, prę­
                <lb/>
              ter eius fidem qui Melanthoni ſcripſit, cùm
                <lb/>
              Melanthon non dicat ſe adfuiſſe præſen­
                <lb/>
              tem. </s>
              <s id="s.013664">Conſtat verò illum in Sexonia habita­
                <lb/>
              re, vel ſaltem à Norimberga procul. </s>
              <s id="s.013665">Nam
                <lb/>
              de illius fide haud dubitamus. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.013666">Verùm ſunt alia huius rei experimenta:
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1845"/>
                <lb/>
              placet autem duo ex Eraſmo Roterodamo
                <lb/>
              viro docto, & minimè ſuperſtitioſo, vt etiam
                <lb/>
              in Spectro talia irriſerit vbertim, ex epiſto­
                <lb/>
              lis ſubiungere. </s>
              <s id="s.013667">Oppidum de quo tibi nar­
                <lb/>
              ratum eſt, Germanis dicitur Schiltach.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013668">Abeſt à Friburgo octo millibus paſſuum
                <lb/>
              Germanicis magnis: de quo an omnia ve­
                <lb/>
              ra ſint, quæ vulgò iactantur, non auſim </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>