1affirmare.
Illud nimis verum eſt, totum ſu
bitò conflagraſſe, mulierem confeſſam ſup
plicio affectam. Conflagratio accidit quar
to Idus Aprilis, qui dies erat Iouis ante
Paſcha, anno à Chriſto paſſo 1533. Quidam
eius oppidi ciues apud huius vrbis magiſtra
tum rem ita geſtam pro comperto narra
runt, quemadmodum mihi retulit Henri
cus Glareanus, quantum meminiſſe poſſum.
Dæmon ſibilo ſignum dedit è quadam æ
dium parte. Caupo ſuſpicans eſſe furem, aſ
cendit, neminem reperit. Sed idem ſignum
rurſus ex altiore cœnaculo redditum eſt. Et
huc conſcendit caupo, furem perſequens.
Cùm nec illic quiſquam appareret, ſibilus
auditus eſt è faſtigio fumarij. Illicò tetigit
cauponis animum, eſſe dæmoniacum quid
dam: iubet ſuos eſſe præſenti animo. Acciti
ſunt ſacerdotes duo, adhibitus exorciſmus.
Reſpondit, ſe eſſe dæmonem. Rogatus quid
illic ageret, ait ſe velle exurere oppidum.
Minitantibus ſacrificis, Reſpondit, ſe pro ni
hilo ducere minas illorum, quòd alter eſſet
ſcortator, vterque fur. Aliquanto pòſt mu
lierculam quam cum habuerat conſuetudi
nem annis quatuordecim, cùm interim il
la quotannis, & confiteretur, & acciperet
euchariſtiam, ſuſtulit in aërem, impoſuitque
fumarij faſtigio: tradidit ollam, iuſſit vt
inuerteret: inuertit, & intra horam totum
oppidum exuſtum eſt. An dæmon indigna
tus ob inductum riualem cauponis filium, &
oppidum perdiderit, & mulierem prodiderit,
certum non audiui: non eſt tamen vero diſſi
mile. Huius facti vicini tam conſtans eſt fa
ma, vt fictum videri non queat. Feruntur &
alia huius generis, ſed non libet aures tuas
vulgi fabulis remorari. Hîc facti ratio haud
dubia eſt. Dicere poſſet quiſpiam, dolum
fuiſſe fœminæ, ac deſperationem. Sed adeò
bellè omnia conſentire videntur, vt vix cre
di poſſit: quoniam non dæmon oppidum
concremare potuit, ſed ollam porrigere, mu
lierem perſuadere. Sed audi aliam eiuſdem
hiſtoriam. Anno ſuperiore Magduni ( id eſt
oppidulum haud ita procul ab Aurelia) ma
leficus quiſpiam deceſſurus vxori mandat, vt
quicquid eſſet apud ſe librorum Magicorum,
reliquaque eius ſacri arma, ciui cuidam
Aureliano tradat, propediem videlicet peri
turo, quòd hunc ſceleris conſcium ac parti
cipem habuiſſet. Is hæc omnia Aureliam
tranfert. Iam ipſe ſacerdos domi ſuæ plus
triennium nefandum ſacrum, & quavis
idololatria execratius, non inſciente vxore, ſi
lia virgine etiam adiuuante peragitat. Qui
bus verò ceremoniis, quove ritu ſacrile
gium hoc conſtiterit, paucis referam, ita vt
à certiſſimis hominibus accepi. Corpus illud
adorandum vindici noſtri IESV in pyxidula
quadam ſaligna conditum ſub lecti ſtramen
tis abdiderat. O diuinam patientiam: mihi
referenti frigidus horror membra quatit. Id
ante triennium à ſacrificulo quopiam fame
lico, & impio ( cuiuſmodi hîc nimis magna
copia ) fuerat mercatus, & quidem mino
ris ( opinor ) quàm olim Iudæi Chriſtum. vt
ſceleſtiſſimus ille ſacerdos Iudam nobis non
retulerit ſolùm, ſed etiam vicerit: & illum
quidem rumor eſt ſubitanea morte impieta
tis pœnas dediſſe. Ergo quoties veneficus
ille rem non diuinam, ſed diabolicam fa
cturus eſſet, depromebatur prophanis mani
bus cœleſte myſterium, atque è ſtramentis
erutum, nudatumque exponebatur. Filia
puella neque dum virum paſſa, enſem nu
dum manu ſublata tenebat, quòd id mune
ris, niſi à virgine obiri ritè non poſſet, mu
cronem in ſacrum illud corpus intentans,
ſcilicet minitanti ſimilis. Tum caput quod
dam proferebatur, ex neſcio qua materia,
triplici facie cælatum, nempe monadem il
lam triformem, & triadem vniformem re
pręſentans. Id nouies reducto ambitu cinge
batur. In his mille figuræ Tau, inauditis aun
gulorum nominibus inſcriptæ: poſtea toti
dem ambitus cacodæmonum horrendis vo
cabulis diſtincti. His ita compoſitis, maleficij
antiſtes explicitis libris execratis illis preci
bus. Hecate dictante primùm adorandam
triadem, & angelorum quamplurimos ſuo
quoſque choro: deinde cacodæmonum ſex
centa nomina citat, neque finis donec dæ
mon ille præſtò ſit, præſenſque vocanti reſ
pondet. Is erat ingentium theſaurorum, aut
opifex, aut certè monſtrator. Promiſerat ſce
leſtus ille ſacrifico ſuo Perſicos montes, lar
gitus etiam nonnihil: ſed adeò infrà ſpem,
vt virum iam operæ, quippe triennis, cœpe
rit pœnitere. Itaque promiſſorem ſuum ſo
litis precaminibus euocat, expoſtulatque ſe
iampridem lactari, & ſpe modò duci, neque
vllum operæ pretium facere. Purgat ille ſe
contrà, negans, id ſua culpa accidere: verùm
deeſſe quiddam ceremoniis, quòd hominem
literis præditum deſideraret: quem ſi nan
ciſci poſſet, ſe theſauros indicaturum om
nium votis ampliores. Simulque percon
tanti, quis eſſet ad eam rem potiſſimùm aſ
ciſcendus, ſuadet Priorem monaſterij Mo
nachorum, qui ſe Prædicatores appelli
tant (id eſt pone mœnia Aureliana) adeat, &
cautim virum pertentet. Eſt verò hic Theo
logiæ Baccalaureus ( vt vocant ) formatus,
apud vulgus opinione non in celebri, & con
cionator non omnino peſſimus, vt nunc qui
dem ſunt theologi: cæterùm vt mihi pòſt
viſum eſt, & ferè ſunt eiuſmodi, famæ per
quàm auidus. Sed haud etiam coniectura
conſequor, quid genius ille malus captarit,
vt ne ſacerdotem ſuum iamiam ad defectio
nem ſpectantem, rectà in perniciem indu
ceret: an quòd ſeriò ſibi promiſerit, theo
logi mentem, præmij propoſiti magnitu
dine poſſe corrumpi: hac opinor fiducia,
quòd, vt diuinitùs ſcripſit Maro,
Quid non mortalia pectora cogit
Auri ſacra fames?
bitò conflagraſſe, mulierem confeſſam ſup
plicio affectam. Conflagratio accidit quar
to Idus Aprilis, qui dies erat Iouis ante
Paſcha, anno à Chriſto paſſo 1533. Quidam
eius oppidi ciues apud huius vrbis magiſtra
tum rem ita geſtam pro comperto narra
runt, quemadmodum mihi retulit Henri
cus Glareanus, quantum meminiſſe poſſum.
Dæmon ſibilo ſignum dedit è quadam æ
dium parte. Caupo ſuſpicans eſſe furem, aſ
cendit, neminem reperit. Sed idem ſignum
rurſus ex altiore cœnaculo redditum eſt. Et
huc conſcendit caupo, furem perſequens.
Cùm nec illic quiſquam appareret, ſibilus
auditus eſt è faſtigio fumarij. Illicò tetigit
cauponis animum, eſſe dæmoniacum quid
dam: iubet ſuos eſſe præſenti animo. Acciti
ſunt ſacerdotes duo, adhibitus exorciſmus.
Reſpondit, ſe eſſe dæmonem. Rogatus quid
illic ageret, ait ſe velle exurere oppidum.
Minitantibus ſacrificis, Reſpondit, ſe pro ni
hilo ducere minas illorum, quòd alter eſſet
ſcortator, vterque fur. Aliquanto pòſt mu
lierculam quam cum habuerat conſuetudi
nem annis quatuordecim, cùm interim il
la quotannis, & confiteretur, & acciperet
euchariſtiam, ſuſtulit in aërem, impoſuitque
fumarij faſtigio: tradidit ollam, iuſſit vt
inuerteret: inuertit, & intra horam totum
oppidum exuſtum eſt. An dæmon indigna
tus ob inductum riualem cauponis filium, &
oppidum perdiderit, & mulierem prodiderit,
certum non audiui: non eſt tamen vero diſſi
mile. Huius facti vicini tam conſtans eſt fa
ma, vt fictum videri non queat. Feruntur &
alia huius generis, ſed non libet aures tuas
vulgi fabulis remorari. Hîc facti ratio haud
dubia eſt. Dicere poſſet quiſpiam, dolum
fuiſſe fœminæ, ac deſperationem. Sed adeò
bellè omnia conſentire videntur, vt vix cre
di poſſit: quoniam non dæmon oppidum
concremare potuit, ſed ollam porrigere, mu
lierem perſuadere. Sed audi aliam eiuſdem
hiſtoriam. Anno ſuperiore Magduni ( id eſt
oppidulum haud ita procul ab Aurelia) ma
leficus quiſpiam deceſſurus vxori mandat, vt
quicquid eſſet apud ſe librorum Magicorum,
reliquaque eius ſacri arma, ciui cuidam
Aureliano tradat, propediem videlicet peri
turo, quòd hunc ſceleris conſcium ac parti
cipem habuiſſet. Is hæc omnia Aureliam
tranfert. Iam ipſe ſacerdos domi ſuæ plus
triennium nefandum ſacrum, & quavis
idololatria execratius, non inſciente vxore, ſi
lia virgine etiam adiuuante peragitat. Qui
bus verò ceremoniis, quove ritu ſacrile
gium hoc conſtiterit, paucis referam, ita vt
à certiſſimis hominibus accepi. Corpus illud
adorandum vindici noſtri IESV in pyxidula
quadam ſaligna conditum ſub lecti ſtramen
tis abdiderat. O diuinam patientiam: mihi
referenti frigidus horror membra quatit. Id
ante triennium à ſacrificulo quopiam fame
lico, & impio ( cuiuſmodi hîc nimis magna
copia ) fuerat mercatus, & quidem mino
ris ( opinor ) quàm olim Iudæi Chriſtum. vt
ſceleſtiſſimus ille ſacerdos Iudam nobis non
retulerit ſolùm, ſed etiam vicerit: & illum
quidem rumor eſt ſubitanea morte impieta
tis pœnas dediſſe. Ergo quoties veneficus
ille rem non diuinam, ſed diabolicam fa
cturus eſſet, depromebatur prophanis mani
bus cœleſte myſterium, atque è ſtramentis
erutum, nudatumque exponebatur. Filia
puella neque dum virum paſſa, enſem nu
dum manu ſublata tenebat, quòd id mune
ris, niſi à virgine obiri ritè non poſſet, mu
cronem in ſacrum illud corpus intentans,
ſcilicet minitanti ſimilis. Tum caput quod
dam proferebatur, ex neſcio qua materia,
triplici facie cælatum, nempe monadem il
lam triformem, & triadem vniformem re
pręſentans. Id nouies reducto ambitu cinge
batur. In his mille figuræ Tau, inauditis aun
gulorum nominibus inſcriptæ: poſtea toti
dem ambitus cacodæmonum horrendis vo
cabulis diſtincti. His ita compoſitis, maleficij
antiſtes explicitis libris execratis illis preci
bus. Hecate dictante primùm adorandam
triadem, & angelorum quamplurimos ſuo
quoſque choro: deinde cacodæmonum ſex
centa nomina citat, neque finis donec dæ
mon ille præſtò ſit, præſenſque vocanti reſ
pondet. Is erat ingentium theſaurorum, aut
opifex, aut certè monſtrator. Promiſerat ſce
leſtus ille ſacrifico ſuo Perſicos montes, lar
gitus etiam nonnihil: ſed adeò infrà ſpem,
vt virum iam operæ, quippe triennis, cœpe
rit pœnitere. Itaque promiſſorem ſuum ſo
litis precaminibus euocat, expoſtulatque ſe
iampridem lactari, & ſpe modò duci, neque
vllum operæ pretium facere. Purgat ille ſe
contrà, negans, id ſua culpa accidere: verùm
deeſſe quiddam ceremoniis, quòd hominem
literis præditum deſideraret: quem ſi nan
ciſci poſſet, ſe theſauros indicaturum om
nium votis ampliores. Simulque percon
tanti, quis eſſet ad eam rem potiſſimùm aſ
ciſcendus, ſuadet Priorem monaſterij Mo
nachorum, qui ſe Prædicatores appelli
tant (id eſt pone mœnia Aureliana) adeat, &
cautim virum pertentet. Eſt verò hic Theo
logiæ Baccalaureus ( vt vocant ) formatus,
apud vulgus opinione non in celebri, & con
cionator non omnino peſſimus, vt nunc qui
dem ſunt theologi: cæterùm vt mihi pòſt
viſum eſt, & ferè ſunt eiuſmodi, famæ per
quàm auidus. Sed haud etiam coniectura
conſequor, quid genius ille malus captarit,
vt ne ſacerdotem ſuum iamiam ad defectio
nem ſpectantem, rectà in perniciem indu
ceret: an quòd ſeriò ſibi promiſerit, theo
logi mentem, præmij propoſiti magnitu
dine poſſe corrumpi: hac opinor fiducia,
quòd, vt diuinitùs ſcripſit Maro,
Quid non mortalia pectora cogit
Auri ſacra fames?
Eraſmi Ro
terodami
hiſtoria ad
mirabilis.
terodami
hiſtoria ad
mirabilis.
Hiſtoria
alia.
alia.
Tum quòd (vti aiunt) hi qui cum iſtiuſ
modi hominum genere familiarius ſunt
verſati, ſub illis cucullis, & mendicitatis
nomine deploratiſſimæ nonnunquam men
tes latitent, intolerabili arrogantia, & ex
trema pecuniæ cupiditate flagrantes. Verùm
hoc quidem in medio relinquimus. Vir igi
tur perſuaſus hominem conuenit, vtque pe
detentim illius animum prætentaret, fingit
ſibi codices aliquot eſſe domi, inutiles qui
dem ſibi, quippe idiotæ, verùm homini lite
rato longè vtiliſſimos. Rogat, num quos
modi hominum genere familiarius ſunt
verſati, ſub illis cucullis, & mendicitatis
nomine deploratiſſimæ nonnunquam men
tes latitent, intolerabili arrogantia, & ex
trema pecuniæ cupiditate flagrantes. Verùm
hoc quidem in medio relinquimus. Vir igi
tur perſuaſus hominem conuenit, vtque pe
detentim illius animum prætentaret, fingit
ſibi codices aliquot eſſe domi, inutiles qui
dem ſibi, quippe idiotæ, verùm homini lite
rato longè vtiliſſimos. Rogat, num quos
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib