Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
231
231
232
232
233
233
234
234
235
235
236
236
237
237
238
238
239
239
240
240
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.013759">
                <pb pagenum="660" xlink:href="016/01/307.jpg"/>
              hac de cauſa malo appoſita erat, acceſſiſſe.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013760">Carbones quoque qui ibi aderant deuoraſſe,
                <lb/>
              & galli ſanguinem petiiſſe, quem protinus
                <lb/>
              iugulato gallo exugit. </s>
              <s id="s.013761">Inde rogaſſe, quid­
                <lb/>
              nam peterent? </s>
              <s id="s.013762">reſpondente nauclero, ven­
                <lb/>
              tos, & qua ex parte exponente, illos intra
                <lb/>
              triduum daturum ſe pollicitus eſt. </s>
              <s id="s.013763">Admonuit
                <lb/>
              quoque eos vt in occaſionem parati eſſent.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013764">Soluta coniuratione Arabs nullius eorum
                <lb/>
              quæ vel prædixerat, vel paſſus fuiſſet me
                <lb/>
              mor. </s>
              <s id="s.013765">Tempore tamen conſtituto, omnia ex
                <lb/>
              ſententia ſucceſſerunt. </s>
              <s id="s.013766">Ergo videntur ali­
                <lb/>
              quid, aut poſſe, aut præſcire dæmones, ſed
                <lb/>
              ob contemptum multa obliterata ſunt. </s>
              <s id="s.013767">Con­
                <lb/>
              temptus euenit, quoniam plerique his ar­
                <lb/>
              tibus confiſi non ſolùm malè periere, ſed
                <lb/>
              nihil egregium in arte ſua ſunt conſecuti.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013768">Id non tantùm artis leuitate contingit,
                <lb/>
              quantum tractantium audacia, qui hoc ſo­
                <lb/>
              lo auxilio ſibi multa pollicentur. </s>
              <s id="s.013769">Sed qui
                <lb/>
              iam armis, aut eruditione, aut arte aliqua
                <lb/>
              præſtant, videntur ab his non leue incre­
                <lb/>
              mentum habuiſſe: velut Petrus Aponenſis
                <lb/>
              Conciliator dictus, qui palàm eſt gloriam
                <lb/>
              æternam conſecutus necromantiæ auxilio,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1849"/>
                <lb/>
              vt ipſemet teſtatum reliquit. </s>
              <s id="s.013770">Erat vir alio­
                <lb/>
              quin inclytus, ſi labe hac caruiſſet. </s>
              <s id="s.013771">Vigebat
                <lb/>
              olim in Hiſpania hæc ars, publicéque doce­
                <lb/>
              batur in Salamantica academia, nunc ve­
                <lb/>
              rò publicis legibus ſublata eſt. </s>
              <s id="s.013772">Vnde ibi
                <lb/>
              aliqua adhuc artis experimenta ſuper­
                <lb/>
              ſunt.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1850"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013773">
                <margin.target id="marg1848"/>
              Nicolai Ve­
                <lb/>
              neti hiſto­
                <lb/>
              ria,</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013774">
                <margin.target id="marg1849"/>
              Petrus Apo­
                <lb/>
              nenſis maxi­
                <lb/>
              mus necro­
                <lb/>
              manticus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013775">
                <margin.target id="marg1850"/>
              Conſtantini
                <lb/>
              Fontani hi­
                <lb/>
              ſtoria.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.013776">Narrabat mihi Don Conſtantinus Fon­
                <lb/>
              tanus Hiſpanus Theologus, & ab exomolo­
                <lb/>
              geſi Principis Philippi Hiſpaniarum, dum
                <lb/>
              in Pinthia, ſeu Valleoletana, vulgato no­
                <lb/>
              mine Vagliadolit ciuitate Hiſpaniæ, in do­
                <lb/>
              mo typographi, quæ malè obſtrepitus au­
                <lb/>
              diebat nocturnos diuerſaretur, prima nocte
                <lb/>
              incubum ſenſiſſe: ſed cùm oliuas nigras in
                <lb/>
              cœna comediſſet, naturale exiſtimaſſe,
                <lb/>
              cùm incubus inter morbos numeretur. </s>
              <s id="s.013777">Se­
                <lb/>
              quenti nocte ſuper lecto videt, auditque fe­
                <lb/>
              les concertantes, quod quanquam durum
                <lb/>
              videretur, quia tamen eſſe poterat, & hoc
                <lb/>
              naturale eſſe duxit. </s>
              <s id="s.013778">Tertia autem nocte
                <lb/>
              cùm nondum dormitum iſſet, de hiſque diſ­
                <lb/>
              ſereret, tubæ vocem quaſi in aure audiuit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013779">Exiſtimans ſibili ſpeciem eſſe, pueros vide­
                <lb/>
              bat, qui ibi aſtabant ridentes: tum vox illa
                <lb/>
              cubiculum circuire cœpit, perfectoque cir­
                <arrow.to.target n="marg1851"/>
                <lb/>
              cuitu ſub lecto ſe abdidit, ibi diu ſtrepens,
                <lb/>
              cùm nihil videretur. </s>
              <s id="s.013780">Sed nullibi magis ſeu
                <lb/>
              dæmonum, ſeu mortuorum veſtigia videre,
                <lb/>
              aut audire licet, quàm circa morituros, aut
                <lb/>
              poſt ingentes clades, vel peſtilentiæ tempo­
                <lb/>
              ribus. </s>
              <s id="s.013781">Dupliciter autem morituris hæc eue­
                <lb/>
              niunt: vel ipſis, vnuſquiſque enim
                <expan abbr="antequã">antequam</expan>
                <lb/>
              moriatur aliquid videns terretur: & poſt­
                <lb/>
              quàm viderit, non ſuperuiuit. </s>
              <s id="s.013782">Et quanquam
                <lb/>
              naturale eſſe poſſit, mirum tamen eſt. </s>
              <s id="s.013783">Vidi
                <lb/>
              clariſſimum virum qui cùm mouere ſe non
                <lb/>
              poſſet, vbi cò ventum eſt, parum abfuit
                <lb/>
              quin lecto ſe excuteret, aufugerintque cu­
                <lb/>
              ſtodes: nam alta nocte id contigit. </s>
              <s id="s.013784">Vel aliis
                <lb/>
              hæc contingunt: quòd enim Principibus
                <lb/>
              fulgura, & Cometes, & ſidus in cœlo,
                <lb/>
              mortis præſagia, id priuatis inconditis ſtre­
                <lb/>
              pitus, quales ego circa tales ſæpius vidi, &
                <lb/>
              audiui, ab aliiſque accepi. </s>
              <s id="s.013785">Verùm in his quæ
                <lb/>
              ego ſum aſſecutus non decipior. </s>
              <s id="s.013786">Vbi etiam
                <lb/>
              multa cadauera hominum malè ſepulta ia­
                <lb/>
              cent, proculdubio quædam apparent terri­
                <lb/>
              bilia, ſed quibus etiam naturalis ratio ſub­
                <lb/>
              ſcribere poſſit. </s>
              <s id="s.013787">Porrò de his & peſtilentiæ
                <lb/>
              inuſitatis vocibus, curruumque imaginibus
                <lb/>
              quæ videntur, & tanquam ſubitò euertan­
                <lb/>
              tur ſtrepitibus, & fragoribus, in libris de
                <lb/>
              Varietate rerum ſatis locuti ſumus: nec ſat
                <lb/>
              monuiſſe, fuerit, experimenta perſuadere,
                <lb/>
              non demonſtrare. </s>
              <s id="s.013788">Diſputationiſque genus
                <lb/>
              hoc tale eſſe, vt affirmantibus nunquam de­
                <lb/>
              futura ſit fuga, atque certamen contradi­
                <lb/>
              centium, negantibus experimenta: vt non
                <lb/>
              ſatis hæc futura videantur ad opinionem de
                <lb/>
              dæmonibus apud ſtudioſos confirmandam.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013789">Nam de Telchinibus, cauſam dicere poſſu­
                <lb/>
              mus eſſe naturam lapidum, aut nimis fragi­
                <lb/>
              lium, aut corrupto ſpiritu redundantium
                <lb/>
              ſulphure, ac bitumine exuſtis. </s>
              <s id="s.013790">Illud nos ma­
                <lb/>
              gis mouet, quòd cùm aër, ætherque tantæ
                <lb/>
              ſint magnitudinis, regioque illa adeò amœna,
                <lb/>
              videamuſque terram habere ſua viuentia,
                <lb/>
              metalla, lapides plantas, aquam, & ipſam
                <lb/>
              piſces, tum aërem hunc infimum, quæ reſ­
                <lb/>
              pirant animalia, veriſimile haud videtur
                <expan abbr="tã-tam">tan­
                  <lb/>
                tam</expan>
              molem vita ex toto eſſe deſtitutam:
                <lb/>
              quin potius credendum eſt animalîa ibi eſ­
                <lb/>
              ſe tanto his inferioribus excellentiora,
                <expan abbr="quã-">quan­
                  <lb/>
                </expan>
                <arrow.to.target n="marg1852"/>
                <lb/>
              to regio illa clarior iſta eſt, ac purior in­
                <lb/>
              feriore. </s>
              <s id="s.013791">Hoc enim in cæteris ( vt dixi ) ele­
                <lb/>
              mentis cùm obſeruatum à natura videamus,
                <lb/>
              nec in Elementis tantùm, ſed etiam cœlo,
                <lb/>
              credendum eſt hanc totam machinam aë­
                <lb/>
              ris ſublimioris animalibus his, quæ nos dæ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1853"/>
                <lb/>
              monas quaſi ſapientes vocamus, plenam eſ­
                <lb/>
              ſe. </s>
              <s id="s.013792">Nolim ego ad trutinam hæc ſectari, ve­
                <lb/>
              lut Porphyrius, Pſellus, Plotinus, Proclus,
                <lb/>
              Iamblicus, qui copiosè de his quæ non vide­
                <lb/>
              re, velut hiſtoriam natæ rei ſcripſerunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013793">Philoſophus ſum ego, placitis quantum li­
                <lb/>
              cet Peripateticorum hærens: hi verò non
                <lb/>
              admittunt dæmonas: nec probabilis eſt opi­
                <lb/>
              nio, quæ illos concedit in tam vaſta mole,
                <lb/>
              nam hic vt aues, & longè plus frequentes
                <lb/>
              adeſſent: cùm vix in vna prouincia tota ſe­
                <lb/>
              mel veſtigium, & in pluribus annis appa­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1854"/>
                <lb/>
              reat. </s>
              <s id="s.013794">Principes etiam, quorum fortuna eſ­
                <lb/>
              ſe ſapientiſſimos mortalium ſuadet, hæc, ta­
                <lb/>
              liaque contemnunt. </s>
              <s id="s.013795">Illud multos mouet,
                <lb/>
              quòd ſi vitas primas, ſeu mentes agnoſcunt,
                <lb/>
              mortales erunt ſimul ac immortales, quod
                <lb/>
              eſſe non poteſt, Si non, quid prohibetne hu­
                <lb/>
              manum genus deleant? </s>
              <s id="s.013796">inuiſibiles quum
                <lb/>
              ſint, & nullius imperio addicti. </s>
              <s id="s.013797">Vnum tan­
                <lb/>
              tùm ſcire præſtat, non dicere quenquam
                <lb/>
              probum hominem, dæmonum, etiam ſi ſint,
                <lb/>
              auxilio vti, contempto Dei optimi benefa­
                <lb/>
              ctoris, & à quo cuncta accepimus, noſtri nu­
                <lb/>
              mine. </s>
              <s id="s.013798">Ingratiſſimi enim opus eſt hoc homi­
                <lb/>
              nis: videmuſque eos qui talibus ſtudent, aut
                <lb/>
              illorum falſa perſuaſione dementatos. </s>
              <s id="s.013799">Con­
                <lb/>
              ſtat enim ex religionis inſtituto peſſimos
                <lb/>
              eſſe. </s>
              <s id="s.013800">Si verò aliquid aliud eſt, tum ex ſacri­
                <lb/>
              ficiis, tum ex natura ac potentia ambitio­
                <lb/>
              ſiſſimos. </s>
              <s id="s.013801">Quod ſi Dei conſenſu iſta fiunt, pa­
                <lb/>
              rent miniſtri regi. </s>
              <s id="s.013802">Dæmonum igitur auxiliis
                <lb/>
              inniti fallax, & periculoſum plerunque, im­
                <lb/>
              probi autem aut ſtupidi ſemper. </s>
              <s id="s.013803">Dei enim
                <lb/>
              omnia ſunt. </s>
              <s id="s.013804">Præcantationes autem quæcun-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>