Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich - Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero

Scan	Original
11	5
12	6
13	7
14	8
15	9
16	10
17	11
18	12
19	13
20	14
21	15
22	16
23	17
24	18
25	19
26	20
27	21
28	22
29	23
30	24
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34

3125OPTICAE LIBER II. punctum ſuperficiei rei uiſæ, quod eſt apud extremitatem iſtius axis, illud, ſuper quod uenit forma
eιus ſuper iſtum axem. Et declaratũ eſt in primo tractatu [26 n] quòd formæ, quæ comprehendun
tur per uiſum, extenduntur in corpore glacialis, & in concauo nerui, ſuper quem componitur ocu-
lus, & perueniunt ad neruum communem, qui eſt apud medium interioris cerebri, & illic eſt com-
prehenſio ſentientis ultimò à formis rerum uiſibilium: & quòd uiſio non completur, niſi per aduen
tum formæ ad neruum communem: & quòd extenſio formarum à ſuperficie glacialis intra corpus
glacialis, eſt ſecundum rectitudinem linearum rectarum radialium tantum: quoniam glacialis non
recipit iſtas formas, niſi ſecun dum uerticationem linearum radialium tantùm.

2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis
refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.

ET ultimum ſentiens non comprehendit ſitus partium rei uiſæ, niſi ſecundum ſuum ſitum in
ſuperficie rei uiſæ. Et cum ſitus partium formæ inter ſe ſcilicet formæ peruenientis ad ſuper-
ficiem glacialis, ſint ſitus partium ſuperficiei rei uiſæ inter ſe [per 18 n 1] & iſtæ formæ exten
dantur, ſicut prædictum eſt: & cum omnia iſta ita ſint: uiſio ergo non complebitur, niſi poſt aduen-
tum formæ, quæ eſt in ſuperficie glacialis, ad neruum communem, & ſitus partium eius ſecundum
ſuum eſſe in ſuperficiem glacialis ſine aliqua admixtione. Forma autem non peruenit à ſuperficie
glacialis ad neruum communem, niſi per extenſionem eius in concauo nerui, ſuper quem compo-
nitur oculus ſiue humor glacialis. Si ergo forma nõ perueniat in cõcauum iſtius nerui ſecundũ ſuũ
eſſe in glaciali, neq; etiã perueniet ad neruum communẽ ſecundum ſuũ eſſe. Forma autẽ nõ poteſt
extendi à ſuperficie glacialis ad concauum nerui ſecundum rectitudinem linearũ rectarum, & con
ſeruare ſitus partium ſecundũ eſſe ſuum: quoniam omnes illæ lineæ concurrunt apud centrum ui-
ſus, & quando fuerint extenſæ ſecundum rectitudinem, poſt centrum conuertetur ſitus earum, &
quod eſt dextrũ, efficietur ſiniſtrum, & è contrario, & ſuperius inferius, & inferius ſuperius. Si ergo
forma fuerit extenſa ſecundum rectitudinem linearum radialium, cõgregabitur apud centrum ui-
ſus, & efficietur quaſi unum punctum. Et quia centrum uiſus eſt in medio totius oculi, & ante locũ
gyrationis concaui nerui: ſi forma fuerit extenſa à centro oculi, & ipſius unũ punctum ſuper unam
lineam: perueniet ad locum gyrationis, & ipſius unum punctum: & ſic non perueniet formatota ad
locum gyrationis: quia non niſi unum punctum, ſcilicet, quod eſt in extremitate axis pyramidis. Et
ſi fuerit extenſa ſecundum rectitudinem linearum radialium, & pertranſierit per centrum: erit con
uerſa ſecundum conuerſionem linearum ſe ſecantium, ſuper quas extendebatur. Non poteſt ergo
forma peruenire à ſuperficie glacialis ad cõcauum nerui, ita ut ſitus partium ſit ſecundũ ſuum eſſe:
non poteſt ergo forma peruenire à ſuperficie glacialis ad concauum nerui, niſi ſecundum lineas re-
fractas, ſecantes lineas radiales. Et cũ ita ſit, uiſio ergo non complebitur, niſi poſtquam refracta fue-
rit forma, quæ peruenit à ſuperficie glacialis, & extenditur ſuper lineas ſecantes lineas radiales. Iſta
ergo refractio debet eſſe ante peruentum ad centrum: quoniam ſi fuerint refractæ poſt tranſitũ cen
tri, erunt conuerſæ. Et iam declaratum eſt [18 n 1] quòd iſta forma pertranſeat in corpore glacialis
ſecundum rectitudinem linearum radialium: & cum non poſsit peruenire ad concauum nerui, niſi
poſtquam refracta fuerit ſuper lineas ſecantes lineas radiales: forma ergo non refringitur, niſi per
tranſitum eius in corpore glacialis. Et iam prædictum eſt [4 n 1] in forma uiſus, quòd corpus gla-
cialis eſt diuerſæ diaphanitatis, & quòd pars poſterior eius, quæ dicitur humor uitreus, eſt diuerſæ
diaphanitatis à parte anteriore: & nullum corpus eſt in glaciali diuerſæ formæ à forma corporis an
terioris, præter corpus uitreum: & ex proprietate formarũ lucis & coloris eſt, ut refringantur, quã-
do occurrerint alij corpori diuerſæ diaphanitatis à corpore primo. Formæ ergo non refringuntur,
niſi apud peruentum earum ad humorem uitreum. Et iſtud corpus non fuit diuerſæ diaphanitatis
à corpore anterioris glacialis, niſi ut refringerentur formæ in ipſo. Et debet ſuperficies iſtius corpo
ris antecedere centrum, ut refringantur formæ apud ipſum, antequam pertranſeant cẽtrum: & de-
bet iſta ſuperficies eſſe conſimilis ordinationis: quoniam ſi non fuerit conſimilis ordinationis, ap-
parebit forma monſtruoſa propter refractionem.

3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars
ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-
ſum ab oculi centro. 23 p 3.

SV perficies autẽ cõſimilis ordinationis aut eſt plana, aut ſphærica. Et nõ poteſt iſta ſuperficies
eſſe ex ſphæra, cuius centrũ eſt centrum uiſus: quoniã ſi ita eſſet, eſſent lineæ radiales ſemper
perpendiculares ſuper ipſam: & ſic extenderetur forma ſecundũ rectitudinem earũ, & non re-
fringeretur. Neq; poteſt eſſe ex ſphæra parua: quoniã, ſi fuerit ex ſphæra parua, quãdo forma refrin-
getur ab ea, & elongabitur ab ea, fiet monſtruoſa. Iſta ergo ſuperficies aut eſt plana, aut ſphærica è
ſphæra alicuius bonæ quantitatis: ita quòd ſphæricitas eius nõ operabitur in ordinatione formæ.
Superficies ergo humoris glacialis, quæ eſt differentia cõmunis inter iſtud corpus uitrei & corpus
anterius glacialis, eſt ſuperficies cõſimilis ordinationis antecedẽs centrum uiſus. Et omnes formæ
perueniẽtes in ſuperficiẽ glacialis, extenduntur in corpore glacialis ſecundũ rectitudinem linearũ
radialiũ, quouſq; perueniãt ad iſtã ſuperficiem, & cũ peruenerint ad ſuperficiẽ iſtam: refringuntur
apud ipſam ſecundũ lineas cõſimilis ordinationis, ſecantes lineas radiales. Lineæ ergo radiales nõ

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
11	5
12	6
13	7
14	8
15	9
16	10
17	11
18	12
19	13
20	14
21	15
22	16
23	17
24	18
25	19
26	20
27	21
28	22
29	23
30	24
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34

Scan	Original
11	5
12	6
13	7
14	8
15	9
16	10
17	11
18	12
19	13
20	14
21	15
22	16
23	17
24	18
25	19
26	20
27	21
28	22
29	23
30	24
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34

Scan	Original
11	5
12	6
13	7
14	8
15	9
16	10
17	11
18	12
19	13
20	14
21	15
22	16
23	17
24	18
25	19
26	20
27	21
28	22
29	23
30	24
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34