1tudinem & audaciam præbet, aliter in per
petuo eſſemus timore: cuius orbi præſunt Po
teſtates: nam in fortitudine potentia, & cum
poteſtate fortitudo iungitur. Princeps pote
ſtatum Samaël, id eſt, Dei auditus: nam po
tentia & fortitudo in Dei auditu poſita eſt.
Iupiter eſt qui miſcet ac temperat omnia,
vnde facultates & vires: cuius ordo Principa
tus in moderatione & temperantia conſti
tutus: vnde illarum princeps Sachiel, id eſt,
Dei quies: nam in temperantia & modera
tione quiete potimur: idem autor tranquilli
tatis temporum, pacis & felicitatis. Sed Sa
turnus firmitatem dat, idemque ac ſolus fer
mè humidum & calorem aliorum temperat,
crediturque ob frigiditatem ac ſiccitatem
mortis ac mortuorum dominus. Cuſtodiunt
eum Throni: nam ab ipſo regna firmantur,
& quæcunque diuturnitatem habent: Thro
nus enim ſedes eſt. Huius itaque Dominus
Caſſiel vocatur, id eſt, Dei ſpes: nam diutur
nitas ſpem affert ac ſecuritatem. Octauo or
bi dominantur Seraphim, id eſt, ardentes: vi
dentur enim lumina illa tot eius orbis arde
re. Sed primo cœlo Cherubim, id eſt, ſcien
tes præſunt. Qui enim verè ſciunt, niſi qui
Deo proximi, illum intuentur? Verùm nu
merum intelligentiarum non eſt facilè aſſe
qui. Nam cùm totum cœlum intelligat, ſem
perque multitudo non videtur neceſſaria. Sin
verò paucæ ſint, haud videtur conſonum in
tam paruo ſpatio tot mortalibus ærumnas
tribuiſſe, in tam amplo tam paucis felicita
tem conceſſiſſe. Infinitam igitur non ſub or
dine vno contentam multitudinem, non
quadraginta quatuor eſſe cenſendum eſt.
Verùm quanticunque ſint illis certè honos
habendus eſt: quod obſeruatione digniores
longè ſint parentibus, regibus ac diuis, quos
venerari ſolemus, adorare non licet: atque
hic maximus humanæ ſapientiæ fructus,
cùm animas corporibus iunctas, agnoſci
mus, amamus, reueremur, corpora autem ip
ſa ſola nequaquam,
petuo eſſemus timore: cuius orbi præſunt Po
teſtates: nam in fortitudine potentia, & cum
poteſtate fortitudo iungitur. Princeps pote
ſtatum Samaël, id eſt, Dei auditus: nam po
tentia & fortitudo in Dei auditu poſita eſt.
Iupiter eſt qui miſcet ac temperat omnia,
vnde facultates & vires: cuius ordo Principa
tus in moderatione & temperantia conſti
tutus: vnde illarum princeps Sachiel, id eſt,
Dei quies: nam in temperantia & modera
tione quiete potimur: idem autor tranquilli
tatis temporum, pacis & felicitatis. Sed Sa
turnus firmitatem dat, idemque ac ſolus fer
mè humidum & calorem aliorum temperat,
crediturque ob frigiditatem ac ſiccitatem
mortis ac mortuorum dominus. Cuſtodiunt
eum Throni: nam ab ipſo regna firmantur,
& quæcunque diuturnitatem habent: Thro
nus enim ſedes eſt. Huius itaque Dominus
Caſſiel vocatur, id eſt, Dei ſpes: nam diutur
nitas ſpem affert ac ſecuritatem. Octauo or
bi dominantur Seraphim, id eſt, ardentes: vi
dentur enim lumina illa tot eius orbis arde
re. Sed primo cœlo Cherubim, id eſt, ſcien
tes præſunt. Qui enim verè ſciunt, niſi qui
Deo proximi, illum intuentur? Verùm nu
merum intelligentiarum non eſt facilè aſſe
qui. Nam cùm totum cœlum intelligat, ſem
perque multitudo non videtur neceſſaria. Sin
verò paucæ ſint, haud videtur conſonum in
tam paruo ſpatio tot mortalibus ærumnas
tribuiſſe, in tam amplo tam paucis felicita
tem conceſſiſſe. Infinitam igitur non ſub or
dine vno contentam multitudinem, non
quadraginta quatuor eſſe cenſendum eſt.
Verùm quanticunque ſint illis certè honos
habendus eſt: quod obſeruatione digniores
longè ſint parentibus, regibus ac diuis, quos
venerari ſolemus, adorare non licet: atque
hic maximus humanæ ſapientiæ fructus,
cùm animas corporibus iunctas, agnoſci
mus, amamus, reueremur, corpora autem ip
ſa ſola nequaquam,
Vitarum
munera &
nomina.
munera &
nomina.
158[Figure 158]
LIBER VIGESIMVSPRIMVS.
De Deo & Vniuerſo.
HVCVSQVE de Mundi partibus
ac earum accidentibus dictum
eſt: nunc reliquum eſt vt de
totius natura ac abditis qui
buſdam principiis loquamur:
deinceps autem de Deo, qui cùm cunctorum
autor ſit, meritò ſeorſum locum poſtulat, ſe
paratamque tractationem. Initium igitur
altius ducentes, aërem ſublimiore parte vbi
à radiis ſolix reflexis non incaleſcit, frigi
dum eſſe demonſtrauimus. Quocirca magna
in dubitatione verſari Ariſtotelis ſectatores
neceſſe eſt, qui calidum aërem eſſe aſtruunt.
Verùm cùm ea quæ à termino ad terminum
ſenſim mutantur, vt longius ab altero diſtat,
ita etiam minus ea qualitate afficiuntur.
Itaque neceſſe eſt aërem vt altiore in parte
conſtiterit, eò eſſe frigidiorem, niſi cum leui
tate ſua, ac tenuitate, temperamento proximè
acceſſerit. Quare quum aër ob radios à terra re
flexos incaleſcat, ſublimi in parte frigidior
erit, quam in media. Et ob id habitare mediis
in domibus hyeme, ſublimibus, in æſtate op
timum eſt. Æſtate autem duplex vapor, pin
guis ac craſſus, eſt quo fit ros: vnde rore
maximæ arua impinguantur, nec aſcendit ob
craſſitiem.
ac earum accidentibus dictum
eſt: nunc reliquum eſt vt de
totius natura ac abditis qui
buſdam principiis loquamur:
deinceps autem de Deo, qui cùm cunctorum
autor ſit, meritò ſeorſum locum poſtulat, ſe
paratamque tractationem. Initium igitur
altius ducentes, aërem ſublimiore parte vbi
à radiis ſolix reflexis non incaleſcit, frigi
dum eſſe demonſtrauimus. Quocirca magna
in dubitatione verſari Ariſtotelis ſectatores
neceſſe eſt, qui calidum aërem eſſe aſtruunt.
Verùm cùm ea quæ à termino ad terminum
ſenſim mutantur, vt longius ab altero diſtat,
ita etiam minus ea qualitate afficiuntur.
Itaque neceſſe eſt aërem vt altiore in parte
conſtiterit, eò eſſe frigidiorem, niſi cum leui
tate ſua, ac tenuitate, temperamento proximè
acceſſerit. Quare quum aër ob radios à terra re
flexos incaleſcat, ſublimi in parte frigidior
erit, quam in media. Et ob id habitare mediis
in domibus hyeme, ſublimibus, in æſtate op
timum eſt. Æſtate autem duplex vapor, pin
guis ac craſſus, eſt quo fit ros: vnde rore
maximæ arua impinguantur, nec aſcendit ob
craſſitiem.
Habitatio
vbi optima.
vbi optima.
Ros quomodo.
Manna quid.
Manna quid.
Vbi verò melius concoquitur, vt in cali
dis regionibus à frigore cogitur ſuper plan
tas, vocaturque Manna: Vnde in deſerto
Targa populorum Libyæ, tantum colligitur
ſingulo die ex ea, maximè iuxta Agadez vr
bem, vt libra 28. vnciarum duobus aſſi
bus venerat. Viuunt illius vſu incolumes,
quamvis aër ſit peſtifer. Colligitur ſere
nis noctibus, tum quia frigidioribus, tum
quia in nubium materiam ros tranſire ne
quit: cogitur enim ( vt dixi ) à frigore.
Cùm igitur pluuia generatur, frigus ma
gnum eſſe non poteſt: rapitur enim vapor
à calore, a frigore denſatur. Pluuia igitur
cum frigore eſſe poteſt: vbi generatur calor,
neceſſariò viget. Manna igitur pauca, vel
nulla noctibus nubiloſis, multò minus cum
pluuia: colliquatur enim Tria illius genera:
optimum quod in foliis colligitur, medio
cre quod in ramis, peſſimum quod in ter
ra. Igitur pars pinguior vaporum tranſit in
rorem: quòd verò aſcendit, cogitur à fri
gore in aëre tenui, & vertitur in pluuiam.
Æſtate igitur parum pluit, quòd calor mi
nus rapiat quàm ſiccet: in noſtris enim
regionibus cum calor ſit imbecillix, ſenſim va
pores ad ſe trahit, qui à ſiccitate abſumun
tur antequam vertantur in pluuias. Ob id
pluuiæ ſi fiant, repente fiunt: nam vbi
moram traxerint nubes, à Solis ſiccitate
abſumuntur. Sed nec hyeme: non enim
trahitur vapor ob imbecillitatem Solis, va
de ſerenitas fit: aut ſi trahitur, non altius
trahitur, vnde caliginoſus aër vel ſi altius
trahitur, leuiſſima pars ſolùm aſcendit, nec
cogitur, ob aëris craſſitiem, & tenuita
tem vaporis: aër autem craſſior, quia
frigidus. Ideò cùm non cogatur, fit nix:
nam nix eſt congelatio vaporis non coacti,
propter tenuitatem propriæ ſubſtantiæ, &
aëris craſſitiem. Igitur nix fit altiore loco
quàm pruina, & ex tenuiore vapore: quare
pruina frigidior eſt niue. Et ob id occidit
dis regionibus à frigore cogitur ſuper plan
tas, vocaturque Manna: Vnde in deſerto
Targa populorum Libyæ, tantum colligitur
ſingulo die ex ea, maximè iuxta Agadez vr
bem, vt libra 28. vnciarum duobus aſſi
bus venerat. Viuunt illius vſu incolumes,
quamvis aër ſit peſtifer. Colligitur ſere
nis noctibus, tum quia frigidioribus, tum
quia in nubium materiam ros tranſire ne
quit: cogitur enim ( vt dixi ) à frigore.
Cùm igitur pluuia generatur, frigus ma
gnum eſſe non poteſt: rapitur enim vapor
à calore, a frigore denſatur. Pluuia igitur
cum frigore eſſe poteſt: vbi generatur calor,
neceſſariò viget. Manna igitur pauca, vel
nulla noctibus nubiloſis, multò minus cum
pluuia: colliquatur enim Tria illius genera:
optimum quod in foliis colligitur, medio
cre quod in ramis, peſſimum quod in ter
ra. Igitur pars pinguior vaporum tranſit in
rorem: quòd verò aſcendit, cogitur à fri
gore in aëre tenui, & vertitur in pluuiam.
Æſtate igitur parum pluit, quòd calor mi
nus rapiat quàm ſiccet: in noſtris enim
regionibus cum calor ſit imbecillix, ſenſim va
pores ad ſe trahit, qui à ſiccitate abſumun
tur antequam vertantur in pluuias. Ob id
pluuiæ ſi fiant, repente fiunt: nam vbi
moram traxerint nubes, à Solis ſiccitate
abſumuntur. Sed nec hyeme: non enim
trahitur vapor ob imbecillitatem Solis, va
de ſerenitas fit: aut ſi trahitur, non altius
trahitur, vnde caliginoſus aër vel ſi altius
trahitur, leuiſſima pars ſolùm aſcendit, nec
cogitur, ob aëris craſſitiem, & tenuita
tem vaporis: aër autem craſſior, quia
frigidus. Ideò cùm non cogatur, fit nix:
nam nix eſt congelatio vaporis non coacti,
propter tenuitatem propriæ ſubſtantiæ, &
aëris craſſitiem. Igitur nix fit altiore loco
quàm pruina, & ex tenuiore vapore: quare
pruina frigidior eſt niue. Et ob id occidit
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib