Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
271
271
272
272
273
273
274
274
275
275
276
276
277
277
278
278
279
279
280
280
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.013997">
                <pb pagenum="665" xlink:href="016/01/312.jpg"/>
              fuerint, aliò per ventos tranferuntur, &
                <lb/>
              tunc autumnus ille ventoſus eſt: vel quia
                <lb/>
              calor eſt ſiccior, & tunc peſtifer eſt, ac
                <lb/>
              malarum ægritudinum cauſa. </s>
              <s id="s.013998">Super Africæ
                <lb/>
              montes igitur atque Æthiopiæ fieri poſſunt
                <lb/>
              niues, quoniam vapor eò altius rapi po­
                <lb/>
              teſt, vt ob frigiditatem aëris cogatur, atque
                <lb/>
              ita congeletur, & in niues tranſeant. </s>
              <s id="s.013999">Ser­
                <lb/>
              uatur autem parte Soli intacta, & inter ar­
                <lb/>
              bores, & propter ſaxa. </s>
              <s id="s.014000">In Æthiopia autem
                <lb/>
              Auſtrales partes montium, qui ſunt in
                <lb/>
              parte Auſtrali, à Sole, & Boreales Borea­
                <lb/>
              lium, intactæ ſunt à Sole, tum maximè cùm
                <lb/>
              accedit & procul eſt. </s>
              <s id="s.014001">Nix autem per ſe ob
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1874"/>
                <lb/>
              aerem candidiſſima eſt: nigrior glacies, quòd
                <lb/>
              ex aqua fiat, in qua nullus prorſus eſt aër:
                <lb/>
              media grando, quæ ex aqua ſit, ſed ea quæ
                <lb/>
              ex vaporibus coacta eſt, ob id nec aëris
                <lb/>
              experte. </s>
              <s id="s.014002">Candida igitur grando minus fri­
                <lb/>
              gida, & minoribus ventis fit, & humi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1875"/>
                <lb/>
              liore loco deſcendit. </s>
              <s id="s.014003">Cùm autem vapor
                <lb/>
              ſiccus, ac minimè aridus aſcendat, quòd
                <lb/>
              rarius contingit, fit hiatus. </s>
              <s id="s.014004">Nam cùm ni­
                <lb/>
              gram maculam in pictura feceris, & procul
                <lb/>
              ſtatueris, videbitur macula hiatus, tene­
                <lb/>
              bræ, ob coloris qui in hiatu, ac foramini­
                <lb/>
              bus apparet, ſimilitudinem. </s>
              <s id="s.014005">Sed vt ad niues
                <lb/>
              reuertar, cur plerunque æſtate minus vi­
                <lb/>
              dentur in cacumine, quàm in medio? </s>
              <s id="s.014006">Non
                <lb/>
              alia cauſa eſt, quàm quòd cacumen Soli ni­
                <lb/>
              ues colliquanti exponitur: reliquæ partes
                <lb/>
              & maximè Soli aduerſæ, ab eo tutæ ſunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014007">His viſis nunc oſtendamus primùm, cur
                <lb/>
              ſub torrida zona partes aliquæ poſſint ha­
                <lb/>
              bitari, quædam non. </s>
              <s id="s.014008">Habitantur partes vbi
                <lb/>
              fluuij ſunt, vel vbi pluit. </s>
              <s id="s.014009">At quæ vtroque
                <lb/>
              præſidio carent, omninò non habitantur,
                <lb/>
              niſi pauca emporia, & ea ſola, ſine locis
                <lb/>
              vicinis, ſine villis, atque etiam malè. </s>
              <s id="s.014010">Sed
                <lb/>
              cur hæ partes aridæ, illæ autem imbribus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1876"/>
                <lb/>
              humidæ? </s>
              <s id="s.014011">quærenda in his diligenter cauſa
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s id="s.014012">Cùm igitur pluuia fieri debet (vt dictum
                <lb/>
              eſt
                <emph type="italics"/>
              )
                <emph.end type="italics"/>
              neceſſe eſt vaporem humidum manere.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014013">Manet autem, quia non diſſipatur à calore.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014014">Apud nos autem non manet, aut rarò in æ­
                <lb/>
              ſtate, quia ſenſim ( vt dictum eſt ) exhau­
                <lb/>
              ritur propter imbecillitatem Solis, & no­
                <lb/>
              ctium breuitatem: at in torrida zona cùm
                <lb/>
              Sol ſuperſtat capiti, maxima vi ac con­
                <lb/>
              fertim, maxima quantitas vaporum ob
                <lb/>
              Solis robur aſcendit, quæ tum ob longi­
                <lb/>
              tudinem noctis ſuccedentis, tum ob mul­
                <lb/>
              titudinem diſſipari non poteſt: quare con­
                <lb/>
              gregata in pluuiam deſcendit. </s>
              <s id="s.014015">Nam cùm
                <lb/>
              ignis non queat multam aquam, niſi lon­
                <lb/>
              giſſimo tempore diſſipare, quid de vi So­
                <lb/>
              lis, quæ longè in ſiccando igne inferior
                <lb/>
              eſt? </s>
              <s id="s.014016">Accedit quòd ob multitudinem atque
                <lb/>
              craſſitiem vaporum, Solis radij penetrare
                <lb/>
              nequeunt, ob id ſolùm ſuperiorum vapo­
                <lb/>
              rum portio quædam conſumitur, reliqua
                <lb/>
              tota manente, quæ per pluuiam deſcen­
                <lb/>
              dit. </s>
              <s id="s.014017">Cùm vis Solis admodum robuſta ſit,
                <lb/>
              denuò rapitur quod decideat, aliquid­
                <lb/>
              que accedit ex intimis terræ viſceribus,
                <lb/>
              vel à mari, vel à fluminibus, vel à proxi­
                <lb/>
              mis montibus. </s>
              <s id="s.014018">Vnde pluuia iterum eadem
                <lb/>
              die redit, & perſæpe maior. </s>
              <s id="s.014019">Perſeuerat au­
                <lb/>
              tem alibi diebus 40. alibi 60. & alibi etiam
                <lb/>
              per tres menſes integros: igitur ventos
                <lb/>
              validos abeſſe neceſſe eſt: abſunt autem,
                <lb/>
              quia Sol robuſtus tenuem exhalationem
                <lb/>
              diſſoluit, craſſam autem non poteſt. </s>
              <s id="s.014020">Quòd
                <lb/>
              & ſi adſint venti, tam firma, ac ſtabilis
                <lb/>
              eſt pluuiæ ( vt dictum eſt ) generationis
                <lb/>
              cauſa, vt licet ſerenitas duos aut tres exci­
                <lb/>
              piat dies, tamen illicò redit ad pluuias. </s>
              <s id="s.014021">So­
                <lb/>
              le igitur capitibus ſuperſtante, ter aut qua­
                <lb/>
              ter ſingulis diebus pluit in Æthiopia atque
                <lb/>
              India: nam ſic vocantur partes terræ, ad
                <lb/>
              quas Sol perpendicularis, & è directò ad­
                <lb/>
              uenit. </s>
              <s id="s.014022">Sed an vbique pluat, incertum eſt:
                <lb/>
              non enim eſſent loca deſerta, arenoſaque,
                <lb/>
              ſi vbique plueret: adſunt autem, non igi­
                <lb/>
              tur vbique pluit. </s>
              <s id="s.014023">Non pluit igitur alicubi,
                <lb/>
              quia mare, & flumina, & montes procul
                <lb/>
              abſunt. </s>
              <s id="s.014024">In montibus autem neceſſariò pluit,
                <lb/>
              aliter à calore Solis in arenam conuerteren­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.014025">Igitur vbi diutiùs. </s>
              <s id="s.014026">Sol moratur aſſidui
                <lb/>
              decidunt imbres: Sole recedente ſiccatur
                <lb/>
              terra, quia plus reſoluitur, quàm trahatur:
                <lb/>
              quoniam calor eſt moderatus, & ſenſim tra­
                <lb/>
              hit, & quod trahitur, diſſoluitur: nam diſ­
                <lb/>
              ſipatus vapor ac tenuis in aërem tranſit: at­
                <lb/>
              que ſic primò ſicceſcit aër, inde ab aëre &
                <lb/>
              Sole terra. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.014027">
                <margin.target id="marg1872"/>
              Nix cur ſine
                <lb/>
              fulgure, &
                <lb/>
              tonitru deci­
                <lb/>
              dat cauſæ
                <lb/>
              tres.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.014028">
                <margin.target id="marg1873"/>
              Autumno
                <lb/>
              cur multæ
                <lb/>
              pluuiæ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.014029">
                <margin.target id="marg1874"/>
              Glaciei &
                <lb/>
              grandinis
                <lb/>
              differentia.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.014030">
                <margin.target id="marg1875"/>
              Hiatus cœli
                <lb/>
              cauſa.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.014031">
                <margin.target id="marg1876"/>
              Pluuia &
                <lb/>
              nubes cur
                <lb/>
              ſemper vbi
                <lb/>
              Sol vertici
                <lb/>
              ſuperſtat.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014032">Duo igitur contraria ſub torrida zona ac­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1877"/>
                <lb/>
              cidunt his, quæ in hac regione. </s>
              <s id="s.014033">Primum
                <lb/>
              quòd aduentu Solis pluuiæ generantur, re­
                <lb/>
              cedente Sole ſiccatur terra: & ita æſtas hu­
                <lb/>
              mida eſt, hyems autem ſicca. </s>
              <s id="s.014034">Hic autem æ­
                <lb/>
              ſtas ſicca eſt, & minimè pluuioſa, hyems au­
                <lb/>
              tem pluuioſa, aut niuoſa, & humida. </s>
              <s id="s.014035">Secun­
                <lb/>
              dum, quod ex primo pendet, eſt: ex acceſſu
                <lb/>
              Solis fit hyems illis, nobis autem æſtas: il­
                <lb/>
              lis autem ex extremo receſſu Solis æſtas,
                <lb/>
              nobis autem hyems. </s>
              <s id="s.014036">Sed in inſula. </s>
              <s id="s.014037">S. </s>
              <s id="s.014038">Thomæ
                <lb/>
              regis Luſitaniæ, ſub æquinoctij circulo poſi­
                <lb/>
              ta, cùm Sol eſt in ſignis borealibus, flant
                <lb/>
              venti, Auſter, Sirochus, & Garbinus voca­
                <lb/>
              ti, qui pluuias adducunt: humidi enim ſunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014039">Boreas, Græcus, & Magiſter ( ita enim hos
                <lb/>
              ventos vocant ) non flant ibi, propterea il­
                <lb/>
              lis duæ hyemes, cùm Sol eſt in æquinoctiis,
                <lb/>
              & ſuperſtat illorum capitibus: & à Martio
                <lb/>
              ad Auguſtum frigus cum ventis, tuncque
                <lb/>
              ver eſt. </s>
              <s id="s.014040">Cùm verò Sol eſt in auſtralibus ſi­
                <lb/>
              gnis, à Solſtitio, id eſt, Decembri, Ianuario,
                <lb/>
              Februario, æſtas. </s>
              <s id="s.014041">Dum etiam eſt in auſtrali­
                <lb/>
              bus ante ſolſtitium, hyems longior eſt. </s>
              <s id="s.014042">Cuius
                <lb/>
              extrema pars, quòd pluuiis etiam abundet,
                <lb/>
              & tamen calidior ſit, pro autumno habenda
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s id="s.014043">Sic tempora contrario ordine diſpoſita
                <lb/>
              ſunt. </s>
              <s id="s.014044">Ver enim hyemem, autumnus æſtatem
                <lb/>
              antecedit. </s>
              <s id="s.014045">Vbi verò pluuiæ non adſunt fre­
                <lb/>
              quentes, motus Solis habita ratione octo an­
                <lb/>
              ni tempora erunt. </s>
              <s id="s.014046">Ver geminum Sole ad æ­
                <lb/>
              quinoctia accedente: ab eiſdem autem re­
                <lb/>
              cedente, duæ æſtates. </s>
              <s id="s.014047">Rurſus ad Solſtitia ac­
                <lb/>
              cedente autumni duo, quibus ſuperatis toti­
                <lb/>
              dem hyemes haud tamen frigidæ. </s>
              <s id="s.014048">Vbi autem
                <lb/>
              etiam aquæ propè ſunt, & aër liber, quatuor
                <lb/>
              tantum tempora experiuntur: hyemes duas
                <lb/>
              ſub æquinoctiis, atque inter illas duplex ver:
                <lb/>
              vt meritò, & temperatam, & felicem ſub
                <lb/>
              æquinoctij circulo habitationem eſſe refe­
                <lb/>
              rant. </s>
              <s id="s.014049">Quæ igitur in noſtris regionibus eue­
                <lb/>
              niunt, demonſtratione non indigent: quæ
                <lb/>
              verò dicta ſunt, & quæ in Æthiopia con­
                <lb/>
              tingunt, vt circa ſolſtitia fiant hyemes, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>