Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014049
">
<
pb
pagenum
="
666
"
xlink:href
="
016/01/313.jpg
"/>
quoniam ad Capricorni circulum poſita ſit,
<
lb
/>
nunc docere oportet. </
s
>
<
s
id
="
s.014050
">Ergo ſub æquinoctij
<
lb
/>
circulo accedente ( vt dixi ) Sole, confer
<
lb
/>
tim attrahitur vapor, qui cùm ſit adeò
<
lb
/>
copioſus, atque inter terram, & Solem
<
lb
/>
poſitus, refrigerat modicè aërem, & hu
<
lb
/>
mectat vehementer: talis autem conſtitu
<
lb
/>
tio meritò hyems vocatur. </
s
>
<
s
id
="
s.014051
">Igitur cùm
<
lb
/>
Sol eſt in illorum verticibus, tunc inci
<
lb
/>
pit. </
s
>
<
s
id
="
s.014052
">Quamobrem hyems ad aduentu Solis
<
lb
/>
fit, à receſſu autem (vt diximus) æſtas at
<
lb
/>
que ſerenitas. </
s
>
<
s
id
="
s.014053
">Maiora autem ſunt hæc in
<
lb
/>
montibus, atque etiam euidentiora, quàm
<
lb
/>
in plano. </
s
>
<
s
id
="
s.014054
">Ex his manifectum eſt, quòd So
<
lb
/>
le quieſcente circa eandem regionem ( hoc
<
lb
/>
autem fit maximè iuxta Sienem ac Meroem)
<
lb
/>
pluuiæ adeò abundant, vt flumina tumeant,
<
lb
/>
& alueos exeuntes terram irrigent, vnde
<
lb
/>
inundationes adueniunt. </
s
>
<
s
id
="
s.014055
">Cur igitur pri
<
lb
/>
mùm à Solſtitio æſtiuo fiunt hæ pluuiæ
<
lb
/>
illicò, & non antè, cùm partes Gemino
<
lb
/>
rum, quæ ſunt ab 11. Maij, ſint in ea
<
lb
/>
dem diſtantia ab æquinoctio cum partibus
<
lb
/>
Cancri, in quibus Sol moram ducit ab 11.
<
lb
/>
Iunij, ad 11. Iulij? </
s
>
<
s
id
="
s.014056
">Cauſa eſt, quoniam
<
lb
/>
terra diuturno recuſſu Solis iam ſiccata eſt,
<
lb
/>
nec attractio viget, donec Sol impreſſerit
<
lb
/>
calorem vehementem: hunc imprimere ne
<
lb
/>
quit, antequam in eadem linea circum
<
lb
/>
agatur. </
s
>
<
s
id
="
s.014057
">Hoc autem non contingit ante ſol
<
lb
/>
ſtitium nobis. </
s
>
<
s
id
="
s.014058
">Atque hæc eſt cur non an
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1878
"/>
<
lb
/>
te ſolſtitium nobis vehemens æſtus contin
<
lb
/>
gat, æſtaſque ob id incipiat, nec hyemis
<
lb
/>
ſimiliter: initium enim perfectionis ſem
<
lb
/>
per eſt à perfectiſſimo ſtatu. </
s
>
<
s
id
="
s.014059
">At hic fit So
<
lb
/>
lis ſolſtitiis, altero quidem ad calorem,
<
lb
/>
reliquo ad frigus procedente: tunc enim
<
lb
/>
Sol quaſi immobilis eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014060
">Non igitur ante
<
lb
/>
quàm ad ſolſtitium æſtiuum Sol peruene
<
lb
/>
rit, attractio vehemens inchoabit, quare
<
lb
/>
nec pluuiæ: antè enim à ſiccitate aëris va
<
lb
/>
pores attracti conſumentur. </
s
>
<
s
id
="
s.014061
">Incipit igitur
<
lb
/>
pluuia hæc in Æthiopia ab æſtiuo ſolſtitio,
<
lb
/>
& 40. diebus perſeuerat. </
s
>
<
s
id
="
s.014062
">Cur autem non
<
lb
/>
donec ad Libræ initium Sol peruenerit?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014063
">Eadem cauſa, quæ de æſtatis terminis ad
<
lb
/>
duci ſolet, ſatisfacit. </
s
>
<
s
id
="
s.014064
">Cùm enim Sol ad
<
lb
/>
medium Leonis acceſſerit, iam adeò ſic
<
lb
/>
cat terras, & ſenſim trahit, vt pluuiæ
<
lb
/>
etiam deſinant abſumpto vapore. </
s
>
<
s
id
="
s.014065
">Cùm
<
lb
/>
igitur ab initio Cancri ad medium Leo
<
lb
/>
nis Sol proceſſerit, in Æthiopia perpe
<
lb
/>
tuò fiunt imbres, ac illis Sole in vertice
<
lb
/>
poſito, hyems ob aquarum multitudinem
<
lb
/>
fit. </
s
>
<
s
id
="
s.014066
">Non autem cùm Sol eſt ſub æquino
<
lb
/>
ctio: nam licet etiam ibi vapores eleuet, &
<
lb
/>
aquas demittat cœlum, quia tamen in ſin
<
lb
/>
gulis quinque diebus fermè ab æquinoctio
<
lb
/>
duabus recedit partibus, infirma redditur
<
lb
/>
attractio in ſingulis regionibus, quare
<
lb
/>
non imbres, neque nimbi, vel procel
<
lb
/>
læ, ſed pluuiæ aliquot. </
s
>
<
s
id
="
s.014067
">Sole autem ad
<
lb
/>
circulum Cancri accedente, vix in 40. die
<
lb
/>
bus vltro, citroque parte vna recedit: qua
<
lb
/>
mobrem non iam pluuiæ aut imbres, ſed
<
lb
/>
nimbi atque procellæ fiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.014068
">Contingunt
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1879
"/>
<
lb
/>
enim nimbis ( vt dixi ) fulgura, quia dum
<
lb
/>
fit pluuia ( vt dictum eſt, neceſſariò nubes
<
lb
/>
cogitur: ſed coacta nube intercluſus vapor
<
lb
/>
ſulphureus, vt in tormentis bellicis, accen
<
lb
/>
ditur: cumque ſic maiorem occupet locum,
<
lb
/>
diſrumpit nubem impetu maximo: neque
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1880
"/>
<
lb
/>
enim ( vt dixi ) natura patitur duo corpora
<
lb
/>
eodem in loco conſiſtere: quare abrumpitur
<
lb
/>
denſa nubes eo impetu, emicatque fulgur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014069
">Ergo confracta repente nubes ſtrepitum il
<
lb
/>
lum maximum tonitru vocatum edit, quo
<
lb
/>
multa animalia, præcipuè oues, & quæ
<
lb
/>
dam etiam mulieres, abortiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.014070
">Cùm ve
<
lb
/>
rò non vt in bellicis machinis exeat re
<
lb
/>
pentè totus ignis, ſed ob altitudinem ne
<
lb
/>
bulæ partes aliæ ſenſim, ſed tamen celeri
<
lb
/>
ter, atque vno tempore lacerentur, inde
<
lb
/>
fit vt tonitru non ſolùm longum ſtrepitum
<
lb
/>
edat, velut & bellica machina, remitten
<
lb
/>
te ſono, ſed principalis tonitru ſtrepitus,
<
lb
/>
diuerſas habeat partes, vt etiam nubis par
<
lb
/>
tes vna poſt aliam ab igne deſcendente diſ
<
lb
/>
rumpuntur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.014071
">
<
margin.target
id
="
marg1877
"/>
Torridæ Zo
<
lb
/>
næ mirabi
<
lb
/>
lia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.014072
">
<
margin.target
id
="
marg1878
"/>
Æſtas à ſol
<
lb
/>
ſtitio cur
<
lb
/>
intium du
<
lb
/>
cat, &
<
expan
abbr
="
hyẽs
">hyems</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.014073
">
<
margin.target
id
="
marg1879
"/>
Fulgura
<
lb
/>
vnde.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.014074
">
<
margin.target
id
="
marg1880
"/>
Tonitru vn
<
lb
/>
de fiat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014075
">Sed cùm fulgur ignis ſit, quare deſcendit,
<
lb
/>
cùm proprium ſit ignis aſcendere? </
s
>
<
s
id
="
s.014076
">Cauſa
<
lb
/>
eſt, quia primus impetus eſt à denſiore lo
<
lb
/>
co: contingit autem quandoque denſiorem
<
lb
/>
eſſe nube ſuprà, quàm infrà, atque id
<
lb
/>
conſentaneum rationi, quòd ( vt dixi
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
fri
<
lb
/>
gidior ſit pars ſublimior aëris inferiore, ma
<
lb
/>
ximè æſtatis tempore, quò potiſſimùm fiunt
<
lb
/>
fulgura. </
s
>
<
s
id
="
s.014077
">Ita etiam machinæ bellicæ meli
<
lb
/>
natæ ſphæram infrà, & ignem mittunt in
<
lb
/>
ferni, quoniam primus impetus eſt à ſu
<
lb
/>
periore parte. </
s
>
<
s
id
="
s.014078
">Contingit etiam nonnun
<
lb
/>
quam fulgura verſus cœlum tendere, cùm
<
lb
/>
rarior fuerit nubes ſuprà, quàm infrà. </
s
>
<
s
id
="
s.014079
">Hæc
<
lb
/>
eſt alia cauſa, quare nix abſque fulgure fit,
<
lb
/>
nam neque cogitur vapor ſulphureus, vt ac
<
lb
/>
cendi poſſit, nec (vt dictum eſt ) ſi accen
<
lb
/>
datur, impetum in rara admodum nube effi
<
lb
/>
cere poterit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014080
">Sed cur ſemper in imbribus, cui cum
<
lb
/>
ventis fiunt, vapor ille igneus adeſt? </
s
>
<
s
id
="
s.014081
">Quia
<
lb
/>
in terrę ſuperficie ſulphureum
<
expan
abbr
="
quiddã
">quiddam</
expan
>
in eſt,
<
lb
/>
quod à vi Solis rapitur in æſtate. </
s
>
<
s
id
="
s.014082
">Atque
<
lb
/>
hæc eſt tertia cauſa, cur dum nix fit, fulgu
<
lb
/>
ra non decidunt: nam Solis vis imbecillis
<
lb
/>
terreum vaporem trahere altius nequit, Sed
<
lb
/>
quónam pacto accendi poteſt, cùm ſpar
<
lb
/>
ſus ſit? </
s
>
<
s
id
="
s.014083
">Ventorum vis ingens dum excutit
<
lb
/>
vaporem aqueum, quod ſulphureum eſt, in
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
imũ
">imum</
expan
>
reiicit, vnde vt in calce pars exterior le
<
lb
/>
uiter madefacta, & interior aſſiduo vento
<
lb
/>
rum motu ſiccata contrarietate frigoris at
<
lb
/>
que humoris accenditur, inuenienſque par
<
lb
/>
tem inferiorem rariorem, dum in flammam
<
lb
/>
erumpit, deſcendit vt ignis, qui è machinis
<
lb
/>
inclinatis terram verſus excutitur. </
s
>
<
s
id
="
s.014084
">Nunc de
<
lb
/>
mùm alia ſupereſt dubitatio, ſcilicet cùm
<
lb
/>
Sol etiam iuxta Capricorni circulum quieſ
<
lb
/>
cat, vt circa Cancri, cur non ibi etiam inun
<
lb
/>
dationes mouet? </
s
>
<
s
id
="
s.014085
">Atque ita in India, &
<
lb
/>
Æthiopia procellæ fient à medio Decem
<
lb
/>
bris: nam & hæ regiones vſque ad eum cir
<
lb
/>
culum perueniunt. </
s
>
<
s
id
="
s.014086
">Quamobrem ita dicen
<
lb
/>
dum eſſet, niſi forſan quòd tunc Sol pro
<
lb
/>
pior terræ, quippe in perigeo vehementiùs
<
lb
/>
ſiccando prohibeat pluuias: ſed ſi modò hæ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1881
"/>
<
lb
/>
ibi contingant vltra fontes Nili ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.014087
">Nilus
<
lb
/>
enim fluuius maximus in Goiano Æthiopiæ
<
lb
/>
regno, quod ſub Presbytero Iano eſt Neguz
<
lb
/>
lingua propria vocato, naſcitur è duobus la
<
lb
/>
cubus, qui ob
<
expan
abbr
="
magnitudinẽ
">magnitudinem</
expan
>
mari
<
expan
abbr
="
aſſimilãtur
">aſſimilantur</
expan
>
, </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>