1partibus ſex, aut paulò pluribus vltra æqui
noctium verſus auſtrum, ex Ptolemæi ſen
tentia: quanquam ille montes Lunæ addu
cat. Inde progrediens ex altiſſimis locis deſcen
dit fragore maximo, atque id bis. Vocant lo
ca hæc confragoſa cataractas: ſunt enim al
tiora montium loca, è quibus deſcendit flu
uius ſpuma maxima. Harum altera maior,
reliqua vocatur minor. Poſt quas in modum
maximi latus diffunditur, concipiens inſu
las ſeptingentas, quarum maxima Meroë
vocatur, vltra Cancri circulum verſus æqui
noctialem partibus circiter nouem: in qua
etiam ciuitas eiuſdem nominis eſt. Pòſt col
lectus denuò, in alueumque rediens proce
dit ſeptem oſtiis in mare: ab initio vbi ori
tur vſquequo mare attingit, rectà progre
diens ex Auſtro in Boream. In Nilum pauci,
vel omninò nulli influunt fluuij. Sed 17. die
Iunij poſtquam Sol apogeum ſuum ſupera
uit, incipit intumeſcere, exienſque pro
prium alueum, Ægypti terram inundat ac
tegit, ſic vt feræ pleræque intereant, iumen
ta, & homines altioribus ſe locis tueantur:
creſcitque hæc inundatio 40. diebus, donec
ſcilicet Sol ad medium Leonis peruenerit:
ab ea die totidem diebus decreſcens, Ægyp
tum ſiccam relinquit.
noctium verſus auſtrum, ex Ptolemæi ſen
tentia: quanquam ille montes Lunæ addu
cat. Inde progrediens ex altiſſimis locis deſcen
dit fragore maximo, atque id bis. Vocant lo
ca hæc confragoſa cataractas: ſunt enim al
tiora montium loca, è quibus deſcendit flu
uius ſpuma maxima. Harum altera maior,
reliqua vocatur minor. Poſt quas in modum
maximi latus diffunditur, concipiens inſu
las ſeptingentas, quarum maxima Meroë
vocatur, vltra Cancri circulum verſus æqui
noctialem partibus circiter nouem: in qua
etiam ciuitas eiuſdem nominis eſt. Pòſt col
lectus denuò, in alueumque rediens proce
dit ſeptem oſtiis in mare: ab initio vbi ori
tur vſquequo mare attingit, rectà progre
diens ex Auſtro in Boream. In Nilum pauci,
vel omninò nulli influunt fluuij. Sed 17. die
Iunij poſtquam Sol apogeum ſuum ſupera
uit, incipit intumeſcere, exienſque pro
prium alueum, Ægypti terram inundat ac
tegit, ſic vt feræ pleræque intereant, iumen
ta, & homines altioribus ſe locis tueantur:
creſcitque hæc inundatio 40. diebus, donec
ſcilicet Sol ad medium Leonis peruenerit:
ab ea die totidem diebus decreſcens, Ægyp
tum ſiccam relinquit.
Nilus cur
inundet
Ægytum.
inundet
Ægytum.
Cauſæ tres
generales
inundatio
num.
generales
inundatio
num.
Hæc igitur ita ſe habent.
Verùm ante
quam cauſam horum inquiramus, generali
ter inundationum ratio quærenda eſt: nam &
alij fluuij agros inundant, vt Eridamus in
Italia, & Pannonia Hiſter ſeu Danubius.
Omnis igitur inundationis cauſa, aut eſt
humilitas riparum, aut copia aquarum, aut
ventus aduerſus mortui aquæ, vel etiam
tranuerſus, aut maris æſtus atque recurſus
prohibens aquam in mare effundi. Humili
tas riparum fit dehiſcente terra. Sed aqua
rum copia fit vel aucto fonte, vel niuibus
liqueſcentibus, aut pluuiis. Venti verò dum
aduerſus aquæ motum feruntur, prohibent
ad eam effluere, & cogentes eam intumeſ
cere flumen faciunt: effunditurque aqua
etiam quandoque ex artioribus ripis. Quili
bet autem ventus aquas mouet, quia vel deſ
cendit ( vel rectà fertur. Qui deſcendit,
aquam exagitat, vtpote AC, dum enim de
159[Figure 159]
primit verſus E, pars, CE, locum occupans,
occupat EF, igitur pars EF, aſcendit ad FG,
atque ita aqua intumeſcit, & effunditur.
Quòd ſi ventus rectà procedat ex BC, quia
locus F, eſt altior H, aqua impellitur. Aqua
enim rotunda eſt, vt in vrceis vides. Qua
etiam ex cauſa flumina, & lacus procul vi
dentur: aut enim ex alto ſpectamus, ob id
que videmus aquas: aut ex plano, videmuſ
que etiam, quoniam aqua rotunda eſt. Ma
nifectum eſt autem quòd duplex eſt motus
rectus: alter quidam mathematicus, qui
fit per breuiorem lineam, & hic fit ab im
pulſu, atque ſic venti mouentur: alter ſecun
dùm naturam, atque hic eſt qualis aquæ in
circuli periferia. Cùm igitur aqua motu cir
culari moueatur, ventus recto, ex quocunque
vento neceſſe eſt fieri perturbationem in
aqua. Rotunditas igitur aquæ tempeſtatum
cauſa eſt. Cùm verò vel a latere, vel aduer
ſus motum aquæ flat, & magnus fuerit, fiet
inundatio: & vbi latitudo ſit ad, tempeſtas.
Semper autem ventus in flumine aliqua in
parte, vel ex aduerſo fluminis, vel à latere
flat, quia flumen ſinuosè torquetur, vt an
gues: ideò niſi ventus fuerit admodum le
nis, aut aqua pauca, inundatio aliqua in par
te fiet. Velut flumen ſit ABC, ventus rectà
160[Figure 160]
ex DE, feratur, tranuerſim quidem in FGH,
feretur, & ſi aqua plurima fuerit, inundatio
nem pariet, aliter non. At qui fertur ex D, in
CB, cùm aduerſus aquæ motum neceſſariò
inundationem pariet. Ob id igitur flante
vento aliquibus in locis inundatio fit, aliis
in locis ſiccantur flumina, fit igitur inunda
tio maior, aut ob aquarum multitudinem,
aut venti magnitudinem, aut quia ſurſum
venit impellens vi aquas, atque quaſi effo
diens, & hauriens illas. Eadem ratio tempe
ſtatum igitur, & magnitudinis earum ſcili
cet aquarum multitudo: vnde maior in mari,
quàm lacubus, & lacubus quàm fluuiis, &
magnis fluuiis, quàm paruis.
quam cauſam horum inquiramus, generali
ter inundationum ratio quærenda eſt: nam &
alij fluuij agros inundant, vt Eridamus in
Italia, & Pannonia Hiſter ſeu Danubius.
Omnis igitur inundationis cauſa, aut eſt
humilitas riparum, aut copia aquarum, aut
ventus aduerſus mortui aquæ, vel etiam
tranuerſus, aut maris æſtus atque recurſus
prohibens aquam in mare effundi. Humili
tas riparum fit dehiſcente terra. Sed aqua
rum copia fit vel aucto fonte, vel niuibus
liqueſcentibus, aut pluuiis. Venti verò dum
aduerſus aquæ motum feruntur, prohibent
ad eam effluere, & cogentes eam intumeſ
cere flumen faciunt: effunditurque aqua
etiam quandoque ex artioribus ripis. Quili
bet autem ventus aquas mouet, quia vel deſ
cendit ( vel rectà fertur. Qui deſcendit,
aquam exagitat, vtpote AC, dum enim de
159[Figure 159]primit verſus E, pars, CE, locum occupans,
occupat EF, igitur pars EF, aſcendit ad FG,
atque ita aqua intumeſcit, & effunditur.
Quòd ſi ventus rectà procedat ex BC, quia
locus F, eſt altior H, aqua impellitur. Aqua
enim rotunda eſt, vt in vrceis vides. Qua
etiam ex cauſa flumina, & lacus procul vi
dentur: aut enim ex alto ſpectamus, ob id
que videmus aquas: aut ex plano, videmuſ
que etiam, quoniam aqua rotunda eſt. Ma
nifectum eſt autem quòd duplex eſt motus
rectus: alter quidam mathematicus, qui
fit per breuiorem lineam, & hic fit ab im
pulſu, atque ſic venti mouentur: alter ſecun
dùm naturam, atque hic eſt qualis aquæ in
circuli periferia. Cùm igitur aqua motu cir
culari moueatur, ventus recto, ex quocunque
vento neceſſe eſt fieri perturbationem in
aqua. Rotunditas igitur aquæ tempeſtatum
cauſa eſt. Cùm verò vel a latere, vel aduer
ſus motum aquæ flat, & magnus fuerit, fiet
inundatio: & vbi latitudo ſit ad, tempeſtas.
Semper autem ventus in flumine aliqua in
parte, vel ex aduerſo fluminis, vel à latere
flat, quia flumen ſinuosè torquetur, vt an
gues: ideò niſi ventus fuerit admodum le
nis, aut aqua pauca, inundatio aliqua in par
te fiet. Velut flumen ſit ABC, ventus rectà
160[Figure 160]ex DE, feratur, tranuerſim quidem in FGH,
feretur, & ſi aqua plurima fuerit, inundatio
nem pariet, aliter non. At qui fertur ex D, in
CB, cùm aduerſus aquæ motum neceſſariò
inundationem pariet. Ob id igitur flante
vento aliquibus in locis inundatio fit, aliis
in locis ſiccantur flumina, fit igitur inunda
tio maior, aut ob aquarum multitudinem,
aut venti magnitudinem, aut quia ſurſum
venit impellens vi aquas, atque quaſi effo
diens, & hauriens illas. Eadem ratio tempe
ſtatum igitur, & magnitudinis earum ſcili
cet aquarum multitudo: vnde maior in mari,
quàm lacubus, & lacubus quàm fluuiis, &
magnis fluuiis, quàm paruis.
Cùm igitur ventus vnus fuerit, & rectà
proceſſerit, vt ſecundum BC, lineam prioris
figuræ, non ſubmergetur. Si verò obliquus,
id eſt, ex alto deſcenderit: tunc immenſam
aquarum copiam voluens periculum ingens
affert. Quòd ſi duo fuerint contrarij, vt AF,
161[Figure 161]
& BF, ſubmergetur nauis, quoniam non po
terit procedere altero illum contra niten
te: & ſi nauis ferantur ex C, in F, ventis
latera verberantibus, ſubuerteretur. Me
lius verò eſt: vt nauis feratur ex D, in F,
vbi A F, ventus ſit validior BF: ſemper
enim tutior eſt nauis, quæ ſecundùm ven
tum validiore fertur, quàm quæ aduer
ſus, Quòd ſi tres venti fuerint, A F, B F,
& E F, aliquiſque eorum ex alto veniat,
validior autem ſit AF, omninò neceſſe eſt
nauim ſubmergi, quoniam ſecundùm DF,
ferri non poteſt, quia ab EF, vento euer
teretur. Neque ſecundum EF, euerte
tur enim ab AF, Secundum G F, autem
ferri non poteſt, reluctante F E. In
proceſſerit, vt ſecundum BC, lineam prioris
figuræ, non ſubmergetur. Si verò obliquus,
id eſt, ex alto deſcenderit: tunc immenſam
aquarum copiam voluens periculum ingens
affert. Quòd ſi duo fuerint contrarij, vt AF,
161[Figure 161]& BF, ſubmergetur nauis, quoniam non po
terit procedere altero illum contra niten
te: & ſi nauis ferantur ex C, in F, ventis
latera verberantibus, ſubuerteretur. Me
lius verò eſt: vt nauis feratur ex D, in F,
vbi A F, ventus ſit validior BF: ſemper
enim tutior eſt nauis, quæ ſecundùm ven
tum validiore fertur, quàm quæ aduer
ſus, Quòd ſi tres venti fuerint, A F, B F,
& E F, aliquiſque eorum ex alto veniat,
validior autem ſit AF, omninò neceſſe eſt
nauim ſubmergi, quoniam ſecundùm DF,
ferri non poteſt, quia ab EF, vento euer
teretur. Neque ſecundum EF, euerte
tur enim ab AF, Secundum G F, autem
ferri non poteſt, reluctante F E. In
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib