Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014122
">
<
pb
pagenum
="
668
"
xlink:href
="
016/01/315.jpg
"/>
Oceano etiam contingit ſingulares ventos,
<
lb
/>
propter æſtum rationem duorum obtinere.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014123
">Superiùs vento, inferiùs æſtu ipſo nauim
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1884
"/>
<
lb
/>
iactante, ſed non eodem periculo. </
s
>
<
s
id
="
s.014124
">Quæ
<
lb
/>
igitur ſint tempeſtates periculoſæ, & quis
<
lb
/>
modus euadendi, iam dictum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014125
">Vt igi
<
lb
/>
tur inundationes lacus ſunt non perpetui,
<
lb
/>
ita lacus inundationes ſunt perpetuæ. </
s
>
<
s
id
="
s.014126
">Qua
<
lb
/>
mobrem lacus fiunt quinque concurrenti
<
lb
/>
bus cauſis. </
s
>
<
s
id
="
s.014127
">Prima quidem, vt fluuius influat
<
lb
/>
in locum: à magnis quidem magni, vt Con
<
lb
/>
ſtantienſis, qui maximus eſt à Rheno: Le
<
lb
/>
manus à Rhodano, Verbanus à Ticino: par
<
lb
/>
ui autem à riuulis, vt Eupilus in Italia. </
s
>
<
s
id
="
s.014128
">Opor
<
lb
/>
tet autem colligi aquas altitudine montium
<
lb
/>
aut collium: ob idque omnis lacus, aut in
<
lb
/>
ter montes eſt aut colles, aliter collecta
<
lb
/>
aqua effunderetur, diſpergeretur que. </
s
>
<
s
id
="
s.014129
">Dein
<
lb
/>
de ſitum adeſſe oportet inter latera humi
<
lb
/>
liorem alueo fluminis: nam ſi ſublimior ſit,
<
lb
/>
ſiccato quandoque flumine, quod frequenter
<
lb
/>
contingit, ſiccabitur lacus, & iam non erit
<
lb
/>
lacus, ſed palus aut ſtagnum. </
s
>
<
s
id
="
s.014130
">Lacus enim
<
lb
/>
non eſt, cùm frequenter ſiccatur, & ſi tan
<
lb
/>
tùm non habeat aquæ, vt perpetuò fluat, &
<
lb
/>
tempeſtatibus aſſiduè agitetur. </
s
>
<
s
id
="
s.014131
">Cùm verò
<
lb
/>
quieſcit, palus eſt, non lacus Neceſſarium eſt
<
lb
/>
etiam, vt ex aduerſa parte, qua flumen in
<
lb
/>
fluit altior ſit ripa, aliter enim totus effluet,
<
lb
/>
eritque inundatio, non lacus. </
s
>
<
s
id
="
s.014132
">Vltimò, opor
<
lb
/>
tet vt in anguſtum humilitas loci redigatur,
<
lb
/>
effluatque flumen: nam ſi non effluxerit,
<
lb
/>
corrumpetur aqua, fietque mare, non lacus,
<
lb
/>
etiamſi æſtum, & tempeſtates patiatur. </
s
>
<
s
id
="
s.014133
">Ob
<
lb
/>
id igitur ex mari nullum flumen erit: etſi
<
lb
/>
exeat, non eſt illi proportione reſpondens.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014134
">Lacuum igitur & maris, &
<
expan
abbr
="
ſtagnorũ
">ſtagnorum</
expan
>
, vel pa
<
lb
/>
ludum ac inundationum differentias habes,
<
lb
/>
nunc igitur ad inundationis Nili cauſas re
<
lb
/>
deundum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014135
">Ea igitur eſt, quia procella il
<
lb
/>
la, de qua dictum eſt, in Æthiopia die 11.
<
lb
/>
Iunij initium habeat: intumeſcente ſtatim
<
lb
/>
flumine, vt etiam apud nos, quòd maxima
<
lb
/>
ſit copia aquarum, diffunditur Nilus per
<
lb
/>
campos. </
s
>
<
s
id
="
s.014136
">Nec obſtat, quòd Æthiopia pro
<
lb
/>
cul Ægypto fit: nam ſi mare medio intu
<
lb
/>
meſcit recurſu aquarum ob æſtum: vt ſu
<
lb
/>
prà declarauimus ( quia alius eſt aquæ flu
<
lb
/>
xus, alius tumor: in quo ſtatim partibus ſibi
<
lb
/>
inuicem ſuccedentibus ab extremo ad extre
<
lb
/>
mum compreſſione tumor tranſit ) nil
<
expan
abbr
="
mirũ
">mirum</
expan
>
<
lb
/>
eſt igitur quamvis Nilus lente fluat, turgere
<
lb
/>
ab extremo ad
<
expan
abbr
="
extremũ
">extremum</
expan
>
quatridui ſpatio:
<
expan
abbr
="
nã
">nam</
expan
>
<
lb
/>
& tu ſi comprimas vt rem ab altero extre
<
lb
/>
morum, videbis abſque motu in reliquo in
<
lb
/>
tumeſcere. </
s
>
<
s
id
="
s.014137
">Inde ceſſante pluuia, ipſo autem
<
lb
/>
ſe perpetuò exonerante in mare, extenuatur
<
lb
/>
iterum, & ad ſua loca redit. </
s
>
<
s
id
="
s.014138
">Forſan & ad hoc
<
lb
/>
facit, quòd aquæ Oceani auſtralis ( vt dixi
<
lb
/>
mus ) tribus aut quatuor menſibus ad Au
<
lb
/>
ſtrum feruntur, vnde fieri poteſt, vt tunc
<
lb
/>
compreſſis fontibus Nili, dum aqua nimis
<
lb
/>
redundat, cogatur Nilus intumeſcere, & al
<
lb
/>
ueum egredi. </
s
>
<
s
id
="
s.014139
">Nam ſuperiùs docui, dulces
<
lb
/>
aquas ſalſis continuari. </
s
>
<
s
id
="
s.014140
">Fine enim optimo
<
lb
/>
factum eſt, vt pluuiæ illæ Solem comitaren
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.014141
">Nam primùm hauſta ex mari ſalſa tran
<
lb
/>
ſit in dulcem, redditque vices tot fluminibus
<
lb
/>
in mare ſe exonerantibus, quorum aquæ dul
<
lb
/>
ces in ſalſas vertuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.014142
">Quamobrem ſi æqua
<
lb
/>
debet eſſe diſtributio, vt ſempiterna manere
<
lb
/>
poſſit, neceſſe eſt, vt maxima ſit imbrium
<
lb
/>
aqua, quæ omnium fluminum ſe in mare
<
lb
/>
effundentium iacturæ coæquetur. </
s
>
<
s
id
="
s.014143
">Secunda
<
lb
/>
cauſa eſt, vt aër ipſe temperatus reddatur,
<
lb
/>
atque ita habitabilis regio. </
s
>
<
s
id
="
s.014144
">Tertia, vt terra
<
lb
/>
humo perfuſa abundet fructibus atque ſege
<
lb
/>
te, vt animalia in ea, atque homines viuere
<
lb
/>
poſſint, nec tanta terræ portio tanquam
<
lb
/>
inutilis pereat. </
s
>
<
s
id
="
s.014145
">Nam ſuperiùs demonſtra
<
lb
/>
tum eſt contrariis rationibus, etiam ſub
<
lb
/>
polis coli terras. </
s
>
<
s
id
="
s.014146
">Quarta ne terra areſcens
<
lb
/>
in medio ſolueretur, atque ſic tota periret,
<
lb
/>
dum partem neglectam habuiſſet Deus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014147
">Horum omnium cauſa atque etiam alio
<
lb
/>
rum, factum eſt, vt Solem nebulæ perpe
<
lb
/>
tuæ fermè comitarentur. </
s
>
<
s
id
="
s.014148
">Nec verum eſt,
<
lb
/>
vaporem ſeruari tamdiu, vt ex Geminis in
<
lb
/>
Cancrum Sol procedat, ſed humeſcit tan
<
lb
/>
tum interim aër: ſuccedenti tamen diei
<
lb
/>
prior aquas ſpargendo, dum Sol eſt in
<
lb
/>
Cancro, opitulatur. </
s
>
<
s
id
="
s.014149
">Idcirco igitur in At
<
lb
/>
lante maiore, quem montem vocant Ser
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1885
"/>
<
lb
/>
raliona, nubes denſiſſima in cacumine con
<
lb
/>
ſpicitur, perpetuò fulgura aſſidua corruſ
<
lb
/>
cant, & tonitrua procul 50000. paſſuum
<
lb
/>
exaudiuntur: quoniam calor ibi Solis ſem
<
lb
/>
per vigens, ac montis humidum, nubem
<
lb
/>
perpetuam generant. </
s
>
<
s
id
="
s.014150
">Igitur montem illum
<
lb
/>
humidiſſimum eſſe neceſſe eſt: ad quod ta
<
lb
/>
men iuuat maris vicinitas quippe quòd
<
lb
/>
mons non iam ſimpliciter dici mereatur,
<
lb
/>
ſed cùm progrediatur radicibus in mare,
<
lb
/>
potiùs promontorium. </
s
>
<
s
id
="
s.014151
">Apparet autem ex
<
lb
/>
his, quæ noſtris diebus innotuerunt, non
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
terrã
">terram</
expan
>
Oceano circumdari, ſed Oceanum eſſe
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1886
"/>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
tanquã
">tanquam</
expan
>
lacum
<
expan
abbr
="
quendã
">quendam</
expan
>
inter terras
<
expan
abbr
="
conſtitutũ
">conſtitutum</
expan
>
,
<
lb
/>
altera parte habitabilis noſtra alia Norti
<
lb
/>
ca, Braſilia à meridie, & America à ſepten
<
lb
/>
trione. </
s
>
<
s
id
="
s.014152
">In ipſo autem Oceano vndique in
<
lb
/>
ſulæ numero incredibili, adeò vt ſupra
<
lb
/>
10000. eſſe affirment. </
s
>
<
s
id
="
s.014153
">Itaque mare, lacus
<
lb
/>
eſt terræ totius, non terra inſula maris. </
s
>
<
s
id
="
s.014154
">Ip
<
lb
/>
ſæ verò inſulæ cùm aquas ſcateant, argu
<
lb
/>
mentum præbent, quòd non in illis gene
<
lb
/>
ratur, ſed percolatur. </
s
>
<
s
id
="
s.014155
">Qui enim fieri poſſet,
<
lb
/>
vt Hibernia quindecim flumina haberet, ni
<
lb
/>
ſi ex mari purgatis aquis originem duce
<
lb
/>
rent? </
s
>
<
s
id
="
s.014156
">Nec ſolùm inſulæ hæ, ſed etiam per
<
lb
/>
exiguæ aquas dulces continent: velut ea,
<
lb
/>
quæ tribus partibus vltra æquinoctium po
<
lb
/>
ſita eſt, procul ab omni terra millibus paſ
<
lb
/>
ſuum fermè 1000, cum 8000. paſſuum in
<
lb
/>
longitudine, quatuor in latitudine, tota vi
<
lb
/>
rens, multis aquis dulcibus ſcatet. </
s
>
<
s
id
="
s.014157
">Oriri eas
<
lb
/>
neceſſe eſt, quoniam inſula montis ſit cacu
<
lb
/>
men: mons autem mari circundatus aquas
<
lb
/>
ſalſas percolando dulces reddat. </
s
>
<
s
id
="
s.014158
">Ibidem aues
<
lb
/>
diuerſorum generum, quæ ignaræ inſidia
<
lb
/>
rum hominis, ſpontè capi ſe permittebant.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014159
">Vnde igitur illarum origo? </
s
>
<
s
id
="
s.014160
">nam nec tranſ
<
lb
/>
uolare tam procul nec ex putrida mate
<
lb
/>
ria gigni potuerunt. </
s
>
<
s
id
="
s.014161
">Sed vel olim habi
<
lb
/>
tata, tranſlatis auibus: poſtmodum ob me
<
lb
/>
tum, vel maris incrementum deſit habita
<
lb
/>
ri: vel tranſeuntibus nauibus demiſſæ aues
<
lb
/>
originem generi loco incolumi dederunt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014162
">Nam & nunc Hiſpani ſues in inſulis de
<
lb
/>
ſertis dimittunt: vt quandoque etiam il
<
lb
/>
lis vſui ſint. </
s
>
<
s
id
="
s.014163
">Tria igitur ſunt elementa: </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>