Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N1194D" level="2" n="2" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N12F13" level="3" n="3" type="chapter" type-free="capitulum">
              <p xml:id="N12F21">
                <s xml:id="N12FD0" xml:space="preserve">
                  <pb chead="Secunde partis" file="0032" n="32"/>
                nalis illatio. </s>
                <s xml:id="N12FDC" xml:space="preserve">iſto modo arguendo ſicut ſe ha-
                  <lb/>
                bent octo ad quatuor ita duo ad vnū. </s>
                <s xml:id="N12FE1" xml:space="preserve">igitur ſicut
                  <lb/>
                ſe habēt vnū et duo ad duo ita quatuor et octo ad
                  <lb/>
                octo. </s>
                <s xml:id="N12FE8" xml:space="preserve">Et differt iſte modus arguendi a tertio / quia
                  <lb/>
                in conſequente tertii inferuntur ꝓportiones ma-
                  <lb/>
                ioris inequalitatis in iſto autem inferuntur ꝓpor­
                  <lb/>
                tiones minoris inequalitatis.
                  <note position="left" xlink:href="note-0032-01a" xlink:label="note-0032-01" xml:id="N1302D" xml:space="preserve">Equa ꝓ-
                    <lb/>
                  portiõa-
                    <lb/>
                  litas.</note>
                </s>
                <s xml:id="N12FF6" xml:space="preserve">¶ Equa aūt ꝓpor-
                  <lb/>
                tionalitas eſt duabus multitudinibus quantita-
                  <lb/>
                tum aut numerorū datis numero equalibus: et ꝓ-
                  <lb/>
                portionabilibus continuo eadem proportione: ex­
                  <lb/>
                cluſis mediis extremorum ꝓportionalis illatio.
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N13002" xml:space="preserve">Iſto modo arguendo ſicut ſe habent .1.2.4. ita .4.
                  <lb/>
                8.16. / igitur ſicut ſe habent .4. ad .16. ita .1. ad 4.</s>
              </p>
              <p xml:id="N13037">
                <s xml:id="N13038" xml:space="preserve">Poteris etiã exēplificare in aliis generibus pro-
                  <lb/>
                portionū addendo in qualibet illarū duarū mul-
                  <lb/>
                titudinū quotcun terminos volueris dūmõ ſint
                  <lb/>
                continuo ꝓportionabiles: et tot in vna multitudīe
                  <lb/>
                quot in altera. </s>
                <s xml:id="N13043" xml:space="preserve">¶ Et aduerte /  illa particula ſicut
                  <lb/>
                ſe habent que ponitur in oībus his modis arguē-
                  <lb/>
                di: denotat ſimilitudinē ſpecificã ꝓportionum.
                  <note position="left" xlink:href="note-0032-02a" xlink:label="note-0032-02" xml:id="N13072" xml:space="preserve">Denota-
                    <lb/>
                  tio illius
                    <lb/>
                  ꝑticule ſi­
                    <lb/>
                  cut ſe hꝫ:</note>
                </s>
                <s xml:id="N1304F" xml:space="preserve">Et
                  <lb/>
                intelligitur ſic ſicut ſe habēt .1.2.4. ita .3.6.12. hoc
                  <lb/>
                eſt quacun ꝓportione ꝓportionantur ſereatim
                  <lb/>
                1.2.4. / eadē ꝓportione ſpecifice ꝓportionant̄̄: 3.6.
                  <lb/>
                12. </s>
                <s xml:id="N1305A" xml:space="preserve">¶ Sed qm̄ hi ſex modi argumētandi in ꝓpor-
                  <lb/>
                tionalitatibus ſunt plurimū vſitati: et apud phi-
                  <lb/>
                loſophantes calculatores et apud primores ma-
                  <lb/>
                thematicoꝝ celebres habentur quibus magnam
                  <lb/>
                ſue doctrine partē demõſtrant: ideo nõ abs re eos
                  <lb/>
                arguendi modos in preſentiaꝝ duxi demonſtran­
                  <lb/>
                dos: qm̄ hoꝝ modoꝝ arguendi demõſtrationes ex
                  <lb/>
                precedenti capite eliciūtur facile. </s>
                <s xml:id="N1306B" xml:space="preserve">Sit igitur.</s>
              </p>
              <p xml:id="N1307E">
                <s xml:id="N1307F" xml:space="preserve">Prima concluſio. </s>
                <s xml:id="N13082" xml:space="preserve">Argumentatio a
                  <lb/>
                cõuerſa ꝓportiõalitate eſt neceſſariū argumentū.
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N13088" xml:space="preserve">Hec concluſio ſuã demonſtrationē ex tertio corre-
                  <lb/>
                lario quarte cõcluſionis precedentis capitis ſorti­
                  <lb/>
                tur: qm̄ illud correlariū principaliter oſtēdit hūc
                  <lb/>
                modū arguēdi ꝓportiõalitate cõuerſa eſſe validū</s>
              </p>
              <p xml:id="N13091">
                <s xml:id="N13092" xml:space="preserve">Secunda concluſio modus ratioci-
                  <lb/>
                nandi a ꝓportionalitate permutata ſiue cõmuta-
                  <lb/>
                ta infallibilis eſt. </s>
                <s xml:id="N13099" xml:space="preserve">Probatur hec cõcluſio manife-
                  <lb/>
                ſte ex quarta precedentis capitis. </s>
                <s xml:id="N1309E" xml:space="preserve">Idem enim hec
                  <lb/>
                et illa intendunt.</s>
              </p>
              <p xml:id="N130A3">
                <s xml:id="N130A4" xml:space="preserve">Tertia cõcluſio </s>
                <s xml:id="N130A7" xml:space="preserve">Deductio illa et mo­
                  <lb/>
                dus arguendi qui ꝓportionalitati cõiuncte īnitit̄̄
                  <lb/>
                omni exceptione eſt maior. </s>
                <s xml:id="N130AE" xml:space="preserve">Patet hec cõcluſio de-
                  <lb/>
                monſtratione euidenti ex primo correlario eiuſdē
                  <lb/>
                quarte concluſionis.</s>
              </p>
              <p xml:id="N130B5">
                <s xml:id="N130B6" xml:space="preserve">Quarta concluſio </s>
                <s xml:id="N130B9" xml:space="preserve">Forma ratiocinã­
                  <lb/>
                di a diſiūcta ꝓportiõalitate oēm exuperat inſtan-
                  <lb/>
                tiam. </s>
                <s xml:id="N130C0" xml:space="preserve">Semꝑ prauū excipio intellectū. </s>
                <s xml:id="N130C3" xml:space="preserve">Hec conclu-
                  <lb/>
                ſio patrocinante quarto correlario quarte cõclu-
                  <lb/>
                ſionis predicte manifeſta euadet.</s>
              </p>
              <p xml:id="N130CA">
                <s xml:id="N130CB" xml:space="preserve">Quinta concluſio </s>
                <s xml:id="N130CE" xml:space="preserve">Conſequentia il­
                  <lb/>
                la que ꝓportionalitas euerſa nūcupat̄̄ omne du-
                  <lb/>
                bietatis telū euertit facile: et inconcuſſa permanet
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N130D6" xml:space="preserve">Hec etiã cõcluſio quīti correlarii auxilio mõſtrat̄̄.</s>
              </p>
              <p xml:id="N130D9">
                <s xml:id="N130DA" xml:space="preserve">Sexta concluſio </s>
                <s xml:id="N130DD" xml:space="preserve">Equa argumenta­
                  <lb/>
                tio ita equitatis mediū ſureat: vt nullo inſtantie
                  <lb/>
                vicio in eã adducto ab equitatꝪ et rectitudinis tra­
                  <lb/>
                mite declinet. </s>
                <s xml:id="N130E6" xml:space="preserve">Huiꝰ concluſionis inconcuſſa equi-
                  <lb/>
                tas at īuiolata veritas clipeis et armis ſexti cor­
                  <lb/>
                relarii eiuſdē concluſionis munitur et defenſatur
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N130EE" xml:space="preserve">Et hec ad demõſtrandos predictos arguendi mo­
                  <lb/>
                dos dixiſſe ſufficiat / qm̄ illoꝝ correlarioꝝ demon-
                  <lb/>
                ſtratio harum cõcluſionum eſt euidens probatio.</s>
              </p>
              <cb chead="Capitulum quartū."/>
            </div>
            <div xml:id="N130F7" level="3" n="4" type="chapter" type-free="capitulum">
              <head xml:id="N130FC" xml:space="preserve">Capitulum quartum / in quo agitur de ex-
                <lb/>
              ceſſu cõpoſitione et diuiſione ꝓportionū.</head>
              <p xml:id="N13101">
                <s xml:id="N13102" xml:space="preserve">AD inueſtigandum paucis ex
                  <lb/>
                quibus ꝓportionibus ꝓportio aliqua
                  <lb/>
                cõponitur: in quas reſoluitur: et qua vĺ
                  <lb/>
                quibus minorē excedit: pono aliquas ſuppoſitio-
                  <lb/>
                nes quarum alique ſunt diffinitiones: et petitio-
                  <lb/>
                nes: alie vero demonſtrabuntur.</s>
              </p>
              <p xml:id="N1310F">
                <s xml:id="N13110" xml:space="preserve">Prima ſuppoſitio. </s>
                <s xml:id="N13113" xml:space="preserve">Primi termini a-
                  <lb/>
                licuius ꝓportionis ſunt illi qui in ſua ꝓportione
                  <lb/>
                ſunt minimi.
                  <note position="right" xlink:href="note-0032-03a" xlink:label="note-0032-03" xml:id="N13153" xml:space="preserve">Minimi
                    <lb/>
                  termini.</note>
                </s>
                <s xml:id="N1311F" xml:space="preserve">Minimi autē termini alicuiꝰ ꝓporti-
                  <lb/>
                onis (et loquor tam in quantitate continua quam
                  <lb/>
                diſcreta) ſunt quorū minor denominatur ab vni-
                  <lb/>
                tate: maior vero a numero vel numero cū fractiõe
                  <lb/>
                vel vnitate cū fractione. </s>
                <s xml:id="N1312A" xml:space="preserve">Hec nõ ꝓbatur / q2 diffini­
                  <lb/>
                tio eſt ſed exēplo explicatur binarius em̄ et vnitas
                  <lb/>
                ſunt primi termini ꝓportionis duple: ternarius et
                  <lb/>
                vnitas triple: quaternarius et vnitas quadruple:
                  <lb/>
                et ſic cõſequenter. </s>
                <s xml:id="N13135" xml:space="preserve">Unitas et vnitas cū medietate: et
                  <lb/>
                vnitas cū vnitate et tertia. </s>
                <s xml:id="N1313A" xml:space="preserve">Itē vnitas cū quarta et
                  <lb/>
                vnitas / et ſic cõſequenter ſunt primi termini ſuper-
                  <lb/>
                particulariū proportionum. </s>
                <s xml:id="N13141" xml:space="preserve">Unitatis .n. cum me-
                  <lb/>
                dietate ad vnitatem eſt ſexquialtera: et vnitatis
                  <lb/>
                cum tertia ad vnitatem ſexquitertia: vnitatis cum
                  <lb/>
                quarta ſexquiquarta: et ſic conſequēter. </s>
                <s xml:id="N1314A" xml:space="preserve">Et iſto mo­
                  <lb/>
                do exēplificabis in aliis generibus proportionis.</s>
              </p>
              <p xml:id="N1315B">
                <s xml:id="N1315C" xml:space="preserve">Secunda ſuppoſitio. </s>
                <s xml:id="N1315F" xml:space="preserve">Denominatio
                  <lb/>
                alicuius ꝓportionis eſt illa que ſumitur a maiori
                  <lb/>
                primoꝝ terminoꝝ talis ꝓportionis. </s>
                <s xml:id="N13166" xml:space="preserve">vt denomina­
                  <lb/>
                tio duple ſumitur a binario qui eſt maior termi-
                  <lb/>
                norū primoꝝ proportionis duple: et denominatio
                  <lb/>
                ſexquialtere ab vnitate cū dimidio.
                  <note position="right" xlink:href="note-0032-04a" xlink:label="note-0032-04" xml:id="N131E8" xml:space="preserve">1. correla­
                    <lb/>
                  rium.</note>
                </s>
                <s xml:id="N13174" xml:space="preserve">¶ Ex quo ſe-
                  <lb/>
                quitur /  ſpecies ꝓportionis multiplicis denomi­
                  <lb/>
                nãtur cõſequenter a naturali ſerie numeroꝝ. </s>
                <s xml:id="N1317B" xml:space="preserve">Ptꝫ /
                  <lb/>
                q2 maior terminus primoꝝ terminoꝝ ꝓportionis
                  <lb/>
                duple eſt binariꝰ, triple, ternariꝰ, quadruple qua­
                  <lb/>
                ternarius: et ſic conſequēter ꝓcedendo per natura­
                  <lb/>
                lē ſeriē numeroꝝ referendo numeros ad vnitatem /
                  <lb/>
                igitur ex ſecūda ſuppoſitione tales ſpecies deno-
                  <lb/>
                minantur a naturali ſerie.
                  <note position="right" xlink:href="note-0032-05a" xlink:label="note-0032-05" xml:id="N131F0" xml:space="preserve">2. correĺ.</note>
                </s>
                <s xml:id="N1318F" xml:space="preserve">¶ Sequitur ſecundo / 
                  <lb/>
                ſpecies ꝓportionis ſuperparticularis denominã­
                  <lb/>
                tur ab vnitate cū aliqua parte aliquota. </s>
                <s xml:id="N13196" xml:space="preserve">Probat̄̄ /
                  <lb/>
                q2 maior terminus primoꝝ numeroꝝ ꝓportionis
                  <lb/>
                ſexquialtere eſt vnitas cū dimidio: et ſexquitertie
                  <lb/>
                vnitas cū tertia: et ſexquiquarta cū quarta / et ſex-
                  <lb/>
                quiquinta cū quinta: et ſic conſequenter deſcendē-
                  <lb/>
                do per partes aliquotas denominatas continuo
                  <lb/>
                a naturali ſerie numeroꝝ: igitur ſpecies ꝓportio-
                  <lb/>
                nis ſuperparticularis denominantur ab vnitate
                  <lb/>
                cū parte aliquota.
                  <note position="right" xlink:href="note-0032-06a" xlink:label="note-0032-06" xml:id="N131F6" xml:space="preserve">3. correĺ.</note>
                </s>
                <s xml:id="N131AE" xml:space="preserve">¶ Sequitur tertio /  oēs ſpeci-
                  <lb/>
                es ꝓportionis ſuprapartientis denominantur ab
                  <lb/>
                vnitate cū aliquot partibus aliquotis nõ facien-
                  <lb/>
                tibus vnã. </s>
                <s xml:id="N131B7" xml:space="preserve">Probatur / q2 maior primoꝝ terminoꝝ
                  <lb/>
                ꝓportionis ſuprabipartientis tertias eſt vnitas
                  <lb/>
                cū duabus tertiis: et ſuprapartiētis quītas vni-
                  <lb/>
                tas cū duabus quintis: et ſuprabipartientis ſepti­
                  <lb/>
                mas vnitas cū duabus ſeptimis: et ſic conſequen-
                  <lb/>
                ter: diſcurrēdo per duas partes aliquotas nume-
                  <lb/>
                ri imparis. </s>
                <s xml:id="N131C6" xml:space="preserve">Item diſcurrendo per tres partes ali­
                  <lb/>
                quotas nõ facientes vnã. / per quatuor. / per quin /
                  <lb/>
                et ſic conſequenter: igitur ſpecies ꝓportionis ſu-
                  <lb/>
                prapartiētis denominãtur ab vnitate cū aliquot
                  <lb/>
                partibus aliquotis nõ facientibus vnã
                  <note position="right" xlink:href="note-0032-07a" xlink:label="note-0032-07" xml:id="N131FC" xml:space="preserve">4. correĺ.</note>
                </s>
                <s xml:id="N131D6" xml:space="preserve">¶ Sequit̄̄
                  <lb/>
                quarto /  ꝓportiones cõpoſite denominãtur a nu­
                  <lb/>
                mero cū fractione partis aliquote vel partiū ali-
                  <lb/>
                quotarū nõ facientiū vnã. </s>
                <s xml:id="N131DF" xml:space="preserve">Oſtendas hoc correla-
                  <lb/>
                riū ſicut precedentia.</s>
              </p>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>