Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Table of figures
<
1 - 30
[out of range]
>
<
1 - 30
[out of range]
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
12
"/>
eius partis, quæ finis eſt totius motionis; ideò nominis notio reſoluetur in formam ſimpliciter.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
arrow.to.target
n
="
marg115
"/>
<
lb
/>
Itaque cum cætera per formam ſignificentur, & vt reſpiciunt formam quæ item eſt finis, rectè
<
lb
/>
dicitur
<
expan
abbr
="
vnumquodq.
">vnumquodque</
expan
>
à forma & fine ſuum nomen ſumere. </
s
>
<
s
>Quapropter animal animam quę
<
lb
/>
forma eſt, præcipuè ſignificat. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Signo illud eſt, quòd non prius animal appellatur,
<
expan
abbr
="
q̃
">quae</
expan
>
acceſſe
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg116
"/>
<
lb
/>
rit anima, ſed embryon, aut ſemen. </
s
>
<
s
>imò non ex forma ſimpliciter ducitur nomen, ſed vbi iam ex
<
lb
/>
tirit actus ſecundus, id Ariſtotele docentes 5. de Gen. anim. </
s
>
<
s
>Idem
<
expan
abbr
="
quoq.
">quoque</
expan
>
in arte contingit, quan
<
lb
/>
do non prius appellatur ſcamnum, quàm ipſi
<
expan
abbr
="
extremã
">extremam</
expan
>
<
expan
abbr
="
manũ
">manum</
expan
>
artifex impoſuerit, ſed lignum,
<
lb
/>
proximè nomen ſignificat
<
expan
abbr
="
cõpoſitum
">compoſitum</
expan
>
, & pari quidem ratione in natura & arte. </
s
>
<
s
>Et rationi
<
expan
abbr
="
cõ-ſentaneum
">con
<
lb
/>
ſentaneum</
expan
>
eſt ens (vtar
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
liberius hac voce, quàm politiores hactenus declinarunt, quia lege
<
lb
/>
rim eam à C. Iulio Cæſare fuiſſe receptam) ens, inquàm, primùm ſignificare ſubſtantiam,
<
lb
/>
& inter ſubſtantiæ parteis ipſam formam, ob eam
<
expan
abbr
="
cauſsã
">cauſsam</
expan
>
, quam nuper attulimus, quòd tum ve
<
lb
/>
rè
<
expan
abbr
="
quippiã
">quippiam</
expan
>
ſit non animal. </
s
>
<
s
>aut equus, ſed ens ſimpliciter, vbi formam obtinuerit. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Conſimiliq́ue
">Conſimilique</
expan
>
<
lb
/>
modo reliqua prædicamenta dicimus primùm notare formam, tum deinde compoſitum. </
s
>
<
s
>poſ
<
lb
/>
ſumus item nominationis huiuſce originem altius aliquantò repetere, vim prædicamentorum
<
lb
/>
ſpectantes: quippe quae duas habitudines præſeferant: alteram, qua ſubiecta reſpiciunt, in quo
<
lb
/>
rum ratione inſunt: atque alteram, qua ſubſtantia concipitur. </
s
>
<
s
>neque
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
ſola qualitas hac voce
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg117
"/>
<
lb
/>
notatur, ſed ſubſtantia qualis: ſiquidem accidens ab Ariſtotele ponatur inſeparabile,
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
nec ens
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg118
"/>
<
lb
/>
ſimpliciter, ſed ens aliquid, vel aliquo modo & velut aliud quid exiſtens, quia videlicet non ſit
<
lb
/>
albedo, ſed album quod eſt ſubſtantia. </
s
>
<
s
>Vt igitur quantum & quale ſunt talia propter formam:
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
ideòq́
">ideòque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>nomen ſignificat primo formam accidentis, deinde compoſitum in ſuo
<
expan
abbr
="
quodq.
">quodque</
expan
>
genere
<
lb
/>
(conſtat enim ſingula prædicamenta ex poteſtate & actu proportione)
<
emph
type
="
sup
"/>
c
<
emph.end
type
="
sup
"/>
ſic etiam, vt entia
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg119
"/>
<
lb
/>
quæ reſpiciunt
<
expan
abbr
="
ſubſtantiã
">ſubſtantiam</
expan
>
, probabile eſt ita dici propter formam, quia ſic dicuntur propter ſub
<
lb
/>
ſtantiam, hæc verò eſt ens propter formam. </
s
>
<
s
>Ab eadem forma dicitur quoque compoſitum,
<
lb
/>
vt efficiens. (Nam compoſitum eſſe id quod efficit propriè, docebitur in progreſſu) ſi vniuo
<
lb
/>
cum fuerit, vt pleraque eſſe ſolent, de quibus regulæ traduntur in methodis: tum quòd habet
<
lb
/>
in ſeipſo formam per quam agit, tum quia gratia formæ operatur, & efficiendo tribuit
<
expan
abbr
="
formã
">formam</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Materia quoque aſſecuta eſt appellationem
<
expan
abbr
="
ſuã
">ſuam</
expan
>
à forma; quandoquidem talis poteſtate dicitur,
<
lb
/>
quale eſt actu
<
expan
abbr
="
cõpoſitum
">compoſitum</
expan
>
, in quo ineſt forma, vt poteſtate
<
expan
abbr
="
ſubſtãtia
">ſubſtantia</
expan
>
, poteſtate
<
expan
abbr
="
quantũ
">quantum</
expan
>
, & quale.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Atque hoc quidem in natura & arte commune eſt, licèt efficientis denominatio non
<
expan
abbr
="
eodẽ
">eodem</
expan
>
ſem
<
lb
/>
per modo procedat, vt mox apparebit. </
s
>
<
s
>Etenim libet prius ordinis noſtri cauſſam reddere, ne vi
<
lb
/>
deamur cum Ariſtotele pugnare. </
s
>
<
s
>quandò nos materiam efficienti poſtpoſuimus & compoſito,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg120
"/>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
ſimulq́
">ſimulque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>compoſitum cum efficiente collocauimus. </
s
>
<
s
>Ariſtoteles autem proximè à forma poſuit
<
lb
/>
materiam, in extremo verò recenſuit efficiens. </
s
>
<
s
>Atqui nos ordinem nominationis ſpectauimus
<
lb
/>
& efficiens cum compoſito numerauimus, vt partem eius. </
s
>
<
s
>Ariſtoteles autem in phyſicis ordi
<
lb
/>
nem principij reſpiciens, quia materia foret
<
expan
abbr
="
principiũ
">principium</
expan
>
, compoſito ipſam præpoſuit. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
d
<
emph.end
type
="
sup
"/>
in prima
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg121
"/>
<
lb
/>
verò philoſophia motui ſubiecit efficiens,
<
emph
type
="
sup
"/>
e
<
emph.end
type
="
sup
"/>
quia cætera ad rei conſtitutionem pertinerent mul
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg122
"/>
<
lb
/>
tò interius; efficiens externum eſſet, & à rei ſubſtantia remotum. </
s
>
<
s
>Reſtat vnus motus qui com
<
lb
/>
plectitur
<
expan
abbr
="
ortũ
">ortum</
expan
>
& interitum
<
expan
abbr
="
quẽ
">quem</
expan
>
item ab Ariſtotele demonſtratur
<
emph
type
="
sup
"/>
f
<
emph.end
type
="
sup
"/>
à fine in natura
<
expan
abbr
="
nũcupationẽ
">nuncupationem</
expan
>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg123
"/>
<
lb
/>
ſumere. </
s
>
<
s
>tametſi aliter in arte ac natura
<
expan
abbr
="
quandoq.
">quandoque</
expan
>
contingat. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
g
<
emph.end
type
="
sup
"/>
(neque enim id perpetuum pu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg124
"/>
<
lb
/>
to, vt nonnulli, neque id in Ariſtotelici contextus explanatione neceſſarium,
<
expan
abbr
="
neq.
">neque</
expan
>
id neceſſariò
<
lb
/>
monſtrant verba ipſius Ariſtotelis) ſiquidem in arte nominatio motus ab efficiente
<
expan
abbr
="
nonnunq̃
">nonnunquam</
expan
>
<
lb
/>
ſumatur; in natura non ab efficiente; ſed, vt reliqua, à fine. </
s
>
<
s
>Verùm
<
expan
abbr
="
vtcunq.
">vtcunque</
expan
>
ſe res habeat, cauſ
<
lb
/>
ſam libet indagare, cur ab efficiente, non à fine motus in arte qui eſt effectio, nuncupetur, præci
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg125
"/>
<
lb
/>
puè propter Auerroëm qui lib. 4. Collectaneorum rationem quandam reddit, ex nobiliore lo
<
lb
/>
co, vt potè è 2. Phyſ. repetitam cui plurimum tribuit. </
s
>
<
s
>Ea verò talis eſt. </
s
>
<
s
>Motum ſumere no
<
lb
/>
men ab eo, cum quo magis conuenit genere. </
s
>
<
s
>Sed motus in arte cum genere efficientis conue
<
lb
/>
nit magis. </
s
>
<
s
>Et motus igitur in arte ſumit nomen ab efficiente. </
s
>
<
s
>Nunc explicandum eſt, quem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg126
"/>
<
lb
/>
admodum effectio cum genere efficientis potius quàm materiæ, ſeu formæ conueniat: quandò
<
lb
/>
terminetur forma, & ab ea tanquam
<
expan
abbr
="
cõplemento
">complemento</
expan
>
contineatur & materia fundetur, in
<
expan
abbr
="
eaq́
">eaque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>per
<
lb
/>
ducatur ad ſummum, ab efficiente verò ſegregetur. </
s
>
<
s
>& videndum quid verba ſonent Auerrois.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Cauſſæ
<
expan
abbr
="
cõplures
">complures</
expan
>
eius differentiæ ſolent afferri;
<
expan
abbr
="
variiſq.
">variiſque</
expan
>
modis Auerrois verba capiuntur ab eius
<
lb
/>
patronis. </
s
>
<
s
>etenim
<
expan
abbr
="
quidã
">quidam</
expan
>
ait id ab Auerroë non fuiſſe verè aſſeueratum motus ab arte factos eſſe
<
lb
/>
ex eodem genere cum efficientibus, quo enim pacto medicatio & ædificatio ſunt eiuſdem gene
<
lb
/>
ris cum medico & ædificatore? </
s
>
<
s
>ſiquidem medicus & ædificator, ſeu medicina & ars ædificandi
<
lb
/>
ſint habitus: medicatio verò & ædificatio ſint paſsiones (& hîc etiam liceat ea voce vti, quam
<
lb
/>
M. Varro non eſt aſpernatus) vbi pro forma fluente ſumantur: intellige nunc formam fluen
<
lb
/>
tem eam quæ ab imperfecto ad perfectum promouetur, vt albedinem ſecundi gradus quæ ad
<
lb
/>
quartum eſt deducenda. </
s
>
<
s
>proptereà ſubiunxiſſe Auerroëm, aut ſaltem ita videri. </
s
>
<
s
>Verùm eſto id.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>At oportebat etiam reddere cauſſam, cur ita videretur. </
s
>
<
s
>Itaque alij Diui Thomę explanationem </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>