Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.014392">
                <pb pagenum="675" xlink:href="016/01/322.jpg"/>
              ſplendida ingenia, quanta authoritate vixê­
                <lb/>
              re? </s>
              <s id="s.014393">quàm magnifica opera reliquêre? </s>
              <s id="s.014394">Dioge­
                <lb/>
              nes rectè dicere ſolebat: Qui inter pueros
                <lb/>
              ſemper verſatur, à puero parùm differt. </s>
              <s id="s.014395">Num
                <lb/>
              Galenus Ptolemæus, Archimedes, tum ipſe
                <lb/>
              Ariſtoteles dialecticæ parens his argutiolis
                <lb/>
              innituntur? </s>
              <s id="s.014396">aut potius ſolidas declarationes
                <lb/>
              quæſiuêre? </s>
              <s id="s.014397">Deinde quo exemplo rogo tan­
                <lb/>
              tum opus conſcripſit aduerſus noſtros de
                <lb/>
              Subtilitate libros? </s>
              <s id="s.014398">Carpſiſſe aliqua frequens
                <lb/>
              fuit exemplum Ariſtotelis, maximè tum
                <lb/>
              Galeni. </s>
              <s id="s.014399">Totum librum euertere longiſſimo
                <lb/>
              alio libro inuſitata, non ſolùm apud anti­
                <lb/>
              quos, ſed etiam æquales ætate autores, res
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s id="s.014400">Atque id iure, nam magnus liber ſi ine­
                <lb/>
              ptias continet, ſolùm ſufficere admonuiſſe
                <lb/>
              lectorem, paucis in exemplum reprehenſis:
                <lb/>
              ſin bona
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
              vtilia quomodo qui tot nouit,
                <lb/>
              in omnibus potuit aberrare Reprehendit me
                <lb/>
              de Latinitate, atque id iurè, nam de cauſis
                <lb/>
              linguæ Latinæ ſcripſit ipſe. </s>
              <s id="s.014401">Sed tamen de­
                <lb/>
              poſito pignore certabo, neque Grammaticè
                <lb/>
              nedum Latinè ipſum loqui. </s>
              <s id="s.014402">Præcisè, pro ad
                <lb/>
              vnguem, alterat, particulari penetratione,
                <lb/>
              ac innumera eiuſmodi ( vt totus liber his
                <lb/>
              plenus ſit ) penitùs intimæ barbariei argu­
                <lb/>
              menta ſunt. </s>
              <s id="s.014403">Qualis hic cenſor, qualis homi­
                <lb/>
              nis ingenium, quæve amentia? </s>
              <s id="s.014404">cum quæ
                <lb/>
              ipſe admittit, quo totus liber ſuus refertus
                <lb/>
              eſt (eſt enim ab initio ad calcem, vt ſi quis
                <lb/>
              alius, totus planè barbarus ) fruſtrà, & ſine
                <lb/>
              cauſa in aliis reprehenditur? </s>
              <s id="s.014405">quæ tamen
                <lb/>
              etiamſi adeſſent, nonne illud vulgatum ad­
                <lb/>
              monere poterat, Omni carere culpa debe­
                <lb/>
              re eum, qui in alium dicere paratus ſit? </s>
              <s id="s.014406">Ac­
                <lb/>
              cuſat me, quòd ex Agyrtarum impoſturis
                <lb/>
              plurima conuaſarim, tot calumniis atque
                <lb/>
              iniuriis, quot ſunt verba. </s>
              <s id="s.014407">Sed ſit ita, modò
                <lb/>
              quæ ſcripſi vera eſſe fateamur, num putat
                <lb/>
              paruum eſſe an mediocris iudicij vel indu­
                <lb/>
              ſtriæ, vel laboris, aut vulgaris ſapientiæ in­
                <lb/>
              ter tot falſa, paucula vera deprehendere, ſe­
                <lb/>
              ligere, cauſamque illorum adiicere? </s>
              <s id="s.014408">an re­
                <lb/>
              fert vnde veritatem ipſam expiſceris? </s>
              <s id="s.014409">an vt
                <lb/>
              dicebat Veſpaſianus Imperator, aurum ex
                <lb/>
              vrinæ vectigalibus collectum vrinam olet?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014410">Ita ergo ( quod tamen à veritate maximè
                <lb/>
              alienum eſt) ſi ex Agyrtarum experimentis
                <lb/>
              pauca ſint adiecta, etiamſi vera ſint, pro im­
                <lb/>
              poſturis habenda ſunt? </s>
              <s id="s.014411">Sed valeant hæc om­
                <lb/>
              nia, nec vllius ſint momenti: duo ſunt, quæ
                <lb/>
              omninò me præpediunt, ne poſſim, etiam ſi
                <lb/>
              velim, illi reſpondere, & quibus vale dicere
                <lb/>
              nequeam: alterum eſt, quòd occupatus ſim
                <lb/>
              nimis in rebus humano generi vtilioribus:
                <lb/>
              nec ſufficiat tempus, quod ab exercitatione
                <lb/>
              medendi ſupereſt his negociis, adeò vt &
                <lb/>
              hoc ipſum paucum quo ſcribo, cogar à cu­
                <lb/>
              randi officio non leui certè damno rei pecu­
                <lb/>
              niariæ ſubtrahere, quantò minùs vt ad reſ­
                <lb/>
              pondendum tam longæ neniæ ſuppetat?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014412">Nunc enim tres libros Contradicentium,
                <lb/>
              qui duobus editis proximè ſuccedunt, per­
                <lb/>
              ficio, & quatuor libros de Vrinis nouam
                <lb/>
              prorſus inuentionem, atque innumeris expe­
                <lb/>
              rimentis comprobatam, rem ſanè qua nul­
                <lb/>
              lam aliam ſciam mortalium generi vtilio­
                <lb/>
              rem, per quam multa millia hominum, qui
                <lb/>
              ſecùs perituri forent, ſingulis annis ſerua­
                <lb/>
              buntur, magno medicorum gloriæ incre­
                <lb/>
              mento conſcribo, atque ſimul Hymnum
                <lb/>
              Deo finem hoc anno ſcribendo impoſiturus
                <lb/>
              his libris: quibus cùm nihil maius efficere
                <lb/>
              me potuiſſe fatear, nec maiore diligentia
                <lb/>
              aliud quicquam conſcripſiſſe, coronidem la­
                <lb/>
              boribus meis honeſtiſſimam impoſuiſſe ar­
                <lb/>
              bitror. </s>
              <s id="s.014413">Vno enim eorum corporis ſalubrita­
                <lb/>
              ti, quantum vllo alio libro conſultum eſt:
                <lb/>
              altero animæ tranquillitati ac ſplendori, vt
                <lb/>
              nihil maius excogitare potuerim, cùm etiam
                <lb/>
              in vtroque non dubitem, & induſtria, &
                <lb/>
              diligentia, & rei tractandæ inuentione, &
                <lb/>
              quod omnium maximum eſt, numinis au­
                <lb/>
              xilio ac gratia me ipſum in omnium alio­
                <lb/>
              rum librorum, præterquam Artis paruæ
                <lb/>
              medendi compoſitione, quam etiam anno
                <lb/>
              præcedente perfeci, longo interuallo ſupe­
                <lb/>
              raſſe. </s>
              <s id="s.014414">Nam neque quenquam vel mediocri­
                <lb/>
              ter expertum medicum futurum exiſtimo,
                <lb/>
              qui prælectis his libris intellectis, diligen­
                <lb/>
              terque conſideratis, non quaſi prodigioſas
                <lb/>
              prædictiones atque curas in ſingulis morbis
                <lb/>
              effecturus non ſit. </s>
              <s id="s.014415">Nec quenquam adeò ma­
                <lb/>
              lum, & perfractæ vitæ mortalem, modò in
                <lb/>
              eo aliquid ratio humana poſſit, qui moribus
                <lb/>
              atque pietate optimis aut cuique veritatis
                <lb/>
              egregio amatori ſimillimus non euadat, at­
                <lb/>
              que adeò efficaci vi mutare hominum mo­
                <lb/>
              res poteſt, vt ne boni fiant, ſi qui ſtudent,
                <lb/>
              prorſus ab illius lectione abſtinere cogantur
                <lb/>
              Hæc ſunt commoda, quæ hoc labore, ſupre­
                <lb/>
              mo Deo dante, humano generi præſtiturus
                <lb/>
              ſum. </s>
              <s id="s.014416">An igitur par eſt his relectis ad reſpon­
                <lb/>
              dendum longiſſimæ fabulæ, & maximè in­
                <lb/>
              tricatæ diſputationi me conferre? </s>
              <s id="s.014417">accedit al­
                <lb/>
              terum, quòd ex hac tam longa, quam
                <expan abbr="futurã">futuram</expan>
                <lb/>
              video contentione, nihil decorum nobis, aut
                <lb/>
              vtile humano generi ſucceſſurum ſpero. </s>
              <s id="s.014418">Sed
                <lb/>
              vt apud Socratem, eia Xantippe, eia Socra­
                <lb/>
              tes dicentes, communiter fabulæ ſpectatores
                <lb/>
              nos irrideant:
                <expan abbr="neq;">neque</expan>
              enim in hac ſua
                <foreign lang="grc">ῥαψωδίᾳ</foreign>
              ,
                <lb/>
              niſi tricæ ſophiſmata maledicta, iurgia
                <expan abbr="calũ-niæ">calum-
                  <lb/>
                niæ</expan>
              inueniri poterunt, & tum legendo, tum
                <lb/>
                <expan abbr="reſpondẽdo">reſpondendo</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
              ſolùm ego, ſed & lectores ipſi
                <lb/>
              tædio potiùs,
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              voluptate afficiantur. </s>
              <s id="s.014419">Quid
                <lb/>
              ergo cauſæ eſt, vt reſcribam? </s>
              <s id="s.014420">nec enim in re
                <lb/>
              ipſa iuuamur, cum nullum ipſe in tam lon­
                <lb/>
              go opere experimentum adiiciat, quod erat
                <lb/>
              operis ipſius propoſitum, & id, de quo lo­
                <lb/>
              quutus ſum, cum ſucceſſurum aliquem, qui
                <lb/>
              hac tractatione aucturus eſſet, prædixi:
                <lb/>
              nec diſputatio ipſa voluptatem legentibus
                <lb/>
              ſit allatura, vt duorum commodorum, quæ
                <lb/>
              lectio præſtare ſolet, ſcilicet: Vt prodeſſe
                <lb/>
              velint, & delectare Poëtæ: nullum in hac
                <lb/>
              reſponſione ſubſecuturum videam. </s>
              <s id="s.014421">Id etiam
                <lb/>
              tertio loco me à ſcribendo auertit: quod ſi
                <lb/>
              omnibus reſpondere voluero, nimis lon­
                <lb/>
              gum opus conficere nulli vſui futurum co­
                <lb/>
              gar: ſi aliquibus tantum exiſtimabunt in­
                <lb/>
              uidi, quæ prætermiſerim, ob id præter­
                <lb/>
              miſiſſe, quod reſpondere neſciam. </s>
              <s id="s.014422">Et licet
                <lb/>
              exiſtimaturi ſint aliqui me victum, atque
                <lb/>
              certamini imparem? </s>
              <s id="s.014423">ita ſit, malo aliquid
                <lb/>
              amittere, quàm ſpoliari. </s>
              <s id="s.014424">Eſt euulgatus
                <lb/>
              liber ſuus, eſt noſter, lectores facilè iudi­
                <lb/>
              cium ferent. </s>
              <s id="s.014425">Quid ſi me mortuo prodiiſſet
                <lb/>
              liber, vt credidit: nunquid torqueri debeo
                <lb/>
              nunc, ne aliàs in futurum id accidat? </s>
              <s id="s.014426">aut que­
                <lb/>
              ri, quòd non perpetuus ſim, aut tueri </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>