Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (291) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div734" type="section" level="2" n="137">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s22041" xml:space="preserve">
                <pb o="291" file="514.01.323" n="323" rhead="NONVS."/>
              prebenſain proprijs ſyderum motionibus, ideo non eſt illis concentricorum orbium ratio impertita. </s>
              <s xml:id="echoid-s22042" xml:space="preserve">Verum st
                <lb/>
              recte ſciamus quibus progreßio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22043" xml:space="preserve">regreſſio detur, dicam debere nos animo du is line is effingere a centro du-
                <lb/>
              ci, ſedalteram in partem orientis, alteram in partem occiduam epicycli terminare, ita quatenus ad ſyderis
                <lb/>
              motum pertinet in epicyclo, quod ſydus arcum ſuperiorem contactui duarum linearum epicycli permeabit,
                <lb/>
              dicetur progredi, quoniam orientem uerſus defertur, ſed in parte inferiori permeando, dicetur regredi, quo-
                <lb/>
              niam in contrariam partem mouendo reuertetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22044" xml:space="preserve">Sed in prædictis contactuum punctis permanendo, moram
                <lb/>
                <figure xlink:label="fig-514.01.323-01" xlink:href="fig-514.01.323-01a" number="132">
                  <description xml:id="echoid-description78" xml:space="preserve">b k epicyclus.
                    <lb/>
                  b. centrum eius.
                    <lb/>
                  h. uigum.
                    <lb/>
                  n. Antijugum epicycli.
                    <lb/>
                  k. punctũ primœ morœ.
                    <lb/>
                  c. mundi centrum.
                    <lb/>
                  o. punctũ ſecundæ morœ.
                    <lb/>
                  h l k. arcus primœ mo
                    <lb/>
                  rœ.
                    <lb/>
                  k n o. arcus regreſſus-
                    <lb/>
                  o b k. arcus directio-
                    <lb/>
                  nis.</description>
                  <variables xml:id="echoid-variables90" xml:space="preserve">L K A H B N O C</variables>
                </figure>
              facere, ac stare dicetur, nam in orientali puncto ex dire-
                <lb/>
              cto regrediens, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22045" xml:space="preserve">in puncto occidentali eregrediente di-
                <lb/>
              rectum efficitur; </s>
              <s xml:id="echoid-s22046" xml:space="preserve">quamuis in Sole, ac Luna bœc contrario
                <lb/>
              modo conſiderantur, quœ ratio circa progreſſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22047" xml:space="preserve">regreſ-
                <lb/>
              ſus ſatisfaceret, ſi ſydus nullum alium motũ haberet, quàm
                <lb/>
              eum, quem babet ab epicycli motu. </s>
              <s xml:id="echoid-s22048" xml:space="preserve">Sed quoniam dum ſy-
                <lb/>
              dus in epicyclo mouetur, epicyclus etiam ab eccentrico ſer-
                <lb/>
              tur, quoniam apud contactus puncta ſydus licet in mora
                <lb/>
              ſit, quo ad epicycli berſationem, tamen ab eccentrico uer-
                <lb/>
              ſus orientem defertur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22049" xml:space="preserve">Ideo neceſſe est ſtationum puncta
                <lb/>
              aliquanto inferiora eſſe punctis his, in quibus contactus fit
                <lb/>
              earum linearum in epicyclo, it a line œ illœ non tangendo, ſed
                <lb/>
              ſecando, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22050" xml:space="preserve">diuidendo epicyclion in ſectionibus faciunt sta-
                <lb/>
              tiomon puncta, ideo neceſſe est ea puncta in ea circinatio-
                <lb/>
              nis epicycli parte collocari, ubi mot us ſyderis vegredientis
                <lb/>
              occaſum ab epicyclo fertur, tantundem epicyclus reſtitua-
                <lb/>
              tur a deferente orientem uerſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22051" xml:space="preserve">hoc modo ſydus æqua-
                <lb/>
              libus, ſed contrarijs motionibus delatum, ſtare, ac morari
                <lb/>
              uidetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22052" xml:space="preserve">ideo in puncto orientalis morœ, quœ prima statio
                <lb/>
              nominatur, incipit regredi, nam eo loco motus ſyderis in epicyclo incipit ſuperare motum epicycli in deferente,
                <lb/>
              ſed in puncto morœ occidentalis, quœ ſecunda ſtatio nominatur, ſydus progredi incipit, nam temperatur in epi-
                <lb/>
              cyclo ſyderis motus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22053" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22054" xml:space="preserve">hœc ex ſuperioribus exemplis cognita ſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s22055" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s22056" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Martis</emph>
              uerò circiter ſexcenteſimo octogeſimo die ſyderum ſpatia peruagando peruenit eò, ex
                <lb/>
              quo initium faciendo curſum fecerat ante: </s>
              <s xml:id="echoid-s22057" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22058" xml:space="preserve">in quibus ſignis celerius percurrit, cum ſtationem facit,
                <lb/>
              explet dierum numeri rationem. </s>
              <s xml:id="echoid-s22059" xml:space="preserve">Iouis autem placidioribus gradibus ſcandens contra mundi uerſa-
                <lb/>
              tionem, circiter trecentis ſexaginta quinque diebus ſingula ſigna permetitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22060" xml:space="preserve">conſiſtit perannos
                <lb/>
              undecim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22061" xml:space="preserve">dies trecentos ſexaginta tres, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22062" xml:space="preserve">redit in id ſignum, in quo ante duodecim annos fuerat.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22063" xml:space="preserve">Saturni uerò menſibus undertriginta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22064" xml:space="preserve">amplius paucis diebus peruadens per ſigni ſpatium anno nono
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s22065" xml:space="preserve">uigeſimo, circiter diebus centum & </s>
              <s xml:id="echoid-s22066" xml:space="preserve">ſexaginta, in quo ante triceſimo fuerat anno, in id reſtituitur; </s>
              <s xml:id="echoid-s22067" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ex eoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22068" xml:space="preserve">quo minus ab extremo diſtat mundo, tanto maiorem circinationem rotæ percurrendo tar-
                <lb/>
              dius uidetur.</s>
              <s xml:id="echoid-s22069" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s22070" xml:space="preserve">Satis aperta est Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22071" xml:space="preserve">mens hoc loco, ſed qua ratione (quœ ipſe dixit) nos intelligenda duxerimus, ex ſupe-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.323-02" xlink:href="note-514.01.323-02a" xml:space="preserve">40</note>
              rioribus ſpeculationibus innoteſcunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s22072" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s22073" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Hi</emph>
              , autem qui ſupra Solis iter circinationes peragunt, maxime cum in trigono fuerint, quod is
                <lb/>
              inierit, tum non progrediuntur, ſed regreſſus facientes morantur, donec idem Sol de eo trigono in
                <lb/>
              aliud ſignum tranſitionem fecerit.</s>
              <s xml:id="echoid-s22074" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s22075" xml:space="preserve">Videtur de aſpectibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22076" xml:space="preserve">radijs loqui Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22077" xml:space="preserve">deq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22078" xml:space="preserve">occultationibus, dum de progreſſibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22079" xml:space="preserve">ſtationibus ſermo
                <lb/>
              nem facit, ſuoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22080" xml:space="preserve">modo cauſam reddit, aliorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22081" xml:space="preserve">opiniones confutat. </s>
              <s xml:id="echoid-s22082" xml:space="preserve">Nos ſecundum propoſitam rationem hanc
                <lb/>
              partem abſoluemus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22083" xml:space="preserve">quœ de his Aſtronomorum periti iudicarunt, aperiemus, inde ad Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22084" xml:space="preserve">accedemus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22085" xml:space="preserve">Conſideramus ergo Solem quatuor in locis prœcipuis ab horizonte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22086" xml:space="preserve">meridiano terminatis, ſcilicet in oriente,
                <lb/>
              in meridie, in occidente, in media nocte. </s>
              <s xml:id="echoid-s22087" xml:space="preserve">cum igitur in oriente eſt Sol, ſi ſydus, uel ſtella in oriente ſuerit, ſta-
                <lb/>
              tum illum uocabimus matutinum. </s>
              <s xml:id="echoid-s22088" xml:space="preserve">Si in meridie meridianum, ſi in occaſu ueſpertinum, ſi ſub terra in orbe
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.323-03" xlink:href="note-514.01.323-03a" xml:space="preserve">50</note>
              noctis mediæ intempestum. </s>
              <s xml:id="echoid-s22089" xml:space="preserve">Ita ſyderis aut ſtellæ ſinguli ſitus ex quatuor, modis quaternis ad Solem com-
                <lb/>
              parabitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22090" xml:space="preserve">Vnde ſexdecim habitudines Solis ad ſydera, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22091" xml:space="preserve">ſtellas eliciemus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22092" xml:space="preserve">e quibus meridiana quidem est,
                <lb/>
              ſed non cernitur, effulgens enim Sol lumen eripit, uel obſcurat ſyderum lumen, ideo uera non apparens habi-
                <lb/>
              tudo illa nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22093" xml:space="preserve">Sed habitudo noctis intempeſtœ eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22094" xml:space="preserve">ſemper apparet, prœterquã cum in medio cœli ſub
                <lb/>
              terra ſydus uel stella fuerit, nam quoniam nocte ſydus omnis, uel ſtella in horiZonte, uel ſupra terram cerni-
                <lb/>
              tur, ideo & </s>
              <s xml:id="echoid-s22095" xml:space="preserve">ueram & </s>
              <s xml:id="echoid-s22096" xml:space="preserve">apparentem fulſionem illam uocabimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22097" xml:space="preserve">habitudo tandem matutina & </s>
              <s xml:id="echoid-s22098" xml:space="preserve">veſpertina ſy-
                <lb/>
              deris ſupra terram, aut in horizonte eſt quidem, ſed non apparet. </s>
              <s xml:id="echoid-s22099" xml:space="preserve">nam Solis radius in Oriente eam eripit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22100" xml:space="preserve">
                <lb/>
              fieri tamen poteſt ut uideatur, ſi Sol infra borizontem tantum fuerit, ut eius lux imbecilla adbuc, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22101" xml:space="preserve">parum
                <lb/>
              uigens cedat stellæradio, tunc enim habitudo ſyderis aut prima, aut poſt ortum matutinum, apparens nomi-
                <lb/>
              natur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22102" xml:space="preserve">igitur ſtellæ uel ſyderis ortus matutinus primum apparens, dicitur fulſio prima matutina, poſtremo uerò
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.323-04" xlink:href="note-514.01.323-04a" xml:space="preserve">60</note>
              apparens, poſtrema. </s>
              <s xml:id="echoid-s22103" xml:space="preserve">ſimili ratione uiſionem & </s>
              <s xml:id="echoid-s22104" xml:space="preserve">fulſionem primam, uel Postremam verfpertin am dicemus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22105" xml:space="preserve">ali-</s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>