Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.014426">
                <pb pagenum="676" xlink:href="016/01/323.jpg"/>
              ſcripta mea valeam? </s>
              <s id="s.014427">Equidem ſi bona erunt,
                <lb/>
              tuebuntur docti, communis hominum con­
                <lb/>
              ſenſus, princeps aliquis bonus, genius qui­
                <lb/>
              dam: ſi mali, nec opto, nec è re mea eſt, aut
                <lb/>
              meorum, aut humani generis, vt ſuperſint.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014428">Victus es? </s>
              <s id="s.014429">fatebor: quid amplius vis? </s>
              <s id="s.014430">à ma­
                <lb/>
              ximo viro victus ero, qui iam quatuordecim
                <lb/>
              volumina. </s>
              <s id="s.014431">Exotericarum exercitationum
                <expan abbr="cõ-ſcripſiſſe">con­
                  <lb/>
                ſcripſiſſe</expan>
              gloriatur: cùm nulla alia tamen
                <lb/>
              prodierit in lucem, ab vltima editione vide­
                <lb/>
              tur inçhoaſſe: forſan & ab hac ſi abſtinuiſ­
                <lb/>
              ſet, parum detrimenti acceptura fuiſſet reſ­
                <lb/>
              pub. </s>
              <s id="s.014432">literaria. </s>
              <s id="s.014433">Intelligo & ſimili argumen­
                <lb/>
              to contra Eraſmum conſcripſiſſe, vt huic
                <lb/>
              monomachiæ vir ſtrenuus, ac miles egre­
                <lb/>
              gius aſſuetus videatur. </s>
              <s id="s.014434">Sed illam videre non
                <lb/>
              licuit, neſcio an Eraſmus, qui & ipſe his
                <lb/>
              certaminibus non parum gaudebat, illi reſ­
                <lb/>
              cripſerit. </s>
              <s id="s.014435">Verum vtcumque res cedat, malo
                <lb/>
              iacturam facere gloriæ quàm temporis. </s>
              <s id="s.014436">Pi­
                <lb/>
              geret quòd inter tot occupationes menſem
                <lb/>
              abſumpſiſſem, niſi me delectaſſent mirum
                <lb/>
              in modum viri acumen, ſales, ſcomata: neſ­
                <lb/>
              cio an aliis arridebit? </s>
              <s id="s.014437">Vnum tamen optaſ­
                <lb/>
              ſem, quòd cum de cauſis linguæ Latinæ con­
                <lb/>
              ſcripſiſſet librum, vt Latinè ſaltem ſcripſiſ­
                <lb/>
              ſet. </s>
              <s id="s.014438">Secundum quod ſperauit, vt reor, &
                <lb/>
              multò minus obtinere poteſt quàm primum
                <lb/>
              eſt, vt ego iurgiis ſecum contendam, quòd
                <lb/>
              tam à natura mea alienum eſt, quàm vt
                <lb/>
              video illi familiare. </s>
              <s id="s.014439">Turpe mihi videtur phi­
                <lb/>
              loſopho iurgiis agere, Chriſtiano conten­
                <lb/>
              dere, probo viro criminari quenquam, me­
                <lb/>
              dico ſeneſcenti iam ac viro graui ineptè
                <lb/>
                <expan abbr="cõuincia">conuicia</expan>
              in alium ingerere: etenim malo malè
                <lb/>
              audire, quàm dicere, iniuriam pati, quàm in­
                <lb/>
              ferre, aut reddere: quod
                <expan abbr="quanquã">quanquam</expan>
              admiratio­
                <lb/>
              ne dignum ſit ab Ariſtotele in Rhetoricis
                <lb/>
              præcipi, tamen præcipitur, cùm puer eſſem
                <lb/>
              audiebam: Contra verboſos noli contendere
                <lb/>
              verbis. </s>
              <s id="s.014440">Negat ſe iurgiis acturum, ab iniu­
                <lb/>
              riis abſtinere ſe prædicat. </s>
              <s id="s.014441">Quid prohibet, ne
                <lb/>
              ego illum in ius vocem, atque de mendatio
                <lb/>
              agam ex lege. </s>
              <s id="s.014442">De ætate quoque, titulo de
                <lb/>
              interrogationibus non ſemel, ſed pro qua­
                <lb/>
              cunque pagina ter, ſi communi noſtro com­
                <lb/>
              putemus? </s>
              <s id="s.014443">ô virum egregium, & moribus his
                <lb/>
              illuſtrem. </s>
              <s id="s.014444">At Plinium aſinum appellaſti
                <emph type="italics"/>
              ?
                <emph.end type="italics"/>
              il­
                <lb/>
              lud malè habeat, quòd & ipſe purus cùm
                <lb/>
              Grammaticus eſſet, imò ne Grammaticus
                <lb/>
              quidem, qui tot cenſuris ad linguæ Latinæ
                <lb/>
              candorem redigi per tot illuſtres viros ma­
                <lb/>
              ximis cum laboribus nondum potuerit, de
                <lb/>
              omnibus diſciplinis ſcribere auſis ſit. </s>
              <s id="s.014445">Hos
                <lb/>
              ego viros tamen non odi: ſed temeritatem
                <lb/>
              incredibilem in tanto mentis ſtupore, repre­
                <lb/>
              hendo: at aſinum appellaſti? </s>
              <s id="s.014446">Galenus hoc ta­
                <lb/>
              men ſæpè facit, vt quaſi iubeat rudem inſci­
                <lb/>
              tiam ſic mulctandam, imò etiam nomine
                <lb/>
              molaris lapidis. </s>
              <s id="s.014447">Sed timet ( vt video) exem­
                <lb/>
              plum, vix enim è Grammaticæ ſcholis pro­
                <lb/>
              greſſus, vbi tot ſcuticæ, erroréſque Gramma­
                <lb/>
              ticæ contempta latinitas torquent eum, au­
                <lb/>
              ſus eſt ſcribere de omnibus, & tamen gloria­
                <lb/>
              tur de virtute, ac nobilitate. </s>
              <s id="s.014448">Itaque virtutem
                <lb/>
              (vt video) appellat inuidere, criminari, male­
                <lb/>
              dicere, conuiciari: nam aliam virtutem non
                <lb/>
              deprehendo in eius commentariis, niſi for­
                <lb/>
              ſan frigidam quandam vrbanitatem, cùm
                <lb/>
              etiam vita eius incomperta mihi prorſus ſit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014449">At quòd nobilis ſit credere velim, cùm ſit ex
                <lb/>
              deſcendentibus dominorum Patauij, Vero­
                <lb/>
              næque, qui ſibi in principatum aſciuêre, è
                <lb/>
              quibus vnus Canis Sigorius, fratrem occi­
                <lb/>
              dit. </s>
              <s id="s.014450">Noſtram familiam, licet conſtet
                <expan abbr="">iam</expan>
              quin­
                <lb/>
              gentis ſaltem annis fuiſſe patriciam,
                <expan abbr="anniſq;">anniſque</expan>
                <lb/>
              ſeptem, atque inſuper menſibus octo, non
                <lb/>
              tyrannide, ſed electione
                <expan abbr="dominatã">dominatam</expan>
              vrbi Me­
                <lb/>
              diolanenſi, ſeu Cardani ſimus, ſeu Caſtellio­
                <lb/>
              nei
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              nam eam familiam etiam Pontificem
                <lb/>
              maximam Celeſtinum 4. virum optimum, vt
                <lb/>
              Platina, aliique teſtantur, habuiſſe certum
                <lb/>
              eſt ) non tamen in numero laudum repono
                <lb/>
              ſed oneris potius, malimque bonus ac præ­
                <lb/>
              ftans maioribus perditis, atque humilibus,
                <lb/>
              quàm è ſplendida, atque innocenti familia
                <lb/>
              perditum & degenerem.
                <emph type="italics"/>
              Nam genus, & proa­
                <lb/>
              uos, & quæ non fecimus ipſi, vix ea noſtra
                <lb/>
              voco.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.014451"> Sit
                <expan abbr="itaq;">itaque</expan>
              ſtirpe quantumuis clarus, mihi
                <lb/>
              ſufficiat Hieronymum eſſe Cardanum,
                <expan abbr="quã-quam">quan­
                  <lb/>
                quam</expan>
              non negauerim ob nobilitatem in ho­
                <lb/>
              nore habitum,
                <expan abbr="obſeruatúmq;">obſeruatúmque</expan>
              etiam ab æmu­
                <lb/>
              lis fuiſſe. </s>
              <s id="s.014452">Verùm ſcio exiſtimabit ob hæc
                <expan abbr="">tam</expan>
                <lb/>
              acerba illius maledicta me ſibi iratum eſſe,
                <lb/>
              & eum odio non leui proſequi
                <emph type="italics"/>
              ?
                <emph.end type="italics"/>
              Sed fallitur
                <lb/>
              maximè, imò eum non parum diligo,
                <expan abbr="primũ">primum</expan>
                <lb/>
              quòd quæ in me dixit potius atrabile affe­
                <lb/>
              ctus, ſeu ob longa ſtudia, vt ipſe fatetur, ſeu
                <lb/>
              ob incommoda atque vexationes, quibus
                <lb/>
              nunc æmulis omnes eruditionis cultores ni­
                <lb/>
              mis, quàm vellemus affici ſolent, quàm certo
                <lb/>
              iudicio, ac ex voluntate dicta exiſtimem. </s>
              <s id="s.014453">
                <expan abbr="">Tum</expan>
                <lb/>
              verò & illud plurimum facit, quòd hæc ma­
                <lb/>
              ledicta in me nemo, qui nouerit dicta puta­
                <lb/>
              bit, quoniam mihi non conueniunt. </s>
              <s id="s.014454">Eſt etiam
                <lb/>
              Chriſtiani viri officium amare inimicos ſuos
                <lb/>
              hoc enim expreſsè Seruator pręcipit. </s>
              <s id="s.014455">Natura
                <lb/>
              etiam atque inſtituto ad hoc maximè para­
                <lb/>
              tus ſum, vt neque iraſcar, neque ab iniuria
                <lb/>
              commouear. </s>
              <s id="s.014456">Turpe quoque mihi eſſet, qui
                <lb/>
              tam pulchrè in libris de Arcanis æternitatis,
                <lb/>
              de non vlciſcenda iniuria peroraui, etiamſi
                <lb/>
              quis magnum malum acceperit, nunc ob ſola
                <lb/>
              verba iraſci, ac velle talionem reddere? </s>
              <s id="s.014457">Qui­
                <lb/>
              nimò expertus ſum etiam hanc viam con­
                <lb/>
              tem nendi iniurias nec vlciſcendi, eſſe vtilio­
                <lb/>
              rem, atque ita plerumque eſt. </s>
              <s id="s.014458">Deinde dicam,
                <lb/>
              vt Philoſophus ille, non hæc dixiſſet ni vera
                <lb/>
              eſſent, forſan quæ mihi crimina obiicit vera
                <lb/>
              ſunt? </s>
              <s id="s.014459">& multo maiora? </s>
              <s id="s.014460">neque enim ego vel
                <lb/>
              ille, qui nimis magnis affectibus laboramus,
                <lb/>
              ego
                <foreign lang="grc">φιλ
                  <gap/>
                τίᾳ</foreign>
              , ipſe
                <foreign lang="grc">ἐνδείξει</foreign>
              , verum diſcernere,
                <lb/>
              ac rectè diiudicare poſſumus. </s>
              <s id="s.014461">Ergo alij iudi­
                <lb/>
              cabunt, quorum ſententiæ potius ſtandum
                <lb/>
              arbitror quàm iraſci. </s>
              <s id="s.014462">Deinde ſint omnia hæc
                <lb/>
              vana, cur odio habere, aut ſuccenſere illi de­
                <lb/>
              beo, qui mihi tam multiplicem præbuit vti­
                <lb/>
              litatem? </s>
              <s id="s.014463">tametſi magna ex parte nolens for­
                <lb/>
              ſan fecerit? </s>
              <s id="s.014464">Sed etſi nolentem ex parte non
                <lb/>
              feciſſe ſcio, non tamen quòd nolens effece­
                <lb/>
              rit, ſcire poſſum: quæ verò incerta ſunt, in
                <lb/>
              meliorem partem trahere ingenui hominis
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s id="s.014465">Itaque audirem: primum cum oblatus
                <lb/>
              fuit liber,
                <expan abbr="quædã">quædam</expan>
              parum fauſta mihi euene­
                <lb/>
              rant, quæ
                <expan abbr="quanquã">quanquam</expan>
              nullo modo me torſerint
                <lb/>
              iam diu enim non
                <expan abbr="cõmoueor">commoueor</expan>
              his certis ratio­
                <lb/>
              nibus, adeò vt omnes
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              æmuli mei admi­
                <lb/>
              rentur,
                <expan abbr="fateanturq;">fateanturque</expan>
              quod ſcriptis docui melius
                <lb/>
              etiam factis præſtare, nihilo ſecius neque
                <lb/>
              lætabar. </s>
              <s id="s.014466">Sed accepto libro, vbi tot nugas, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>