Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
301 249
302 250
303 251
304 252
305 253
306 254
307 255
308 256
309 257
310 258
311 259
312 260
313 261
314 262
315 263
316 264
317 265
318 266
319 267
320 268
321 269
322 270
323 271
324 272
325 273
326 274
327 275
328 276
329 277
330 278
< >
page |< < (271) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="271" file="0323" n="323" rhead="SUPPLEMENTA. §. I."/>
            riæ ſimultaneum appulſum continet ad idem aliquod loci pun-
              <lb/>
            ctum, ſive compenetrationem. </s>
            <s xml:space="preserve">Octavus autem pro materia ex-
              <lb/>
            cluditur, cum tota ſimul creata perpetuo duret tota, adeoque
              <lb/>
            ſemper idem momentum habeat commune. </s>
            <s xml:space="preserve"> Solus quintus caſus, quo plura materiæ puncta idem momentum temporis cum
              <lb/>
            diverſis punctis loci conjungant, non modo poſſibilis eſt, ſed
              <lb/>
            etiam neceſſarius pro omnibus materiæ punctis, coexiſtentibus
              <lb/>
            nimirum: </s>
            <s xml:space="preserve">fieri enim non poteſt, ut ſeptimus, & </s>
            <s xml:space="preserve">octavus ex-
              <lb/>
            cludantur; </s>
            <s xml:space="preserve">niſi continuo ob id ipſum includatur quintus ille, ut
              <lb/>
            conſideranti patebit facile. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem in eo analogia deficit,
              <lb/>
            quod poſſint plura materiæ puncta conjungere diverſa puncta
              <lb/>
            ſpatii cum eodem momento temporis, qui eſt hic caſus quin-
              <lb/>
            tus, non autem poſſit idem punctum ſpatii, cum pluribus mo-
              <lb/>
            mentis temporis, qui eſt caſus tertius, quem defectum ne-
              <lb/>
            ceſſario inducit excluſio ſeptimi, & </s>
            <s xml:space="preserve">octavi, quorum altero in-
              <lb/>
            cluſo, excludi poſſet hic quintus, ut ſi poſſent materiæ puncta,
              <lb/>
            quæ ſimul creata ſunt, nec pereunt, non coexiſtere, tum enim
              <lb/>
            idem momentum cum diverſis loci punctis nequaquam conjun-
              <lb/>
            geretur.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">17. </s>
            <s xml:space="preserve">Ex illis 7 caſibus videntur omnino ſaltem 6 per Divinam
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0323-01" xlink:href="note-0323-01a" xml:space="preserve">Qui caſus ſint
                <lb/>
              poſſibiles per
                <lb/>
              Divinam O-
                <lb/>
              mnipotentiam:
                <lb/>
              uſus ſuperioris
                <lb/>
              theorematis in
                <lb/>
              Impenetrabili
                <lb/>
              tate.</note>
            Omnipotentiam poſſibiles, dempta nimirum virtuali illa mate-
              <lb/>
            riæ extenſione, de qua dubium eſſe poterit, quia deberet ſi-
              <lb/>
            mul exiſtere numerus abſolute infinitus punctorum illorum loci
              <lb/>
            realium, quod impoſſibile eſt; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi infinitum numero actu exi-
              <lb/>
            ſtens repugnat in modis ipſis. </s>
            <s xml:space="preserve">Quoniam autem poſſunt omnia
              <lb/>
            exiſtere alia poſt alia puncta loci in quavis linea conſtituta, in
              <lb/>
            motu nimirum continuo, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſſunt itidem momenta omnia
              <lb/>
            temporis continui, alia itidem poſt alia in rei cujuſvis du-
              <lb/>
            ratione; </s>
            <s xml:space="preserve">ambigi poterit, an poſſint & </s>
            <s xml:space="preserve">omnia ſimul ipſa loci
              <lb/>
            puncta, quam quæſtionem definire non auſim. </s>
            <s xml:space="preserve">Illud unum mo-
              <lb/>
            neo, ſententiam hanc meam de ſpatii natura, & </s>
            <s xml:space="preserve">continuitate
              <lb/>
            præcipuas omnes difficultates, quibus premuntur reliquæ peni-
              <lb/>
              <note symbol="(b)" position="foot" xlink:label="note-0323-02" xlink:href="note-0323-02a" xml:space="preserve">Hic caſus nuſquam itidem haberetur; ſi duratio non eſſet quid conti-
                <lb/>
              nenter permanens, ſed loco ipſius admitteretur quædam exiſtentia, ut ita
                <lb/>
              dicam, ſaltitans, nimirum ſi quodvis materiæ punctum (& idem poteſt trans-
                <lb/>
              ferri ad quævis creata entia) exiſteret tantum in momentis indiviſibilibus
                <lb/>
              a ſe invicem remotis, in omnibus vero intermediis poſſibilibus omnino non
                <lb/>
              exiſteret. Eo caſu coexiſtentia eſſet infinite improbabilis eodem fere argumento,
                <lb/>
              quo adventus unius puncti materiæ ad punctum ſpatii, in quo aliud quod-
                <lb/>
              vis punctum unquam fuerit. In eodem nullum haberetur reale continuum
                <lb/>
              ne in motu quidem: diverſæ celeritates multo melius explicarentur: multo
                <lb/>
              magis pateret, quomodo vita inſecti breviſſima poſſit æquivalere vitæ cui-
                <lb/>
              vis longiſſimæ, per eundem nimirum numerum exiſtentiarum inter extrema
                <lb/>
              momenta. Verum & excluſio cujuſvis coexiſtentiæ abriperet ſecum omnes pror-
                <lb/>
              ſus influxus phyſicos immediatos, ac determinationes, & deberet haberi con-
                <lb/>
              tinua reproductio, immo creatio nova perpetua, & alia ejuſmodi, quæ ad-
                <lb/>
              mitti non poſſunt, haberentur.</note>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>